koukidaki: To Bobby: Όταν η Joan Baez τραγούδησε για τον χαμένο έρωτα

Joan Baez, Bob Dylan και το εξώφυλλο του άλμπουμ Come from the Shadows

Πέντε φορές είδα την ταινία A Complete Unknown, που αφορά στα πρώτα χρόνια του Bob Dylan στη Νέα Υόρκη (1962-1966), και πέντε φορές δυνάμωσε η αγάπη μου για την Joan Baez. Όταν έπαιζα στα διάφορα μπαράκια (Ονειροδρόμιο, Blue Note, La Minore, Εν Κρυπτώ κ.α.) τα τραγούδια του Bobby, έπαιζα ανάμεσα σ' αυτά και το Diamonds and Rust της Joannie. Της τηλεφώνησε λοιπόν κάποια στιγμή ο Dylan, στα τέλη του 1974, για να την προσκαλέσει να λάβει μέρος στην Rolling Thunder Revue περιοδεία του, και με αφορμή αυτό το τηλεφώνημα, η Joannie έγραψε το Diamonds and Rust (1975). Πριν όμως λάβει μέρος στην περιοδεία (1975) είχε ήδη γράψει άλλο ένα τραγούδι για τον Dylan. Το τραγούδι To Bobby, αποτυπώνει τον σιωπηλό πόνο του αποχωρισμού, μια τελευταία, τρυφερή νότα σε μια ιστορία αγάπης που είχε φτάσει στο τέλος της.

Όλα αυτά (και κατ' επέκταση το άρθρο ολόκληρο), δεν τα γράφω βέβαια με gossip διάθεση, αλλά για να εκφράσω ένα μεγάλο παράπονο προς τον εαυτό μου, επειδή δεν μπορούσα τότε να «συλλάβω» το μέγεθος του πόνου που βίωσε η αγαπημένη μου τραγουδίστρια, και έπρεπε να δω την ταινία A Complete Unknown για να το νιώσω αυτό σε όλο του το μεγαλείο. Τον αγαπώ τον Dylan. Τον αγαπώ, γιατί είναι σπουδαίος δάσκαλος και με έμαθε πολλά πράγματα, αλλά στην ταινία με νευρίασε με τη συμπεριφορά του και η αγάπη μου για την Baez αναδύθηκε στο πενταπλάσιο όπως έγραψα και πριν.

I'm sorry for all these years Joannie. I'm really sorry, and I wish you were here, so I could tell you how much I love you! I'm trying to find your email...

Στο μωσαϊκό των πρώτων χρόνων της δεκαετίας του 1970, μιας εποχής βαθιών κοινωνικών και προσωπικών ανακατατάξεων, η Joan Baez, η εμβληματική φωνή της folk αναγέννησης, κυκλοφόρησε το album Come from the Shadows, το 1972. Μέσα σε αυτή τη συλλογή ξεχώρισε το τραγούδι To Bobby, ένα τραγούδι βαθιά προσωπικό, που αντηχούσε τη σιωπηλή μελαγχολία μιας σχέσης που όδευε προς το τέλος της. Αν και δεν κυκλοφόρησε ποτέ ως single, η επίδρασή του ήταν έντονη μέσα στο πλαίσιο του album και του ήδη εδραιωμένου ρεπερτορίου της Baez.

Η ιστορία πίσω από το To Bobby είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την θυελλώδη σχέση της Baez με τον Bob Dylan. Η σύνδεσή τους, τόσο σε προσωπικό όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο, υπήρξε ακρογωνιαίος λίθος του folk κινήματος. Ήταν δυο συγγενικά πνεύματα, οι φωνές τους ενώθηκαν στους ύμνους μιας ολόκληρης γενιάς. Ωστόσο, στα τέλη της δεκαετίας του 1960, οι δρόμοι τους είχαν αρχίσει να χωρίζουν. Η μετάβαση του Dylan σε έναν πιο ηλεκτρικό, εσωστρεφή ήχο και η σταδιακή απομάκρυνσή του από το κίνημα διαμαρτυρίας δημιούργησαν ένα αυξανόμενο χάσμα μεταξύ τους. Το To Bobby είναι, στην ουσία, η επιστολή αποχαιρετισμού της Baez. Είναι μια τρυφερή αλλά αποφασιστική παραδοχή αυτής της απομάκρυνσης.

Το τραγούδι είναι γεμάτο από στρώματα συναισθημάτων – μια παραδοχή με μια νότα νοσταλγίας. Δεν είναι ένας πικρός θρήνος, αλλά μια ήρεμη συνειδητοποίηση ότι κάποια κεφάλαια πρέπει να κλείσουν. Η Baez τραγουδάει με τρυφερότητα και κατανόηση, αναγνωρίζοντας την κοινή ιστορία και τον αντίκτυπο της σχέσης τους, ενώ ταυτόχρονα αποδέχεται την αναπόφευκτη πορεία τους προς τον χωρισμό. Οι στίχοι, αν και λιτοί, είναι φορτισμένοι με συναισθηματικό βάθος, σκιαγραφώντας μια σχέση που κάποτε έλαμπε έντονα αλλά τώρα ξεθώριαζε στη γλυκόπικρη λάμψη της μνήμης.

Για όσους έζησαν εκείνη την εποχή, το To Bobby γεννάει έντονη νοσταλγία. Φέρει το βάρος μιας γενιάς που πάλευε με την αλλαγή, τόσο στις προσωπικές της ζωές όσο και στον κόσμο γύρω της. Το τραγούδι αντανακλά τις μεταβαλλόμενες συνθήκες της δεκαετίας του 1960, μιας περιόδου γεμάτης ιδεαλισμό, απογοήτευση και αδιάκοπη αναζήτηση νοήματος. Η φωνή της Baez, πάντοτε κρυστάλλινη και αυθεντική, διαπερνάει τον θόρυβο και προσφέρει μια στιγμή ήσυχης περισυλλογής. Είναι μια υπενθύμιση του προσωπικού κόστους της δημόσιας ζωής και του γεγονότος ότι ακόμα και οι πιο εμβληματικές μορφές βιώνουν τις καθολικές εμπειρίες του έρωτα, της απώλειας και του περάσματος του χρόνου.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, αν και το τραγούδι αναφέρεται σαφώς στον Dylan, η Baez δεν το επιβεβαίωσε ποτέ ρητά, αφήνοντας τη μουσική να μιλήσει από μόνη της. Αυτή η αβεβαιότητα προσθέτει μία διαχρονική δύναμη στο κομμάτι, επιτρέποντας στους ακροατές να προβάλλουν τις δικές τους εμπειρίες πάνω στη μελαγχολική του μελωδία.

Το To Bobby ξεχωρίζει ως μια μοναδικά προσωπική και συγκινητική μαρτυρία μιας σχέσης που, για ένα διάστημα, σημάδεψε μια ολόκληρη εποχή. Η δύναμή του έγκειται στην ειλικρίνειά του, στην ήσυχη αποφασιστικότητά του και στην ικανότητά του να συλλαμβάνει την πεμπτουσία του αποχαιρετισμού – ένα συναίσθημα που αντηχεί από γενιά σε γενιά.

To Bobby (Joan Baez)

1
I'll put flowers at your feet
And I will sing to you so sweet
And hope my words will carry home
To your heart
You left us marching on the road
And said how heavy was the load
But the years were young
The struggle barely had its start

Chorus
Do you hear the voices in the night, Bobby?
They're crying for you
See the children in the morning light, Bobby
They're dying

2
No one could say it like you said it
We'd only try and just forget it
You stood alone upon the mountain
'Til it was sinking
And in a frenzy we tried to reach you
With looks and letters we would beseech you
Never knowing what, where or how
You were thinking

Chorus
Do you hear the voices in the night, Bobby?
They're crying for you
See the children in the morning light, Bobby
They're dying

3
Perhaps the pictures in the Times
Could no longer be put in rhymes
When all the eyes of starving children
Are wide open
You cast aside the cursed crown
And put your magic into a sound
That made me think your heart was aching
Or even broken

Bridge
But if God hears my complaint
He will forgive you
And so will I, with all respect
I'll just relive you
And likewise, you must understand
These things we give you

4
Like these flowers at your door
And scribbled notes about the war
We're only saying the time is short
And there is work to do
And we're still marching in the streets
With little victories and big defeats
But there is joy and there is hope
And there's a place for you