Όταν ο Nick Newman (αρχισυντάκτης του Film Stage), ρώτησε πρόσφατα τον Bob Dylan για μια κινηματογραφική πρόταση, εκείνος του απάντησε: «Δες το The Unknown με τον Lon Chaney και συνέχισε από εκεί.».
Για πολλούς, το ερώτημα «πώς (ή από πού) να ξεκινήσω με τον Bob Dylan;» μπορεί να απαντηθεί με τη φράση: «Δες το A Complete Unknown με τον Timothée Chalamet και συνέχισε από εκεί.». Από εκεί και πέρα, όμως, το επόμενο βήμα δεν είναι τόσο εύκολο να καθοριστεί. Ο καθένας μας έχει τη δική του ιστορία για το πώς γνώρισε τον Bob Dylan και τη μουσική του, αλλά ένα πράγμα είναι κοινό για όλους μας: το αχανές βάθος της δισκογραφίας του. Μπορεί να φαίνεται τρομακτικό, αλλά στην πραγματικότητα είναι ένα θαύμα και ταυτόχρονα μία ευλογία.
Πέρα από τα 40 studio albums, υπάρχουν έξι live albums (και πολλά ακόμα, αν συνυπολογίσουμε τις μεταγενέστερες επίσημες κυκλοφορίες), 17 ακόμα με ανεκτίμητες αρχειακές ηχογραφήσεις, σπάνια κομμάτια, ακυκλοφόρητες εκτελέσεις και εναλλακτικές λήψεις που συγκροτούν την επίσημη σειρά των bootlegs, αλλά και αμέτρητα ανεπίσημα bootlegs. Ο Dylan έχει δώσει σχεδόν 4.000 συναυλίες κατά τη διάρκεια της καριέρας του και οι περισσότερες από αυτές έχουν ηχογραφηθεί κρυφά από αφοσιωμένους θαυμαστές και συλλέκτες, που διακινούνται και μοιράζονται επιτρέποντας στο κοινό να ξαναζεί τις συναυλίες αυτές. Η μουσική του έχει διασχίσει εποχές και είδη, αλλάζοντας τον κόσμο. Αναδιαμόρφωσε το πρόσωπο του folk, του rock, της pop και της country μουσικής. Έφερε την ποίηση και την πολιτική στο προσκήνιο της mainstream σκηνής και έδωσε φωνή στον απλό άνθρωπο. Έχει δημιουργήσει albums με ακουστικά blues και folk (Bob Dylan, The Freewheelin' Bob Dylan), επαναστατικά πολιτικά έργα (The Times They Are A-Changin'), εκρηκτικό rock and roll (Highway 61 Revisited, Blonde on Blonde). Έχει ραγίσει και θεραπεύσει καρδιές σε όλο τον κόσμο με αριστουργήματα όπως το Blood on the Tracks, έχει κατακτήσει τα charts σε διάφορες δεκαετίες, από τους σαμανικούς ήχους του Desire, μέχρι τον ώριμο americana ήχο του Modern Times. Στην πορεία, πειραματίστηκε με τα χριστιανικά του (Slow Train Coming, Saved) και ακόμα και με το συνθετικό pop ύφος (Empire Burlesque, Down in the Groove). Το πιο πρόσφατο album του, το Rough and Rowdy Ways, στέκεται επάξια δίπλα –και σε ορισμένες περιπτώσεις ξεπερνά– τα πιο εμβληματικά και αριστουργηματικά του έργα.
Με λίγα λόγια, ο Bob Dylan τα έχει κάνει όλα. Έχει τραγούδια και albums για όλους και, αν σε μαγέψει, δεν θα είσαι ποτέ ξανά ο ίδιος άνθρωπος (εμένα μου άλλαξε τη ζωή). Αν γίνει συνοδοιπόρος σου, θα σε καθοδηγεί Together Through Life. Αλλά από πού να ξεκινήσεις; Θα μου πεις, τώρα, ότι αυτό εξαρτάται από το πόσο μακριά θέλεις να φτάσεις. Σε κάποιους ίσως να αρκεί το «όχι πολύ μακριά», αλλά κάποιοι άλλοι ίσως να θέλουν να πάνε μέχρι το τέρμα, μέχρι να διαλυθούν τελείως οι τροχοί και να καούν.
Καταρχάς, δεν υπάρχει μία σωστή απάντηση, αλλά σίγουρα υπάρχουν κάποιες ιδανικές επιλογές για να ξεκινήσει κανείς. Ορισμένα από τα albums του απαιτούν μια πιο προσεκτική προσέγγιση και πιθανότατα χρειάζεται να είσαι ήδη ένας αφοσιωμένος ακροατής για να εκτιμήσεις τη φωνή του στο Tempest ή τον γενικότερο ήχο του Under the Red Sky. Και τα δύο περιέχουν εξαιρετικά τραγούδια, αλλά σίγουρα δεν είναι τα πιο προσιτά για έναν ανεκπαίδευτο ακροατή. Ομοίως, το Self Portrait έχει τη δική του αξία, αλλά υπάρχει λόγος που ο Greil Marcus (που μεγάλωσε με τη μουσική του Dylan στη δεκαετία του '60) άνοιξε τη διάσημη κριτική του στο Rolling Stone με τη θρυλική φράση: «What is this shit?». Τα New Morning, Street-Legal και Love and Theft είναι αγαπημένα, αλλά μάλλον δεν είναι τα albums που θα σου δώσουν τα «κλειδιά» για να ξεκλειδώσεις το υπόλοιπο έργο του, εκτός αν έχεις ήδη αγαπήσει κάποια από τις προηγούμενες δουλειές του.
Ως ασφαλή επιλογή για να ξεκινήσει κανείς, θα μπορούσα να συστήσω το Bringing It All Back Home –και να συνεχίσει από εκεί. Σε αυτό το album, ο Dylan βρίσκεται στο χείλος μιας μουσικής επανάστασης. Έχει το ένα πόδι στο ακουστικό του παρελθόν και το άλλο στο rock του μέλλοντός του, αλλά και του μέλλοντός μας. Είναι γεμάτο από ευφυή λογοπαίγνια, ευρηματική και συναρπαστική χρήση της αγγλικής γλώσσας, καθώς και τόσα εμβληματικά κομμάτια, που εύκολα ξεχνά κανείς πως ακούει ένα και μόνο album νομίζοντας ότι ακούει μια συλλογή με τις μεγαλύτερες επιτυχίες του.
Είναι ένα album που θα σε κάνει να γελάσεις με το Bob Dylan's 115th Dream, να αναθεωρήσεις ολόκληρη την κοσμοθεωρία σου με το It's Alright, Ma, να σε γεμίσει χαρά και ενθουσιασμό με το Mr Tambourine Man, να σε ρίξει στην απελπισία με το Gates of Eden, να σε κάνει να θες να επαναστατήσεις και να τα γκρεμίσεις όλα με το Maggie's Farm, να τρέξεις στον άνθρωπό σου και να του εξομολογηθείς πόσο πολύ τον αγαπάς με το Love Minus Zero και να σε κάνει να λικνίσεις σώμα και μυαλό με τα Subterranean Homesick Blues και Outlaw Blues. Έχει όλα όσα χρειάζεσαι για να καταδυθείς στον υπόλοιπο κατάλογό του, δίνοντάς σου τα κατάλληλα εφόδια για να περιηγηθείς στη χαοτική, αχανή και υπέροχη δισκογραφία του.
Όταν θα το έχεις αφομοιώσει ολόκληρο, τότε θα έχει έρθει η ώρα να ταξιδέψεις στον ασφαλτοστρωμένο Highway 61 και να ξαναζήσεις ένα από τα καλύτερα album της σύγχρονης μουσικής. Είναι ένα ταξίδι γεμάτο στροφές και ανατροπές, αλλά να προσέχεις, γιατί δεν είναι πάντα εύκολο. Μερικές φορές, ο δρόμος μοιάζει να είναι φτιαγμένος από πέτρες και βότσαλα και για να τα βγάλεις πέρα χρειάζεται να έχεις την ίδια στάση με τον ίδιο τον Bob Dylan, που τραγουδάει στο What Can I Do For You?: «Δεν με νοιάζει πόσο δύσκολος είναι ο δρόμος, απλώς δείξε μου από πού αρχίζει».
Και έτσι λοιπόν, τώρα που έχεις ακούσει τα Bringing It All Back Home και Highway 61 Revisited και έχεις δει το A Complete Unknown –ελπίζω πως το είδες δηλαδή, κι αν δεν το είδες, να πας οπωσδήποτε να το δεις– και θέλεις να γνωρίσεις τη μουσική πίσω από τον άνθρωπο: «Τότε φίλε μου, έχεις ήδη ξεκινήσει σωστά και εγώ σου εύχομαι απλώς, καλή συνέχεια.».
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Φωτογραφία Bob Dylan by Val Wilmer/Getty
