Οι κιθάρες των Jones και Strummer, το μπάσο του Simonon και τα τύμπανα του Headon, συνδυάζονται και δημιουργούν μια από τις πιο συγκλονιστικές εισαγωγές στο άρμα της rock μουσικής. Το κομμάτι είναι το London Calling και η μπάντα είναι οι Clash.
Εκείνο το πρωινό του Δεκεμβρίου του 1979, μπήκα στο δισκοπωλείο του Βασίλη να δω τι καινούργιο υπάρχει και το βλέμμα μου έμεινε καρφωμένο σε ένα εξώφυλλο που η ιδέα του ήταν κλεμμένη από ένα παλαιότερο album του Elvis Presley. Ο δίσκος ήταν διπλός και λεγόταν London Calling. Η διαίσθησή μου μου είπε να αγοράσω τον δίσκο κι επειδή έχω μάθει να ακούω τη διαίσθησή μου, τον αγόρασα.
Το πιο σπουδαίο πράγμα για τους Clash είναι ότι ήταν μεγάλη μπάντα. Ίσως η πιο μεγάλη μπάντα στα τέλη των 70's με αρχές των 80's. Ξεκίνησαν με καθαρό punk –αν και στο πρώτο τους album είχαν επιρροές pop αλλά και reggae–, μετά πλησίασαν πολύ κοντά στο hard-rock και συνέχισαν ποικιλότροπα συνδυάζοντας ρυθμούς disco με punk riffs, reggae, jazz, electronica, pop rock. Πανσπερμία θα 'λεγε κανείς. Οι δύο σπουδαίοι τραγουδοποιοί της μπάντας, Strummer και Jones, μαζί με το άκρως επαγγελματικό rythm section, έκαναν τα πάντα και τα έκαναν όχι απλά καλά, αλλά τα έκαναν τόσο καλά, ώστε κέρδισαν επάξια τη θρυλική τους θέση στο μουσικό στερέωμα. Είχαν μεγάλη κοινωνική ανταπόκριση, αλλά αυτό δεν χρειάζεται ίσως να σου το πω.
Στην εποχή του συντηρητισμού της αρχής των 80's, οι Clash ήταν στην πρώτη γραμμή του φιλελεύθερου κινήματος της τέχνης όχι μόνο ως θυμωμένοι punkers με τις συναυλίες τους και τις δισκογραφικές τους καταθέσεις, αλλά και ως λογικοί άνθρωποι με δημοκρατική σκέψη.
Ναι, σίγουρα ο οποιοσδήποτε θα μπορούσε να ξεκινήσει μια συζήτηση για το κατά πόσο ήταν οι Clash συνειδητοποιημένοι ή όχι, αλλά σ' εμένα η μουσική τους ακούγεται στα αφτιά μου ειλικρινής και καθόλου σκηνοθετημένη.
Ο Strummer –ένα παιδί μεσαίας τάξης– που μεγάλωσε σε οικοτροφείο, διάλεξε να συναναστρέφεται με άτομα χαμηλότερης κοινωνικής τάξης και αυτό το έκανε συνειδητά. Από τους στίχους του που ήταν περισσότερο εξελιγμένοι και σοφιστικέ για ένα punk συγκρότημα, μπορείς πολύ εύκολα να καταλάβεις την παιδεία του και την ευφυΐα του. Διαλέγοντας ένα τυχαίο του τραγούδι, αν το συγκρίνεις με ένα επίσης τυχαίο τραγούδι των Sex Pistols, θα καταλάβεις τι εννοώ. Ο Strummer ήταν πάντα εναντίον του κατεστημένου.
Με εκπλήσσει επίσης το πόσο γρήγορα μπόρεσε, η μπάντα αυτή, να μεταβεί από τις μινιμαλιστικές ενορχηστρώσεις και μελωδίες σε μία κυριολεκτικά γιορτή της σοφιστικέ πολυπλοκότητας χωρίς να προδώσει το punk πνεύμα που ήταν ήδη εκεί από το ντεμπούτο τους, το 1977. Μελωδικά, οι Clash συγκαταλέγονται ανάμεσα στις καλύτερες μπάντες όλων των εποχών με υπέροχες συναισθηματικές μελωδίες, μία ικανότητα που βελτιώθηκε με τον χρόνο, τουλάχιστον μέχρι τη στιγμή που έκαναν το μοιραίο λάθος να απολύσουν τον Jones. Γιατί ρε παιδιά; Μέγιστο –κατά τη γνώμη μου– σφάλμα αυτό. Εκτός από τη μελωδικότητα, είχαν και ένα τρελό ποσοστό παραγωγικότητας.
Στα χρυσά χρόνια 1979-1980, κατέθεσαν πέντε albums (το διπλό London Calling και το τριπλό Sandinista) και μάλιστα με υλικό πρώτης τάξεως. Θα πρέπει σίγουρα να έχουν το ρεκόρ της μπάντας που κυκλοφόρησε τον μεγαλύτερο αριθμό καλών τραγουδιών μέσα σε μία περίοδο δύο ετών.
Με λίγα λόγια, οι Clash ήταν πολύ σπουδαία μπάντα. Ποιος άλλος θα μπορούσε να κάνει πέντε albums μέσα σε δύο χρόνια και στη συνέχεια να διαπράξει την πιο μεγάλη ανοησία; Ούτε ο Rod Stewart δεν μπόρεσε να το κάνει αυτό. (sic!)
Και για να επανέλθω στο θέμα, για πολλούς, η κυκλοφορία του London Calling τον Δεκέμβριο του 1979 είναι η απόλυτη προσφορά των Clash. Μπορεί να έχουν δίκιο, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι υπόλοιπες κυκλοφορίες της μπάντας είναι άνευ σημασίας.
Έλεγα λοιπόν, για την εισαγωγή του London Calling, ότι είναι μία από τις πιο συγκλονιστικές εισαγωγές στο άρμα της rock μουσικής. Κατ' αρχάς νιώθεις να δικαιώνεται η διαίσθησή σου και το αίσθημα της ικανοποίησης που σε πλημμυρίζει ολόκληρο, σε συνδυασμό με τη μουσική, γεμίζει το είναι σου μέχρι το μεδούλι. Και πράγματι συμβαίνει αυτό: Γυρίζεις στο σπίτι, ρίχνεις το βινύλιο πάνω στο πλατό του πικάπ και νιώθεις τη δικαίωση να σε πλημμυρίζει. Τι μπαντάρα είναι αυτή ρε παιδιά; Αυξάνεις την ένταση και ο ξεκάθαρος λυρισμός του Joe Strummer, ο οποίος ζωγράφισε ένα αποκαλυπτικό όραμα για το μέλλον, που ήταν σε συγχρονισμό με το πνεύμα της εποχής, σε ανατριχιάζει μέχρι τη ραχοκοκαλιά. Ήταν ένας από τους λίγους εκλεκτούς που μπορούσαν να διατυπώσουν τα παράπονά τους σε τόσο εύστοχη στιχοπλοκή. Ο Ψυχρός Πόλεμος βούιζε στο παρασκήνιο και ο κοινωνικοοικονομικός ιστός ήταν τόσο ξεφτισμένος όσο ποτέ άλλοτε. Επιπλέον, η κατάχρηση ουσιών, τα ζοφερά οικονομικά και η αστυνομική βαρβαρότητα ήταν θέματα πανταχού παρόντα και αυτά εδραίωσαν τη θέση του Strummer ως μία από τις βασικές φωνές της γενιάς του.
Για να ενσωματωθεί η εποχή του London Calling, εκείνη την εποχή η Βρετανία θεωρούνταν ευρέως ως «ο άρρωστος της Ευρώπης» μετά από μια εντελώς ζοφερή δεκαετία οικονομικής αναταραχής. Τότε, ο Μάιος του 1979, με την εκλογή της Margaret Thatcher ως πρωθυπουργού, η οποία ήταν ιδεολογικά αντίθετη με όλα όσα αντιπροσώπευαν οι Clash, αποδείχτηκε το κερασάκι στην τούρτα. Ο αδυσώπητος νεοφιλελευθερισμός, που ακολούθησε τα επόμενα 11 χρόνια, προκάλεσε πολλές άλλες φρικαλεότητες. Έτσι, όταν το κουαρτέτο του Λονδίνου κυκλοφόρησε εκείνο τον Δεκέμβριο του 1979, το ομώνυμο lead single από το London Calling, παρουσίασε μία μανία πιο παθιασμένη από ποτέ. Αυτή τη φορά όμως, ήταν καλύτερα εκλεπτυσμένο από τις εκκλήσεις για όπλα όπως το English Civil War και το White Riot από τις προηγούμενες προσπάθειες των Clash.
Η ιστορία πίσω από το εξώφυλλο του δίσκου!
Όλα ξεκίνησαν στις 20 Σεπτεμβρίου του 1979. Εκείνη την ημέρα, στο Palladium της Νέας Υόρκης έγινε η συναυλία των Clash και κατά τη διάρκειά της, ο μπασίστας Paul Simonon κατέστρεψε την κιθάρα του πάνω στη σκηνή. Η στιγμή αυτή απαθανατίστηκε στη φωτογραφία από την Pennie Smith και χάρη σε αυτή τη φωτογραφία εμφανίστηκε ένα από τα πιο διάσημα εξώφυλλα album στην ιστορία της rock μουσικής.
Η τελική έκδοση του εξωφύλλου σχεδιάστηκε από τον Ray Lowry. Η Pennie Smith στην αρχή δεν ήθελε να επιτρέψει τη χρήση της φωτογραφίας της, υποστηρίζοντας ότι είναι θολή. Ο Lowry όμως την έπεισε ότι η έλλειψη εστίασης ήταν σε αυτή την περίπτωση κάτι πολύ καλό, καθώς έκανε τη φωτογραφία αυθεντική και αυθόρμητη.
Το εξώφυλλο του London Calling έγινε γρήγορα διάσημο σε όλο τον κόσμο. Ήταν ένα pastiche, μια συνειδητή δηλαδή αναφορά σε κάτι άλλο παλαιότερο.
Ο Lowry χρησιμοποίησε σύνθεση και γράμματα παρόμοια με ένα προηγούμενο album του Elvis Presley. Ήταν λίγο προκλητικό, καθώς ο Elvis είχε τότε αναγνωριστεί ως ο βασιλιάς της rock και το λιγότερο διάσημο συγκρότημα των Clash μόλις έμελλε να ξεκινήσει μια άλλη επανάσταση στη rock μουσική αλλά, κατά κάποιον τρόπο, σε μία πιο σκληροπυρηνική έκδοση.
Η φωτογραφία του μπασίστα να σπάει την κιθάρα του έγινε σύμβολο της rock κουλτούρας και των νεαρών επαναστατών και το περιοδικό Q την αναγνώρισε ως την καλύτερη rock 'n' roll φωτογραφία όλων των εποχών. Η ίδια δε η κιθάρα μπάσο τοποθετήθηκε σε ένα μουσείο.
Οι Clash σημάδεψαν το όνομά τους για πάντα στην ιστορία της rock μουσικής, το εξώφυλλο του London Calling έκανε το ίδιο για την ιστορία της γραφιστικής και το 2010, τα βρετανικά ταχυδρομεία εξέδωσαν μια σειρά γραμματοσήμων με σημαντικά εξώφυλλα βινυλίου, συμπεριλαμβανομένου φυσικά και του London Calling.
Το London Calling λοιπόν είχε, και εξακολουθεί να έχει, τόσο μεγάλη απήχηση από τότε που κυκλοφόρησε, ώστε το συγκεκριμένο τραγούδι να έχει διασκευαστεί αμέτρητες φορές από διάφορους καλλιτέχνες. Από αυτές τις διασκευές παραθέτω τις πέντε –κατά τη γνώμη μου– κορυφαίες:
5. Royal Symphony Orchestra
Αν και το punk του Joe Strummer είναι πολύ μακριά από αυτή την εκτέλεση, η ερμηνεία της Royal Symphony Orchestra τραβάει την προσοχή όπως και το πρωτότυπο.
4. Pogues
Αυτή η διασκευή κυκλοφόρησε το 1988, την Ημέρα του Αγίου Πατρικίου και οι Pogues για να την ολοκληρώσουν δεν στρατολόγησαν κανέναν άλλον παρά μόνον τον Joe Strummer για να το ζωντανέψει με τα φωνητικά του και την Telecaster του. Χρωματισμένο από το ακορντεόν, το μπάντζο και το μπουζούκι, το αποκορύφωμα αυτής της διασκευής είναι το σόλο ακορντεόν, που συνδυάζει την ενέργεια των Clash και των Pogues σε ένα αποτέλεσμα εξαιρετικό.
3. Business
Οι Business οδήγησαν το κομμάτι των Clash σε νέα ύψη σε αυτή τη διασκευή και δεν είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς την ταραχή που προκάλεσαν όταν το έπαιξαν.
2. Corey Taylor
Η πιο εντυπωσιακή ερμηνεία, σ' αυτή τη λίστα, έρχεται μέσω του frontman των Slipknot και των Stone Sour, Corey Taylor. Ωστόσο, η απουσία μιας πλήρους μπάντας δεν μειώνει την ποιότητα αυτής της διασκευής. Το πάθος του Taylor είναι εμφανές στη φωνητική του απόδοση.
1. Bruce Springsteen
Είναι λογικό για τον Αμερικανό Bruce Springsteen να διασκευάζει το London Calling. Τα θέματα είναι κοινά και απευθύνονται σε ανθρώπους από όλα τα κοινωνικά στρώματα. Στη συναυλία από το Hyde Park του Λονδίνου, το 2009, ο Bruce Springsteen, με τον Steven Van Zandt και τους υπόλοιπους ξεπερνούν το κλασικό του 1979.
Και δεν γίνεται να μην αναφέρω και το original και να κλείσω μ' αυτό, γιατί τα παιδιά δεν ήταν απλώς εντάξει. Τα παιδιά ήταν πολύ εντάξει! Πάρα πολύ εντάξει!
Στο εξώφυλλο του δίσκου, αναφέρθηκε και ο διάσημος καλλιτέχνης του δρόμου Banksy. Ο χαρακτήρας τού Banksy κρατά μια καρέκλα γραφείου αντί για κιθάρα. Πώς να το ερμηνεύσουμε τώρα αυτό; Μήπως ο Banksy ήθελε να πει ότι περνάμε πολύ χρόνο μπροστά στους υπολογιστές; Ή μήπως μας ενθαρρύνει να επαναστατήσουμε και πρέπει να σηκωθούμε και να κάνουμε κάτι αντί απλώς να καθόμαστε στον καναπέ και να κοιτάζουμε;
Επιμύθιο:
Το έχω πει, αλλά θα το ξαναπώ. Οι Clash είναι για το punk ότι είναι για το rock οι Rolling Stones και οι Led Zeppelin μαζί, είτε σου αρέσουν είτε όχι· δεν έχει καμία σημασία. Αν δεν σου αρέσουν, διαλέγεις απλώς να μην τους ακούς, αλλά οι Clash είναι σαν τα Ιμαλάια. Είναι εκεί και το ξέρεις ότι είναι εκεί.
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Στη συνοδευτική εικόνα βλέπετε τα εξώφυλλα των αναφερόμενων άλμπουμ.
