Είκοσι πέντε χρονογραφήματα.
Το βιβλίο αυτό περιέχει βιωματικές ιστορίες μιας διαδρομής πολλών χρόνων, από την παιδική ηλικία του συγγραφέα μέχρι σήμερα. Καταδύεται σε βαθύαλα νερά του χρόνου και ανασύρει από τον βυθό μνήμες, λέξεις και εικόνες, που κρύβουν μέσα τους την αθέατη όψη των πραγμάτων. Έγραψε αυτές τις ιστορίες προσπαθώντας όχι απλώς να τις αφηγηθεί αλλά να κοιτάξει να δει τι κρύβεται πίσω από την καθεμιά από αυτές. Οι ιστορίες των ανθρώπων, άλλωστε, συναντώνται και αποκτούν ενδιαφέρον από την στιγμή που ξεφεύγουν από ένα αυστηρό βιογραφικό πλαίσιο και το νόημά τους έχει να πει κάτι και στη ζωή αυτών που θα τις διαβάσουν χωρίς να τις έχουν ζήσει οι ίδιοι. Αν δηλαδή ο ατομικός φακός εστιάζει σε προσωπικά στιγμιότυπα που δεν στιγματίζουν και τον άλλον, τότε αυτά μένουν αδιάφορα και χωρίς αξία.
Στον Πλάτωνα χρωστά ο συγγραφέας Σταμάτης Κωνσταντινίδης την τέχνη να ψάχνει πίσω από αυτό που φαίνεται, το αόρατο και μυστικό του νόημα. Προσπάθησε κι αυτός να κοιτάξει τι κρύβεται πίσω από το παραπέτασμα των είκοσι πέντε αυτών ιστοριών, ώστε να ανακαλύψει την μέσα τους όψη.
Παρ' ότι όλες τους είναι αυτοτελείς, τις ενώνουν κοινά νήματα και νοήματα. Κι όπως ακριβώς τα κουρέλια από μόνα τους μπορεί να μην είναι τίποτε σπουδαίο, ενωμένα όμως υφαίνουν μια κουρελού, έτσι κι αυτές οι ιστορίες δένονται από τις ίδιες κλωστές μιας θέασης των πραγμάτων μεταφερμένης από τα μάτια στον νου και την ψυχή, ώστε από απλές εικόνες ν' αποκτήσουν ζωή και κίνηση μέσα στον χρόνο και να συγκινήσουν. Μόνο που αυτή η συγκίνηση δεν είναι απλώς ένα συναισθηματικό ξεχείλισμα ή μια αναπόληση, αλλά ένα βαθύτερο μυστικό που μας υπενθυμίζει ότι αυτός ο κόσμος δεν έχει αξία ως συνάθροιση συνόλων, έχει αξία ως εκλέπτυνση ψυχών και ως διάκοσμός του. Κι ο διάκοσμος του κόσμου δεν είναι άλλος από την ομορφιά, την καλοσύνη και την ανθρωπιά.
Παρουσιάζομαι ορισμένα χαρακτηριστικά κομμάτια των ιστοριών αυτών:
«Η εσωτερική πληρότητα δεν μετριέται με κριτήρια κοινωνικής καταξίωσης, επιτυχιών και άλλων χαρμοσύνων, αλλά με κριτήριο την εσωτερική αρμονία ασχέτως από το πώς πάνε τα πράγματα έξω σου. Το μυστικό για τη ζεύξη μέσα μας αυτού του χάσματος ανάμεσα στην σκληρή εξωτερική συνθήκη και τον βαθύτερό μας εαυτό, που ποθεί διαρκώς την ανάστασή του, είναι το τραγούδι, άνοιξη της ψυχής και μετοίκησή της σε μόνιμη εαρινή ισημερία.»
«Τα Ευαγγέλια δεν πληροφορούν, δεν παραθέτουν στοιχεία, δεν είναι ειδησεογραφικό ρεπορτάζ, ούτε ιστορικά ντοκουμέντα, είναι μαρτυρία πίστεως, για όσους τα δέχονται, και η γλώσσα τους δεν μπορεί να μεταφραστεί, διότι αμέσως ο θεόπνευστος λόγος εκπίπτει μέχρι γελοιοποίησης σε φτηνή δημοσιογραφία. Δεν γράφτηκαν για να τα αλλάξουμε, γράφτηκαν για να μας αλλάξουν.»
«Ο Σωκράτης συμβούλευε τον συνομιλητή του "να γίνεσαι καλύτερος από τον εαυτό σου" και του εξηγούσε στη συνέχεια ότι μέσα στον ίδιο άνθρωπο, στην ψυχή του, συνυπάρχουν το καλύτερο και το χειρότερο. Όταν λοιπόν σε αυτή την συνεχή πάλη το εκ φύσεως καλύτερο νικά και επικρατεί, τότε ο άνθρωπος γίνεται ανώτερος από τον εαυτό του, "κρείττων αυτού".»
«Η αλλαγή του κάθε ανθρώπου είναι απολύτως μοναχική, όπως και καθετί σπουδαίο στη ζωή του. Μόνος του κανείς γεννιέται, μόνος του πεθαίνει, μόνος του επιλέγει και μόνος του αλλάζει. Η ευθύνη είναι πάντοτε ατομική, αυτού που αποφασίζει, του "ελόμενου", για να το πω πλατωνικά.»
«Ποιητές δεν είναι μόνον αυτοί που γράφουν ποιήματα, είναι πρωτίστως όσοι εγκαινιάζουν έναν καινούργιο χρόνο εσωτερικότητος και τον ζουν δοξάζοντας την κάθε του στιγμή.»
«Αν βλέπαμε πόσοι νεκροί κυκλοφορούν ανάμεσά μας και πόσα νεκροταφεία ζωντανών υπάρχουν γύρω μας, ίσως και να τρομάζαμε!»
«Τα εκκλησάκια της ασφάλτου δεν χτίστηκαν για να διατηρούμε στη μνήμη τους νεκρούς, δεν είναι υπόμνηση του θανάτου αυτών αλλά του δικού μας θανάτου. Ο θάνατος δεν αφορά ποτέ τους νεκρούς, αφορά μοναχά τους ζωντανούς. Οι τελευταίοι έχουν το τέλος μπροστά τους, καλούνται να αναμετρηθούν μαζί του και να νικήσουν τον φόβο του θανάτου, οι πρώτοι τον έχουν υπερβεί διαπαντός μες στην "παντοτινή ειρήνην, άφοβοι, άλυποι" αναπαύονται σε μακάρια γαλήνη, καθώς "ο φοβερός εχθρός έγινε φίλος".»
«Το να διερωτάται κανείς γιατί συμβαίνει το κακό στη ζωή δεν έχει απολύτως κανένα νόημα, γιατί δεν υπάρχει απολύτως καμία απάντηση.»
«Τι να την κάνεις την έγχρωμη τηλεόραση σε μια ασπρόμαυρη ζωή;»
«Παρ' ολίγον "καθάρματα" είμαστε όλοι!»
«Παραγεμίσαμε από "πνευματικές" χωματερές.»
«Τα νέα παιδιά σήμερα με τα κινητά καίνε τον εγκέφαλο και καταστρέφουν την ψυχική υγεία των παιδιών με άνοστη και βλαβερή "κονσέρβα".»
«Η πιο γλυκιά πατρίδα είναι η καρδιά.»
«Τα αρχαία ελληνικά μόνο νεκρή γλώσσα δεν είναι και την μιλάμε και σήμερα, απλώς δεν το συνειδητοποιούμε. Τα αρχαία είναι ολοζώντανα μπροστά μας.»
«Η γλώσσα δεν μας πληροφορεί απλώς αλλά μας μαθαίνει να σκεπτόμαστε και μας καλεί σε προσωπικές αξιολογήσεις των πραγμάτων, σε διαρκή αναζήτηση αξιών και σημασιών κι ότι η κάθε λέξη δεν είναι απλός ήχος αλλά η αντήχηση ενός νοήματος που μας υποχρεώνει να κατανοήσουμε την βαθύτερη ουσία των πραγμάτων.»
«Αντί να καταριέσαι το σκοτάδι άναψε ένα φως.»
«Το ίδιο το σχολείο σήμερα παράγει τη βία, διότι δημιουργεί έναν ψυχισμό ανθρώπου ακοινώνητου, που δεν αντιλαμβάνεται την συμβιωτική ομάδα, τον σεβασμό, την αλληλεγγύη, την συνύπαρξη, το κοινοτικό πνεύμα, την άμιλλα αλλά κλείνεται ερμητικά στην πιο οδυνηρή ακοινωνησία μέσα σ' εκείνη την ερημιά που εξαγριώνει και κάνει τα παιδιά αγρίμια και λύκους. Όση βία υπάρχει σήμερα στα σχολεία δεν είναι παρά η απεγνωσμένη κραυγή για βοήθεια των παιδιών στην οποία εμείς κωφεύουμε.»
«Η μόρφωση δεν είναι τίποτα άλλο από τη μεταμόρφωση, την αλλαγή, μας δίδαξε ο Πλάτων στον μύθο του σπηλαίου. Το σχολείο όμως σήμερα αντί να μεταμορφώνει τα παιδιά τα παραμορφώνει, τους αλλάζει τον χαρακτήρα, τα κακοποιεί.»
«Στις ταβέρνες δεν πας πρωτίστως για να φας, αυτό το κάνεις και στο σπίτι σου, πας για να επικοινωνήσεις.»
«Ένας σημερινός απόφοιτος του Λυκείου ξέρει λιγότερα από έναν απόφοιτο του Δημοτικού της γειτονιάς πριν από σαράντα χρόνια.»
«Το μυστικό στη ζωή είναι να ζεις με την απόλυτη πίστη ότι ακόμη κι αν εσύ δεν πιστεύεις στον Θεό, πιστεύει αυτός σε σένα.»
Το βιβλίο αυτό είναι ένα μικρό λογοτεχνικό διαμάντι που δεν κραυγάζει την αξία του. Το καταλαβαίνεις αφού έχεις τελειώσει την ανάγνωση. Η ατμοσφαιρική και φιλοσοφική αφήγηση του Σταμάτη Κωνσταντινίδη κυλά μέσα σου σαν βάλσαμο, σαν αντίδοτο στην αποξένωση και στους κυνικούς καιρούς που ζούμε.
Πρόκειται για αριστούργημα.
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Το βιβλίο Κουρελαρία του Σταμάτη Κωνσταντινίδη κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Αρμός.
Ο Σταμάτης Κωνσταντινίδης γεννήθηκε το 1971 στην Αθήνα και πρόλαβε να ζήσει ως παιδί την ελευθερία του παιχνιδιού στους δρόμους. Το πρώτο του σχολείο υπήρξε η Μικρασιάτισσα γιαγιά του, που με σοφία τον δίδαξε πως ό,τι καταστρέφει και ρημάζει η ζωή, το ανασταίνει η δύναμη της ψυχής. Σπούδασε φιλοσοφία στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο, ωστόσο, καθοριστικό ορόσημο στάθηκε για αυτόν η γνωριμία στα εικοσιένα του χρόνια με τον Στέλιο Ράμφο, τον δάσκαλο της ζωής του, ο οποίος με περισσή γενναιοδωρία νοηματοδότησε την ύπαρξή του μαθαίνοντάς τον να διαβάζει, να μελετά και να βλέπει το καθετί με άλλη ματιά. Τα δύο χρόνια στο φιλοσοφικό σπουδαστήριο του Άλσους Γραμμάτων και Τεχνών υπήρξαν αποκαλυπτικά για τον ίδιο, καθώς ήρθε σε ουσιαστική επαφή με τα γράμματα, και αποτέλεσαν το έναυσμα για να αφοσιωθεί έκτοτε στην προσωπική μελέτη της φιλοσοφίας και φιλολογίας. Τα τελευταία τριάντα, περίπου, χρόνια «παριστάνει», όπως του αρέσει να αστειεύεται, με μεγάλη υποκριτική ικανότητα τον εκπαιδευτικό στην ιδιωτική εκπαίδευση, θεωρώντας την σχολική τάξη σαν το «οξυγόνο» του. Έχει εκδώσει στον Αρμό το βιβλίο Ή ταν ή επί πταν, μια μελέτη για την συνύπαρξη στον στρατό της αρχαίας γλώσσας και της αργκό. Αγαπά φανατικά την συμποσιακή συζήτηση και ακόμη περισσότερο την εσωτερική κατάδυση στην σιωπή.
