Τι σας ώθησε να γράψετε αυτό το βιβλίο;
Δημήτρης Τσινικόπουλος: Όπως γράφω στον πρόλογο του βιβλίου μου «Η αποστροφή και η εκτροπή», είναι μια συλλογή 670 σκέψεων, ρητών και αφορισμών μου που έγραψα σε μεγάλο χρονικό διάστημα, πάνω από 10 χρόνια, χωρίς να έχω κάτι ιδιαίτερο κατά νου για την έκδοσή του. Βέβαια, με το γνωμολογικό λόγο είχα ασχοληθεί και στο παρελθόν. Δημοσίευσα το «Κριτήρια επιλογής και επιλογή κριτηρίων» (1991) και επακολούθησε το «Αφορισμοί για την αγάπη» (2005) που είναι δίγλωσσο (ελληνική και αγγλική γλώσσα). Έχω γράψει περισσότερους αφορισμούς αλλά επέλεξα και περιορίστηκα σε αυτούς. Κάποιους τους απέρριψα μετά από πιο ώριμη σκέψη. Και τώρα που βλέπω το βιβλίο και το ξαναδιαβάζω, ως αναγνώστης, βλέπω ότι θα έπρεπε ίσως να απορρίψω και κάποιους άλλους που τους βλέπω πιο κοινότοπους.
Πώς βιώνετε την εμπειρία της ανάγνωσης των έργων σας μετά από ένα χρονικό διάστημα, όταν αυτά έχουν τυπωθεί σε ένα βιβλίο και έχει περάσει καιρός από τη δημιουργία τους; Εξακολουθείτε να συμφωνείτε και να έχετε τον ίδιο ενθουσιασμό;
Δ.Τ.: Αυτή η ερώτηση μπορεί να θεωρηθεί ως προέκταση των όσων είπα προηγουμένως. Μπορώ να πω ότι τα έργα μου ασφαλώς και με εκφράζουν, και τα περισσότερα συνεχίζουν να μ' αρέσουν γιατί είναι προϊόν έρευνας, μελέτης και στοχασμού. Τα πρώτα ποιητικά βέβαια, όπως ο Φωτοτροπισμός και τα Σπαράγματα θα πρέπει να θεωρηθούν πρωτόλεια, και μερικά από τα ποιήματα σε μια μελλοντική επανέκδοση θα τα απέκλεια, ενώ κάποια άλλα θα τα ξαναδούλευα. Εν πάση περιπτώσει, το δοκιμιακό μου έργο με εκφράζει κι ας έχουν περάσει 20 χρόνια και πλέον, αν και κάποια δοκίμια ίσως θα γράφονταν κάπως διαφορετικά.
Έχετε διαφωνήσει ποτέ με τον δημιουργικό εαυτό σας;
Δ.Τ.: Σπάνια διαφωνώ με τον δημιουργικό εαυτό μου. Δεν έχω διάσταση μεταξύ του πραγματικού, καθημερινού εαυτού μου, και του δημιουργικού εαυτού. Είμαι ένας και αδιαίρετος όπως το εκφράζω στο ποίημά μου «Είμαι». Όλα τα στοιχεία, η καλλιτεχνική μου φύση, η ευαισθησία, το συναίσθημα, ο στοχασμός, παίζουν τον ρόλο τους στη διαμόρφωση του συγγραφέα ο οποίος είναι ο ίδιος αλλά εκδηλώνεται άλλοτε ως ποιητής, άλλοτε ως στοχαστής, άλλοτε ως μελετητής, άλλοτε ως δοκιμιογράφος, ως κριτικός λογοτεχνίας, φωτογράφος, ζωγράφος... Καλώς ή κακώς είμαι πολυσχιδής. Έτσι μου βγαίνει, με πολλούς τρόπους και ποικίλους, η ζείδωρη πνοή της πνευματικής δημιουργίας.
Υπάρχει κάποιο έργο που να το ξεχωρίζετε και γιατί;
Δ.Τ.: Υπάρχουν μερικά βιβλία μου που τα ξεχώριζα γιατί έχουν ιδιαίτερο βάρος. Θα ξεχώριζα ασφαλώς το «Ιησούς, ο ποιητής των ποιητών» (2006), το «Οι κλητοί και οι εκλεκτοί» (2004) ένα βιβλίο όπου παρουσιάζω το έργο 20 περίπου μεγάλων δημιουργών (φιλοσόφων, ποιητών, επιστημόνων), το «Βίβλος, ένα βιβλίο επαναστατικό» (2010), το «Στοίχημα του Πασκάλ» (2015) ένα βιβλίο 500 περίπου σελίδων με το οποίο απαντώ ως «απολογητής» στις αιτιάσεις και κατηγορίες νεο-αθεϊστών και σκεπτικιστών κατά του θεϊσμού και του Χριστιανισμού και το «Μυστήριο του κακού» (2014) ένα βιβλίο με δοκίμια πάνω στο πρόβλημα του ηθικού κακού, όπως το βλέπουν μεγάλοι στοχαστές από διαφορετικά ιδεολογικά στρατόπεδα. Βέβαια, και τα βιβλία μου για τον Καζαντζάκη (2017) και «Αντίχριστο του Νίτσε και τον αντιχριστιανισμό του», δεν υπολείπονται των άλλων σε επιχειρηματολογία και σκέψεις.
Υπάρχουν στιγμές που σας πυροδοτούν βάζοντάς σας σε δημιουργική κίνηση;
Δ.Τ.: Ασφαλώς και υπάρχουν κάποιες τέτοιες στιγμές όπου ανυποψίαστος προσκρούω σε θυμικές καταστάσεις και ενσταλάξεις. Βλέποντας μια κοινότοπη σκηνή με άλλο μάτι, βλέποντας μια παράξενη, ή περίεργη σκηνή διαφορετικά, θαυμάζοντας τη φύση ή έναν πίνακα ζωγραφικής και ούτω καθ' εξής. Αυτά μπορεί είτε αμέσως να με υποκινήσουν σε ένα δημιουργικό γίγνεσθαι ή να συσσωρευτούν μέσα μου, να χωνευτούν και να βγουν αργότερα στην επιφάνεια.
Κι αντίστοιχα, υπάρχουν στιγμές για τις οποίες δεν θα γράφατε ποτέ τίποτα;
Δ.Τ.: Υπάρχουν και τέτοιες στιγμές απραγίας. Αλλά γενικά επειδή είμαι πολυπράγμων όταν δεν έχω έμπνευση ως ποιητής ή καλλιτέχνης, καταφεύγω στην έρευνα ή τον στοχασμό όπου εκεί πρυτανεύει ο ιντελεκτουαλισμός.
Αν θα έπρεπε να περιγράψετε το εν λόγω πόνημα με μία μόνο λέξη, ποια θα ήταν αυτή;
Δ.Τ.: Με μια λέξη ίσως είναι μάλλον αδύνατον. Αλλά θα έλεγα, «συλλογή ρητών» ή απλά «ρητά» δικής μου επίνοιας.
Αν το βιβλίο σας ήταν/γινόταν ένα κανονικό ταξίδι κάπου στον κόσμο, πού θα πηγαίναμε και πόσες μέρες θα κρατούσε;
Δ.Τ.: Ένα τέτοιο βιβλίο δεν νομίζω να προσφέρεται για ένα κανονικό ταξίδι. Προσφέρεται όμως για ένα διανοητικό φαντασιακό πτητικό ταξίδι παντού, και θα κρατούσε πολλές μέρες. Δύο ρητά την ημέρα φτάνουν και περισσεύουν για να καλύψουμε όλο τον χρόνο με σκέψεις και προβληματισμούς.
Ποια είναι η γνώμη σας για τη σύγχρονη βιβλιοπαραγωγή στη χώρα μας σε σχέση με την λογοτεχνία; Έχετε αγαπημένους Έλληνες συγγραφείς;
Δ.Τ.: Βιβλιοπαραγωγή στη χώρα μας αναλογικά με τους αναγνώστες υπάρχει μεγάλη και δυσανάλογη. Οι αναγνώστες υπολογίζονται περίπου σε 200.000 σε έναν πληθυσμό 10 εκατομμυρίων. Απ' αυτούς το 70% είναι γυναίκες, που διαβάζουν μυθιστορήματα κυρίως, που δεν θα χαρακτήριζε κανείς ως «υψηλή» λογοτεχνία… Μπορεί να είναι και παραφιλολογία, ή απλά εύπεπτα κείμενα. Σ' αυτά συντελούν διάφοροι παράγοντες. Χρειάζεται καλύτερη παιδεία από τα χρόνια του δημοτικού με έμφαση στο ποιοτικό βιβλίο. Μεγάλος ανταγωνιστής βέβαια, στην εποχή μας είναι το internet και η εικόνα όπου καταφεύγουν οι νέοι.
Τώρα όσον αφορά για Έλληνες αγαπημένους συγγραφείς ασφαλώς και έχω. Είναι αυτοί που αναφέρω στον υπ' αριθμόν 465 αφορισμό μου. Και από τους Νεοέλληνες αναφέρω κυρίως τον Παπαδιαμάντη, τον Σολωμό, τους νομπελίστες ποιητές μας Σεφέρη και Ελύτη, τον Παπατσώνη, τον Λειβαδίτη και, κυρίως, τους πεζογράφους συγγραφείς της γενιάς του '30, όπως Πρεβελάκης, Καραγάτσης, Βενέζης κ.λπ. Βέβαια υπάρχουν και πολλοί άλλοι σύγχρονοι τους οποίους νομίζω δεν χρειάζεται να μνημονεύσω, γιατί θα αδικήσω κάποιους άλλους.
Ο Δημήτρης Τσινικόπουλος, σε μια μικρή συνέντευξη μεγάλων βιβλιοταξιδιών, μίλησε για το βιβλίο του Η αποστροφή και η εκτροπή: Αναστοχασμοί στην οδό της αναζήτησης, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Φυλάτος αλλά και γενικότερα για την εργογραφία του και τη λογοτεχνία.
Ο συγγραφέας που προσωπικά γνώρισα στα Πιόνια στη σκακιέρα του έρωτα ή μέσω άλλων κοινοποιήσεων έργων του, όπως το Σαν απολίθωμα, «εργάζεται» ακατάπαυστα με τη γραφίδα και το χαρτί παρουσιάζοντας όλο και περισσότερα συγγράμματά του.
Στο συγκεκριμένο του βιβλίο έχει συλλέξει νανοκείμενα –από επιγραφές και ρήσεις έως αφορισμούς και μικροδιηγήματα– που έγραψε σε διάστημα δέκα ετών που έχουν ποικίλες χρείες, υφολογίες και ηχοχρώματα. Αλλού είναι συμπερασματικός, αλλού συμβουλευτικός, αλλού παρατηρητής κι αλλού οδηγός, αλλά και διάφορες άλλες δομικές «αποχρώσεις» που μπορούμε να διακρίνουμε στην πλούσια αυτή συλλογή, η οποία αποτελείται από 670 έργα!
Στο koukidaki.gr, για αυτό το πόνημα, έχει αναφερθεί πολύ κατατοπιστικά ο Χρήστος Ντικμπασάνης.
Πρόκειται για βιβλίο που διαβάζεται είτε απνευστί είτε αποσπασματικά σε χρόνο και τόπο που επιλέγει κανείς ακόμα κι εκείνες τις στιγμές που μπορεί να διαθέσει μόνο μερικά δευτερόλεπτα στη φιλαναγνωσία. Έχει πλούτο νοημάτων με βάθος και ουσία που εμπλουτίζουν τον άνθρωπο.
