Άριστο είναι το βιβλίο που ανοίγεις με λαχτάρα και κλείνεις με κέρδος, είχε πει κάποτε ο Αμερικανός φιλόσοφος Amos Alcott. Έτσι ακριβώς ένιωσα όταν διάβασα το διεθνές best seller της πολυβραβευμένης Claire Keegan, υποψήφιο για Booker 2022 και γυρισμένο πρόσφατα σε ταινία, μεταξύ άλλων.
Ένα μικρό βιβλίο, μόλις 120 σελίδων, που μυεί τον αναγνώστη από το πρώτο λεπτό στην ατμόσφαιρα της ιστορίας, με σκηνές απόλυτα αληθοφανείς, γεμάτο από χρώματα κι αρώματα της γοητευτικής και άγριας ιρλανδικής φύσης. Πραγματικά δεν θέλεις να το αφήσεις, ο ήρωας γίνεται δεύτερο πετσί σου, τα διλήμματά του, θα μπορούσαν να 'ναι και δικά σου. Λιτό, απλό και γλαφυρό, καθηλώνει με κάθε λέξη, ενώ κάτι ανήσυχο φαίνεται να υπάρχει κάτω από τη φαινομενικά ήρεμη ατμόσφαιρα.
Η ιστορία μάς μεταφέρει στα Χριστούγεννα του 1985, σε μια μικρή ιρλανδική πόλη, όπου η ανεργία και οι δύσκολες καιρικές συνθήκες –παγωνιά, χιόνι και άνεμοι– μαστίζουν την περιοχή, ενώ ο ήρωάς μας, ο Μπιλ Φέρλονγκ, εργάζεται αδιάκοπα στην επιχείρησή του, προκειμένου να ανταπεξέλθει στις οικογενειακές υποχρεώσεις.
Σ' αυτόν τον τόπο, που όλοι γνωρίζονται μεταξύ τους και τα κουτσομπολιά δίνουν και παίρνουν, με εταιρείες ν' απολύουν συνεχώς, κυριαρχούν ο φόβος και η μάχη για την επιβίωση. Οι περισσότεροι μετά δυσκολίας βγάζουν τα προς το ζην· λίγοι είναι οι προνομιούχοι.
Ο Μπιλ ανήκει στη δεύτερη κατηγορία, αν και ο ίδιος δεν ζει πλουσιοπάροχα. Ως προμηθευτής καυσόξυλων δεν έχει πολλά περιθώρια κέρδους, εντούτοις αγωνίζεται για τη σύζυγο και τις πέντε ανήλικες κόρες του. Βρίσκεται κοντά στα σαράντα, αγωνιά για το αύριο, για το μέλλον των παιδιών του, ονειροπολώντας συχνά την παιδική του ηλικία. Η πεζή καθημερινότητα είναι μέρος της ζωής του, που κυλά μονότονα κι ο ίδιος αναρωτιέται αν θα μπορούσε ν' αλλάξει δρόμο αν είχε τον χρόνο σύμμαχό του, αν είχε την πολυτέλεια να στοχαστεί και ν' αφουγκραστεί τα θέλω του.
Ώσπου φθάνει εκείνη η μέρα που όλα θ' αλλάξουν στη ζωή του.
Ένα γκρίζο παγερό πρωινό του Δεκέμβρη, πηγαίνει μια παραγγελία στο τοπικό μοναστήρι και μια απελπισμένη έγκλειστη κοπέλα, ζητά να την βοηθήσει να δραπετεύσει. Και τότε συνειδητοποιούμε μαζί με τον ήρωα, τη σκληρή αλήθεια.
Το μοναστήρι που διοικείται από ψυχρές μοναχές, λειτουργεί σαν οικοτροφείο-φυλακή για φτωχά παραστρατημένα κορίτσια και ανύπαντρες μητέρες, τις οποίες χρησιμοποιούν σαν σκλάβες, προκειμένου να εξιλεωθούν για τις «αμαρτίες» τους. Όλη η κοινωνία γνωρίζει αλλά σιωπά μπροστά στις φρικαλεότητες που διαπράττονται εκεί, υπό τον φόβο ενδεχόμενων αντίποινων από τις καλόγριες και την πανταχού παρούσα Καθολική Εκκλησία. Η επιβολή της είναι τεράστια στον ψυχισμό των ανθρώπων κι όλοι την τρέμουν. Ο ήρωάς μας μοιάζει να φοβάται κι αυτός. Αρνείται να προσφέρει βοήθεια κι αφού παραδίδει την παραγγελία γυρνά σπίτι στη βολεμένη ζωή του. Όμως οι τύψεις και οι ανησυχίες τον κατατρώνε. Όντας γιος αγνώστου πατρός, έρχεται ξανά αντιμέτωπος με την παιδική του ηλικία, τον πραγματικό εαυτό που πρέπει ν' αντιμετωπίσει. Και συγχρόνως τον φοβισμένο περίγυρο, συνένοχο στο μαρτύριο των ραγισμένων ψυχών της τοπικής κοινωνίας. Τον ακολουθούμε στον δαίδαλο των σκέψεών του, αφηνόμαστε στη μαγεία του βιβλίου, στα «μικρά πράγματα» που καλείται ν' αντιμετωπίσει και σ' αυτά που τον περιμένουν ν' ανταποκριθεί. Η ένταση κορυφώνεται ως την τελευταία σελίδα.
Είναι εκπληκτικό πόσα επίκαιρα μηνύματα κρύβει στις σελίδες του το υπέροχο αυτό βιβλίο και η κορύφωση των συναισθημάτων του ήρωα. Και ακόμα πιο συγκινητικό ότι η συγγραφέας αφιερώνει αυτό το βιβλίο σε όλες τις γυναίκες και τα παιδιά που έζησαν, υπέφεραν και πέθαναν στα οικοτροφεία για βρέφη και μητέρες στην Ιρλανδία. Το γεγονός μάλιστα ότι η ιστορία διαδραματίζεται Χριστούγεννα, σε μια κοινωνία που κάλλιστα θα μπορούσε ν' ανήκει στο σήμερα, επιτείνει την αγωνία και το δράμα.
Αν κάτι με συγκίνησε ιδιαίτερα σ' αυτήν είναι ότι ο δρόμος όλων μας είναι δύσκολος κι ο καθένας έχει ν' ακολουθήσει τον δικό του. Πολύ συχνά μπορεί να χαθεί ή να λοξοδρομήσει, όμως είναι τα μικρά πράγματα εκείνα που θα βοηθήσουν να συνεχίσει την πορεία του και να οδηγηθεί εντέλει προς το φως...
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Το βιβλίο Μικρά πράγματα σαν κι αυτά της Claire Keegan κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.
