Ο Θεόδωρος Έξαρχος υπήρξε μια σημαντική προσωπικότητα για την ελληνική σκηνή. Μνημονεύεται εκτός από τις ερμηνείες του και για το πολύτιμο συγγραφικό έργο που χάρισε στον χώρο του θεάτρου: εγκυκλοπαίδειες για τους Έλληνες ηθοποιούς, από το 1740 μέχρι το 1899, από το 1900 μέχρι το 1925, από το 1926 μέχρι το 1940 (ανήκει σε αυτήν την γενιά) και από το 1941 μέχρι το 1950 (που δεν πρόλαβε να την δει ολοκληρωμένη). Το έργο του αυτό είναι μια πολύ σημαντική προσφορά για τους ανθρώπους που καταπιάνονται με την ιστορία του θεάτρου αλλά και για τους αναγνώστες που αγαπούν να διαβάζουν για την ιστορία του θεάτρου στην Ελλάδα, που σίγουρα υπήρξε λαμπρή με πολλές ελλείψεις όμως στην καταγραφή της. Αυτός ο σπουδαίος ηθοποιός που έκανε την καταγραφή σε σκοτεινές περιόδους για την ιστορία του θεάτρου, φωτίζοντας ρόλους, έργα, ηθοποιούς, θεατρικούς συγγραφείς, σκηνοθέτες –πολλές φορές δεν υπήρχε τίποτα άλλο πάρα μόνο η καταγραφή του ονόματος κάποιου– έζησε την τραγική ιστορία του γιου του, του σπουδαίου θεατρικού σκηνοθέτη Δημήτρη Έξαρχου να μην μπορεί να ανακάμψει έπειτα από σοβαρότατο ατύχημα που του στέρησε σχεδόν για 13 χρόνια κάθε επαφή με τη ζωή, μέχρι τον πρόωρο και άδικο θάνατό του.
Ο Θεόδωρος Έξαρχος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1930 και σπούδασε στην Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου, έχοντας καθηγητές ιερά τέρατα, όπως τον Δημήτρη Ροντήρη, τον Δημήτρη Χορν, τον Νίκο Παρασκευά, τον Γιώργο Παπά, τον Σωκράτη Καραντινό, τον Σπύρο Μελά, τον Άγγελο Τερζάκη, τον Γιάννη Σιδέρη και τον Κ. Δημαρά. Μαθητής ακόμα της Σχολής έπαιξε στα έργα: Παπαφλέσσας του Σπύρου Μελά (Λεβιδιώτης), Ο βασιλικός του Αντωνίου Μάτεσι, στον χορό της Ορέστειας του Αισχύλου και στον χορό του Οιδίποδα Τύραννου.
Πραγματοποίησε την πρώτη του θεατρική εμφάνιση το 1951 με τον θίασο της Κατερίνας Ανδρεάδη στο έργο του Ερρίκου Ίψεν Η κυρά της θάλασσας. Με τον Νίκο Χατζίσκο έπαιξε τον Τυβάλδο στον Ρωμαίο και Ιουλιέτα του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ και ακολούθως συνεργάστηκε με τον Τζ. Καρούσο στον Έμπορο της Βενετίας και στα Θαμπά τζάμια. Συνεργάστηκε με τον Μάνο Κατράκη και το Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο, με το Νεοελληνικό Θέατρο Καλλιθέας με τον θίασο Μουσούρη στις Σκηνές του δρόμου του Ράις και ακολουθεί εκ νέου συνεργασία με τον Κατράκη σε αρκετά σπουδαία έργα από το ελληνικό και ξένο δραματολόγιο: Γεωργίου Ρούσου Βασίλισσα Αμαλία, Σέριφ Το τέλος του ταξιδιού, Σαίξπηρ Ο έμπορος της Βενετίας κ.α.
Στη συνέχεια θα ενταχθεί στο καλλιτεχνικό δυναμικό του θιάσου του Νίκου Χατζίσκου: Ιούδας του Σπύρου Μελά και Καπετάν Μιχάλης του Νίκου Καζαντζάκη. Με τον θίασο του Δημήτρη Μυράτ (σε Αθήνα και περιοδεία) θα τον βρούμε στη διαμονή της Υπόθεσης Ντρέιφους και στην μεγάλη επιτυχία του θιάσου Το κράτος του Θεού, καθώς και στους Δίκαιους του Καμύ.
Στη συνέχεια θα συνεργαστεί με τους θιάσους: Αλ. Γαλανού τα Τα κόκκινα φανάρια, Μίκη Θεοδωράκη Το τραγούδι του νεκρού αδελφού, Βίλμας Κύρου Το νησί της Αφροδίτης.
Το 1964 θα παρουσιάσει την Ειρήνη του Αριστοφάνη (Πολεμοκάπηλος). Ξανά με την κυρία Κατερίνα (Ανδρεάδη) και έπειτα με τον διακεκριμένο σκηνοθέτη Αλέξη Σολωμό στο Προσκήνειο, με το έργο του Βέντεκιντ Λούλου, με τον θίασο του Νίκου Ρίζου στην κωμωδία των Κώστα Πρετεντέρη και Ασημάκη Γιαλαμά Κάτι κουρασμένα παλικάρια.
Με το Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο στον Χορό του θανάτου του Αύγουστου Στρίντμπεργκ (Κουρτ), με το Σύγχρονο Ελληνικό Θέατρο –όπου υπήρξε από τα ιδρυτικά του στελέχη– στα έργα: Β. Ανδρεόπουλου Ε, νοικοκυραίοι και Επικίνδυνο φορτίο του Κ. Μουρσελά. Με τον θίασο Τζένης Καρέζη στην Ασπασία του Ιάκωβου Καμπανέλλη (Αναξαγόρας), με τον Γιάννη Φέρτη και την Ξένια Καλογεροπούλου στο Αυγουστιάτικο φεγγάρι του Πάτρικ, με την Αλίκη Βουγιουκλάκη στην Μαντώ Μαυρογένους του Γεωργίου Ρούσου (Παλαιών Πατρών Γερμανός), με το θέατρο Σάτιρας του Γιώργου Μιχαλακόπουλου στην Επέτειο του Τσέχωφ κ.α.
Συνεχίζει τις θεατρικές του εμφανίσεις σε κεντρικά θέατρα με σπουδαίους ηθοποιούς-θιασάρχες: Άγγελο Αντωνόπουλο, Κώστα Βουτσά, Θανάση Βέγγο, Ζωή Λάσκαρη (στην Κυρία του Μαξίμ), με το Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο, με τον Νίκο Κούρκουλο, με το Απλό Θέατρο Πολίτη-Αντύπα, με την Μιμή Ντενίση, με τον Γιώργο Κιμούλη κ.α.
Τις δεκαετίες του '80 και του '90 θα επιστρέψει στο Εθνικό Θέατρο και θα τον σκηνοθετήσει ο γιος του, ο σκηνοθέτης Δημήτρης Έξαρχος στο έργο Το άσυλο.
Στον κινηματογράφο είχε μεγάλη παρουσία – γύρω στις εξήντα πέντε ταινίες, μεταξύ των οποίων: Δολάρια και όνειρα, Ματωμένα στέφανα, Αγάπη γραμμένη με αίμα, Ο μεγάλος όρκος, Ου κλέψεις, Με την λάμψη στα μάτια, Ελευθέριος Βενιζέλος, Θεόφιλος.
Τηλεόραση:
Ο άγνωστος πόλεμος, Αστερισμός των λύκων, Εν Αθήναις, Μεθοριακός σταθμός, Κύρια Ντορεμί, Χατζημανουήλ, Αλέξανδρος Δελμούζος, Η εκτέλεση κ.α.
Ραδιόφωνο:
Υπήρξε εκφωνητής στον Κεντρικό Ραδιοφωνικό Σταθμό Ενόπλων Δυνάμεων (1956).
Από το 1967 υπήρξε καθηγητής σε δραματικές σχολές.
Τη διετία 1952-1954 έκανε το καλλιτεχνικό ρεπορτάζ και την μεταφραστική εργασία σε διάφορες εφημερίδες και περιοδικά.
Μετέφρασε τα διηγήματα του Λουίτζι Πιραντέλο (1962), τα θεατρικά έργα Ένα ευτυχές γεγονός του Σλαβομίρ Μρόζεκ, τον Θείο πάπαρο του Μποάλ κ.α.
Συγγραφικές εργασίες:
Εκτός από τις εγκυκλοπαίδειες με τη διαδρομή των Ελλήνων ηθοποιών, από το 1740 μέχρι το 1950 παρουσίασε επίσης αξιόλογη συγγραφική εργασία.
Ποιητικές συλλογές: Στον καιρό του νιότης, Μνήμες, Διαδρομές.
Για το θέατρο: Το οδοιπορικό ενός ηθοποιού.
Τιμήθηκε από τους Δήμους Ζωγράφου και Κορυδαλλού, από την Κερκυραϊκή Ένωση Πειραιά, από τον σύλλογο Αθηναίων και από τους Λάιονς.
Ο Θεόδωρος Έξαρχος έφυγε από τη ζωή το 2009.
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Οι πληροφορίες καθώς και η κεντρική φωτογραφία αντλήθηκαν από την εγκυκλοπαίδεια του ίδιου του Έξαρχου με τίτλο Έλληνες ηθοποιοί: Αναζητώντας τις ρίζες, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Δωδώνη.
