Δεύτερη παράσταση που παρακολουθώ φέτος στην νέα θεατρική σκηνή της πρωτεύουσας NOUS - Creative Space· είναι ο χώρος του πρώην ιστορικού κινηματογράφου Ίλιον. Αυτή τη φορά πήγα πολύ νωρίτερα, απόλαυσα ένα τζιν με τόνικ στο μπαρ στου θεάτρου και έπιασα κουβέντα με έναν από τους εργαζόμενους του θεάτρου. Ανάμεσα σε πολλά που είπαμε, έγινε αναφορά για την ονομασία του θεάτρου. Έως τώρα, είχα σκεφτεί μόνο την ελληνική σημασία του ονόματος «Νους», που την θεωρούσα πετυχημένη για ένα θέατρο, γιατί όντως μας ανοίγει ορίζοντες και διευρύνει τις νοητικές μας λειτουργίες. Ο νέος μου φίλος όμως, μου επισήμανε και την γαλλική ερμηνεία της λέξης nous, εμείς. Θεωρώ ότι και αυτή η ερμηνεία είναι πετυχημένη, αφού το θέατρο είναι η πιο πολυσύνθετη μορφή τέχνης που υπάρχει. Για να γραφτεί ένα βιβλίο χρειάζεται μόνο ένας άνθρωπος, για να ζωγραφιστεί ένας πίνακας το ίδιο. Για να ανέβει όμως μια παράσταση στην σκηνή χρειάζονται πολλοί, είναι ομαδική δουλειά, που θέλει αγάπη και κόπο. Οι συντελεστές της παράστασης Εντολή διαθέτουν και από τα δύο και όχι μόνο!
Η Εντολή είναι διασκευή του βιβλίου της Διδούς Σωτηρίου, που γίνεται πρώτη φορά για το θέατρο και ως εγχείρημα αποτελεί από μόνο του μια επιτυχία. Φυσικά πρόκειται για την γνωστή ιστορία της δίκης και της εκτέλεσης του Νίκου Μπελογιάννη.
Βρισκόμαστε στην Ελλάδα, αμέσως μετά το τέλος του Εμφυλίου Πολέμου. Είναι η εποχή του ψυχρού πολέμου, και δυστυχώς η Ελλάδα τον έζησε στον χειρότερο βαθμό: χαφιέδες, παρακολουθήσεις, βασανιστήρια και εξορίες. Για να προφυλαχθούν ξένα συμφέροντα, φυλακίζονταν, βασανίζονταν, εκφοβίζονταν, δολοφονούνταν αθώοι άνθρωποι. Είναι η δύσκολη δεκαετία του 1950, η εποχή που οι αριστεροί γίνονταν πλούσιοι αφού δεν μπορούσαν να εργαστούν ως μισθωτοί υπάλληλοι στο δημόσιο και ξεκινούσαν δικές τους δουλειές. Οι αριστεροί ήταν εξοστρακισμένοι και τιμωρημένοι από την ελληνική κοινωνία, χιλιάδες άνθρωποι έφυγαν από την επαρχία για να γλιτώσουν τον θάνατο και την ατίμωση και προτίμησαν την ανωνυμία της πόλης. Είναι η εποχή των πιστοποιητικών κοινωνικών φρονιμάτων και των δηλώσεων της ντροπής. Είναι η εποχή της χρηματοδότησης της Αμερικής, του Τρούμαν και του σχεδίου Μάρσαλ. Όλοι γνωρίζουμε λίγο πολύ τις διώξεις των κομμουνιστών αυτής της περιόδου, και όχι μόνο. Ο Νίκος Μπελογιάννης είναι το πιο διάσημο θύμα αυτής της εποχής. Παρά τις ξένες επεμβάσεις: Γάλλων, Άγγλων, Ισπανών και διεθνών προσωπικοτήτων, που προέτρεπαν την ελληνική κυβέρνηση να μην εκτελέσει τον Νίκο Μπελογιαννη –ανάμεσά τους ο Σαρλ Ντε Γκολ, ο Πάμπλο Πικάσο, ο Πολ Ελιάρ, ο Τσάρλι Τσάπλιν, ο Ζαν Κοκτώ και πολλοί άλλοι– τελικά ο Μπελογιάννης θα εκτελεστεί. Παρά την επιστολή του ηγετικού στελέχους του ΚΚΕ Νίκου Πλουμπίδη, που ανέλαβε την ευθύνη του παράνομου μηχανισμού του κόμματος του (την οποία επιστολή διέψευσε όμως ο Ζαχαριάδης!), ο Μπελογιάννης εκτελείται.
Επειδή δεν θέλω να επεκταθώ πιο πολύ σε πολιτική ανάλυση των γεγονότων, αφού δεν είμαι η κατάλληλη, δεν είμαι ιστορικός, γνωρίζω αυτά που γνωρίζει όλος ο κόσμος, αλλά και επειδή ο κάθε άνθρωπος, ανάλογα με την πολιτική και κομματική του κατεύθυνση, βλέπει αλλιώς τα γεγονότα και τα ερμηνεύει και διαφορετικά, θα είναι καλύτερα να προχωρήσουμε αναφορικά με την εν λόγω παράσταση.
Όπως είπα και προηγουμένως, το εγχείρημα είναι δύσκολο. Είναι μια διασκευή ενός ογκώδους βιβλίου, που χωράει σε μια παράσταση σχεδόν δύο ωρών. Έξι ηθοποιοί, τρεις άντρες και τρεις γυναίκες υποδύονται όλους τους ρόλους: είναι οι Έλληνες που φυλακίζονται για τις ιδέες τους αλλά και για τον αγώνα κατά των Γερμανών, είναι οι δικαστές, είναι οι απλοί πολίτες, είναι οι δικηγόροι, είναι τα κλεφτόπουλα στον αγώνα της Ελλάδας. Ίσως σας ακούγεται παράξενο αλλά όταν δείτε την παράσταση θα καταλάβετε τι εννοώ.
Τα σκηνικά αποτελούνται από δυο τρεις ξύλινες κατασκευές που με έξυπνο τρόπο και μερικά ροδάκια που τις κυλάνε, μετατρέπονται σε δικαστικά έδρανα, ταξί, κρυψώνες και λόφους.
Τα κουστούμια είναι ομοιόμορφα για όλους: άσπρα πουκάμισα, γκρι ζιπ κιλότ και παντελόνια. Και υπάρχει λόγος που είναι ομοιόμορφα, αφού όλοι υποδύονται όλους.
Εξαιρετική σκηνοθεσία και εξαιρετικές ερμηνείες σε μια άκρως απαιτητική παράσταση. Απαιτητική και από σωματική αλλά και από πνευματική πλευρά. Δύο ώρες χωρίς διάλειμμα, γιατί διαφορετικά χάνεται η συνοχή.
Για όλους αυτούς τους λόγους, μην το χάσετε!
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου