Τι σας ώθησε να γράψετε αυτό το βιβλίο;
Γιάννης Λαγουδάκης: Μετά από επανειλημμένες απορριπτικές απαντήσεις για ένα αμερικάνικο μυθιστόρημα και μια συλλογή διηγημάτων για τα μέλη μιας θεραπευτικής ομάδας, αποφάσισα να ακολουθήσω τη σύσταση ενός εκδότη να γράψω κάτι «πιο κλασικό», κάτι «ελληνικό». Με υπόδειξη της αδελφής μου διάβασα ένα βιβλίο με μαρτυρίες κατοίκων του Ρεΐζντερε, του χωριού της Μικράς Ασίας από το οποίο καταγόταν ο παππούς μας, το μικρό όνομα του οποίου έχω. Εκεί περιγράφεται ένα πραγματικό γεγονός, αυτό με το οποίο ξεκινάει το βιβλίο και το οποίο με έκανε να αναρωτηθώ: πώς θα έκανε κανείς τον απολογισμό της ζωής του αν ήξερε ότι ζούσε το τελευταίο του βράδυ; Η αναζήτησή μου για κάτι «κλασικό» συναντούσε μια πανανθρώπινη αγωνία – σχετικά με τι είδους άνθρωποι είμαστε, ποιους ανθρώπους αγαπάμε, ποιο τέλος επιλέγουμε.
Πώς βιώνετε την εμπειρία της ανάγνωσης των έργων σας μετά από ένα χρονικό διάστημα, όταν αυτά έχουν τυπωθεί σε ένα βιβλίο και έχει περάσει καιρός από τη δημιουργία τους; Εξακολουθείτε να συμφωνείτε και να έχετε τον ίδιο ενθουσιασμό;
Γ.Λ.: Υπάρχουν φορές που στέκομαι επικριτικά απέναντι σε αυτά που έχω γράψει. Λιγότερες φορές, αλλά είναι φορές που τις βιώνω πολύ έντονα, πραγματικά θαυμάζω αυτά που διαβάζω. Είναι σαν να ζητάω από το παρελθόν να γίνει οδηγός μου για τα επόμενα βήματα.
Έχετε διαφωνήσει ποτέ με τον δημιουργικό εαυτό σας;
Γ.Λ.: Συνεχώς! Όλα μου τα έργα είναι προϊόν εσωτερικού μονολόγου που ψάχνει να εκτονωθεί. Όταν αρχίζει να ξεδιπλώνεται μέσα μου μια ιστορία γνωρίζω ότι θα ακολουθήσουν αναθεωρήσεις, πισωγυρίσματα, αλλαγές. Αυτές οι διαφωνίες γίνονται διάλογος και ανακωχές.
Υπάρχει κάποιο έργο που να το ξεχωρίζετε και γιατί;
Γ.Λ.: Σίγουρα το πρώτο μου, αδημοσίευτο, μυθιστόρημα. Με έμαθε να γράφω, με ώθησε στα όριά μου. Δέκα χιλιάδες λέξεις για πρώτη συγγραφική προσπάθεια με θέμα την ιστορία μιας οικογένειας στη μετεμφυλιακή Αμερική δεν είναι μικρό πράγμα.
Υπάρχουν στιγμές που σας πυροδοτούν βάζοντάς σας σε δημιουργική κίνηση;
Γ.Λ.: Ωραίο ερώτημα. Μμμ,.. δεν είμαι σίγουρος. Νομίζω είναι καταστάσεις από την πραγματική ζωή στις οποίες είτε εγώ είτε γνωστοί μου βρίσκονται σε αδιέξοδο. Ως μηχανισμός εκτόνωσης συνήθως τότε αρχίζει να ξετυλίγεται μια ιστορία: «τι θα γινόταν αν;..».
Κι αντίστοιχα, υπάρχουν στιγμές για τις οποίες δεν θα γράφατε ποτέ τίποτα;
Γ.Λ.: Όταν εμπνέομαι από δυσκολίες στη ζωή φίλων μου, έστω και έχοντας αλλάξει λεπτομέρειες για να μην υπάρχει ταυτοποίηση, τους δείχνω πρώτα το κείμενο και ζητάω την άδεια αν μπορώ να το δημοσιεύσω. Αισθάνομαι ότι έτσι σέβομαι την πρώτη ύλη, υλικό ευαίσθητο, το οποίο για να γίνει καλή ιστορία πρέπει να μεταλλαχθεί, να πάψει να είναι αυτό που είναι. Είναι ταυτόχρονα ένας μικρός θάνατος και μια γέννηση.
Αν θα έπρεπε να περιγράψετε το εν λόγω πόνημα με μία μόνο λέξη, ποια θα ήταν αυτή;
Γ.Λ.: Επιμονή.
Αν το βιβλίο σας ήταν/γινόταν ένα κανονικό ταξίδι κάπου στον κόσμο, πού θα πηγαίναμε και πόσες μέρες θα κρατούσε;
Γ.Λ.: Για ευνόητους λόγους, στα παράλια της Μικράς Ασίας. Δεδομένων των ιστορικών, πνευματικών, βιολογικών δεσμών που μας ενώνουν ως Έλληνες με την περιοχή, είναι ταξίδι που μπορεί να κρατήσει μια ζωή.
Ποια είναι η γνώμη σας για τη σύγχρονη βιβλιοπαραγωγή στη χώρα μας σε σχέση με την λογοτεχνία; Έχετε αγαπημένους Έλληνες συγγραφείς;
Γ.Λ.: Όπως και στην Ελλάδα, έτσι και στο εξωτερικό, έχουμε πληθώρα λογοτεχνικών βιβλίων για άμεση κατανάλωση, αλλά όχι απαραίτητα βιβλία στα οποία θα επιστρέφαμε, με τον ίδιο τρόπο που θα βλέπαμε μια ταινία και μετά θα την ξεχνούσαμε. Υπάρχουν φυσικά πολλοί Έλληνες συγγραφείς που εκτιμώ: θα ψάξω πάντα τι έχει γράψει η Σώτη Τριανταφύλλου και η Ρέα Γαλανάκη – για να αναφέρω μόνο δύο. Αν ένα βιβλίο μας κάνει να σκεφτούμε λίγο για το πώς βλέπουμε τον κόσμο και τους άλλους, είναι άξιο του χρόνου που του αφιερώσαμε.
Αυτά είπε ο Γιάννης Λαγουδάκης, σε μια μικρή συνέντευξη μεγάλων βιβλιοταξιδιών, για και με αφορμή το μυθιστόρημά του Ένας φιλήσυχος άνδρας: Μια ιστορία από το '22, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Βακχικόν.
Θα ήθελα, επί τη ευκαιρία, να αφήσω ένα σχόλιο: αρκετοί φιλαναγνώστες θα βιαστούν να σκεφθούν ότι πρόκειται για μία ακόμα ιστορία από τις άπειρες παρόμοιες ιστορίες που σχετίζονται με την Μικρασιατική Καταστροφή. Έτσι νόμιζα κι εγώ πρωταντικρίζοντας το βιβλίο. Δεν είναι όμως! Και δεν είναι γιατί εδώ έχουμε –πέρα όλων των άλλων, πολλά εκ των οποίων ίσως γνωρίζετε ήδη ή εύκολα θα βρείτε με μια περιήγηση στο διαδίκτυο– μια κατάβαση του ήρωα στα βάθη του νου και της ψυχής του και μετά μια ανάβαση ενός νέου πια εαυτού (του) που φτάνει ως τη θέωση· δηλαδή την υπέρτατη θέση. Το πώς και το γιατί θα το μάθετε διαβάζοντας το μυθιστόρημα.
Στην περίληψη:Την ημέρα που ο στρατός του Κεμάλ μπαίνει στο χωριό του Ρεΐζντερε, μια μερίδα κατοίκων, αψηφώντας τις εντολές του διοικητή, κλείνεται σε ένα αρχοντικό. Εκεί θα κριθεί η τύχη τους.
Να το βρείτε αυτό το βιβλίο!
