koukidaki: Ποσότητα - Ποιότητα

Δημιουργώντας μια δανειστική βιβλιοθήκη

Πίνακας Γιώργου Αναστασιάδη [Οδυσσέας σε μπλέ (Οδυσσέας Ελύτης)]

Δύο οι τρόποι προσέγγισης του θέματος, δύο τα είδη ερωτημάτων:

Α. Πόσα βιβλία θα έχει; Πόσο θα κοστίσει; Πόση έκπτωση θα έχουμε; Πόσα λεφτά θα δανειστούμε; Σε πόσες δόσεις θα την ξοφλήσουμε; Πόσα βιβλία θα βρούμε από... δωρεές;!

Ποσοτικά τα ερωτήματα με προέκτασή τους στην οικονομία, την έκπτωση και το τζάμπα.

Β. Ποιος ο σκοπός της δανειστικής βιβλιοθήκης; Ποιοι οι στόχοι της; Ποιοι οι υποψήφιοι αναγνώστες της; Ποια η ηλικία ή βαθμίδα των αναγνωστών; Ποιες οι προτιμήσεις των αναγνωστών; Ποια τα αναγκαία και κατάλληλα βιβλία για τους αντίστοιχους αναγνώστες; Ποιες οι δυσχέρειες στο ελεύθερο διάβασμα του σύγχρονου ανθρώπου; Ποιοι οι ανταγωνιστές, ποια τα αντικίνητρα του βιβλίου, ποια τα κίνητρα αναγνωσιμότητας;

Ποιοτικά τα ερωτήματα, με προέκταση στον αναγνώστη, στη μόρφωσή του, στις αξίες, στον πολιτισμό.

Η ποσότητα

Ο πρώτος τρόπος ποσοτικής προσέγγισης είναι γνωστός μια και έχει εφαρμοστεί ευρύτατα στην εποχή μας. Ο Καρλ Γιάσπερς είχε κάνει τη διαπίστωση: «Ο σύγχρονος άνθρωπος σκέπτεται με ποσότητες, δεν εκφράζεται με ποιότητες-αξίες.». Έτσι δημιουργήθηκαν πολλές βιβλιοθήκες μέτριες, χωρίς νόημα και σκοπό, κλειστές ή σχεδόν, με μικρή αναγνωσιμότητα ή προσπαθώντας να ζωντανέψουν με παράπλευρες εκδηλώσεις.

Π.χ. οι 1.200 δανειστικές βιβλιοθήκες με 6.000 βιβλία σε κάθε γυμνάσιο 150 έως 250 παιδιών –δημιουργία ΥΠΕΘ με χρήματα της Ε.Ε.– από τα 120 ράφια, έχουν μόνο 3 ράφια με βιβλία που «θα μπορούσαν να διαβαστούν από τα παιδιά» κατά έκφραση του καθηγητή βιβλιοθηκάριου. Σε αυτά δεν υπάρχει ούτε ένα(!) από τα βιβλία για παιδιά 12-14 χρόνων των δανειστικών βιβλιοθηκών που δημιουργεί η Λέσχη.

Όπως τα βιβλία-αστέρια: «Ο δεκαπενταετής πλοίαρχος» του Ιουλίου Βερν, «Ο μικρός πρίγκιπας» Εξυπερύ, «Η ανθρώπινη κωμωδία» Σαρογιάν, «Η φάρμα των ζώων» Όργουελ, «Η ζωή του Πι» Μαρτέλ, «Το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ», «Η Μαρούλα της Λήμνου» και «Γράμμα στο γιο μου κι ένα άστρο» Λαμπαδαρίδου, «Ο Ιησούς» Γκιμπράν, «Διηγήματα της αγάπης» Παπαδιαμάντη, «Ο γλάρος Ιωνάθαν» Μπαχ, «Λευκές νύχτες», «Η καλή γυναίκα», «Το όνειρο ενός γελοίου» Ντοστογιέφσκι, «Ο Αθηναίος» Λορί και άλλα πολλά βιβλία, όλα απουσιάζουν από αυτές τις δανειστικές βιβλιοθήκες με τους εντυπωσιακούς προϋπολογισμούς!

Η ποιότητα

Ο δεύτερος τρόπος ποιοτικής προσέγγισης του θέματος μελετήθηκε συστηματικά από την Ελληνική Λέσχη του Βιβλίου, από το 1978 ήδη, κι εφαρμόσθηκε μέχρι τώρα σε 820 δανειστικές βιβλιοθήκες σχολείων μας, κυρίως απομονωμένων ή ακριτικών χωριών αλλά και στο εξωτερικό. Τα αποτελέσματα ήταν θετικά μέχρι ενθουσιαστικά. Γιατί;

1ο: Οι βιβλιοθήκες της Λέσχης έχουν σκοπό τον άρτιο άνθρωπο: ελεύθερο, υπεύθυνο, συνειδητό και τον νέο ανθρωποκεντρικό πολιτισμό.

2ο: Οι βιβλιοθήκες της Λέσχης έχουν στόχους:

Τη γνώση, την ομορφιά, τη δημιουργία,

Τη σύνδεση βιβλίου - ζωής, λόγου - πράξης,

Την κοινωνικοποίηση του αναγνώστη μέσω του δημιουργικού διαβάσματος και δραστηριοποίησής του με έμπνευση το βιβλίο και τον πολιτισμό,

Τη σωστή τοποθέτηση βιβλίου και ιδεών στη ζωή του αναγνώστη όπως των διακοσμημένων θεμάτων (πρόγραμμα ΕΛΒΙ που ανταποκρίνεται στο βασικό αίτημα της αγωγής για ισορροπία),

Σε όλο το φάσμα της επιλογής –βιβλίου και ιδεών– και όλων των προγραμμάτων της Λέσχης, είναι παρόντες οι τρεις μεγάλοι συντελεστές της αγωγής: φύση, παράδοση, δράση, αλλά και το πνευματικό αίτημα για βίωση των αξιών του πολιτισμού και του ανθρώπου, μέσα στη θαυμαστή ενότητα, που εκφράζει η ζωή και το σύμπαν.

Ο νέος, ιδίως αναγνώστης, ποτίζεται βαθιά από τον αγώνα μιας ζωής με νόημα, αγάπη, ελπίδα, μέσα από τις δυσκολίες και κόντρα σ' αυτές.

Με αυτό τον σκοπό, μ' αυτούς τους στόχους και την επιβεβαίωσή τους από τα αποτελέσματα, τρέχουν συστηματικά και οργανωμένα τα παρακάτω προγράμματα:

Επιλογή βιβλίου –από αναγνώστες σε αναγνώστες!– με 15 διαδικασίες, όπου και η συγκριτική επιλογή,

Πολιτιστικές εκδηλώσεις επικοινωνίας, μόρφωσης, διάδοσης βιβλίων και ιδεών,

Δημιουργία δανειστικών βιβλιοθηκών με σύστημα οργάνωσης, ενότητας μέσων και σκοπών, με 9 κύριες και 23 στο σύνολο φάσεις, με υλικό από 5 κατηγορίες και 25 είδη υλικού: ενημέρωσης, εφαρμογής, έμπνευσης.

Ασύγκριτες μεταξύ τους

Οι δύο βιβλιοθήκες, ποσοτικής - ποιοτικής θεμελίωσης, δεν συγκρίνονται παρόλο που και οι δύο έχουν βιβλία και κοστίζουν σε χρήμα και κόπο. Η πρώτη είναι προϊόν υπολογισμού, άγνοιας, πιθανόν καλών προθέσεων, επιπολαιότητας ή πολιτισμού παρακμής. Η δεύτερη είναι προϊόν γνώσης κι επίγνωσης, αγάπης, έμπνευσης, οράματος, μόχθου. Εφόσον ως έργο –με 925 εφαρμογές!– είναι πραγματικό κι ελπιδοφόρο, η επέκταση στην εφαρμογή του είναι και εύλογη και συμφέρουσα· πνευματικά και πρακτικά.

Υπηρετώντας τις ανθρώπινες αξίες, η Λέσχη παράγει έργο δημιουργικό που πλουτίζει το πνεύμα, διευρύνει την ψυχή κι εύκολα αποφασίζει κανείς να δημιουργήσει μια ποιοτική βιβλιοθήκη – αν και δεν ταιριάζει στην εποχή μας που τα μεταφράζει όλα σε νούμερα! Καιρός ο πολιτισμός μας να γλιτώσει από τους ζημιογόνους... μικροϋπολογισμούς.

Η αξία του πνεύματος, η αξία μιας αληθινής βιβλιοθήκης κοστολογούνται;

Ο ενθουσιασμός των παιδιών, το ευχαριστώ στα μάτια τους, η χαρά της γνώσης, εκτιμώνται;

Ή είναι ανεκτίμητα;..

Π. Ροζάκης και Ένθη Κουιρίνη