Η μετανεωτερική Βαβέλ
Η μετακοινωνία και η μετατεχνολογική φάση εξέλιξης
Μέρος έβδομο [συνέχεια από το προηγούμενο]
Το ουσιαστικό κομμάτι του Διεθνούς Οργανισμού για το Παγκόσμιο Όραμα αφορά την προώθηση της Παγκόσμιας Θρησκείας. Το νέο δόγμα, όπως υποστηρίζεται, δεν αφορά τη δημιουργία μιας νέας ή μιας ακόμη θρησκείας στον κόσμο. Κυρίως αναφέρεται στην παγκόσμια αποδοχή συγκεκριμένων ηθικών αξιών και κανόνων, έτσι όπως αυτές εκφράζονται στις περισσότερες θρησκείες. Το νέο δόγμα, δηλαδή, βασίζεται στο γεγονός ότι στην παγκόσμια συνείδηση, ή μάλλον στο υποσυνείδητό μας, είναι καταγραμμένοι ορισμένοι κοινοί κώδικες συμπεριφοράς που στηρίζονται σε βασικές ηθικές αξίες και αρχές.
Αξίζει να εμβαθύνουμε λίγο στο σημείο αυτό, παρατηρώντας ότι εκείνο που ενδιαφέρει τους εγκέφαλους του Νέου Προγράμματος είναι η ηθική διάσταση των διάφορων θρησκειών. Για τους σχεδιαστές της Νέας Τάξης οι θρησκείες προφανώς είναι μορφώματα παραγωγής ηθικής. Ασφαλώς αυτό έχει την αξία του, όμως δεν πρέπει να λησμονούμε ότι οι ηθικές αξίες δεν είναι παρά επακόλουθα της βασικής αιτίας ύπαρξης κάθε θρησκείας, η οποία δεν είναι άλλη από την αναζήτηση του ιερού και την σύνδεση με τον υπέρτατο εαυτό μας.
Ένα από τα βασικά προγράμματα, λοιπόν, που εκπονούνται στην κατεύθυνση της διερεύνησης ενός πλαισίου οικουμενικών ηθικών αξιών έχει το γενικό και ιδιαίτερα μυστηριακό τίτλο Επιστήμη και ιερό. Επικεφαλής του προγράμματος είναι ο επίσκοπος της Καλιφόρνιας Γουίλιαμ Σουίνγκ (William Swing), ενώ σημαντικό ρόλο έχει αναλάβει ο καθηγητής Θρησκειολογίας στο πανεπιστήμιο του Κολούμπια, ο Ρόμπερτ Τρούμαν (Robert Thruman), του οποίου το βιβλίο με τον τίτλο Εσωτερική επανάσταση κέρδισε το 1998 τον τίτλο του καλύτερου βιβλίου στον χώρο της θρησκειολογίας. Στο πρόγραμμα Επιστήμη και ιερό συμμετέχει και ο πασίγνωστος Δαλάι Λάμα, ο οποίος είναι και ο επίτιμος πρόεδρος της Ε.Ε.Β. (Ευρωπαϊκής Ένωσης Βουδιστών) και σύμβουλος στο ντοκιμαντέρ με θέμα τις πνευματικές παραδόσεις και δοξασίες στους οικονομικά μη αναπτυγμένους λαούς, που γυρίστηκε στη Γαλλία το 1997.
Το συγκεκριμένο φιλμ δεν ήταν παρά μόνο η αρχή, για να γυριστούν διάφορα ντοκιμαντέρ που καταγράφουν τις θρησκευτικές πεποιθήσεις, κυρίως των λαών του Τρίτου Κόσμου.
Το πρόγραμμα Επιστήμη και ιερό περιλαμβάνει πολλούς άξονες δράσης. Ωστόσο, μία από τις βασικές και κρίσιμες πρωτοβουλίες των διοργανωτών αναφέρεται στην εκστρατεία εναντίον του φονταμενταλισμού και του θρησκευτικού φανατισμού σε κάθε του μορφή. Φανερό είναι ότι όλα αυτά δεν αποτελούν τίποτε άλλο από μια αναλυτική καταγραφή του παζλ των λαών του Τρίτου Κόσμου. Φυσικά, ο στόχος δεν είναι μόνο η κατανόηση της διαφορετικότητας των θρησκειών, αλλά και η σταδιακή διείσδυση στην τοπική κουλτούρα, με σκοπό να υιοθετήσουν οι κοινωνίες τις βασικές αξίες του Παγκόσμιου Προγράμματος. Εντούτοις, οι υπεύθυνοι του Προγράμματος δεν αναφέρονται ανοιχτά στην εφαρμογή μιας ενιαίας θρησκείας, αλλά ενός Παγκόσμιου Συστήματος Αξιών.
Οι στόχοι του προγράμματος Επιστήμη και ιερό, έτσι όπως αναφέρονται στην αντίστοιχη ιστοσελίδα του ίντερνετ, είναι οι εξής:
Προσπαθούμε να διασχίσουμε τη γέφυρα των δύο διαφορετικών πόλων μεταξύ Επιστήμης και Θρησκείας, για να επιτύχουμε τη στενότερη σχέση τους,Υιοθετούνται αρχές θρησκευτικού πλουραλισμού αμοιβαίας κατανόησης και κοινών αξιών σε όλο τον κόσμο,Καταργούνται , όπου υπάρχουν, τα «μονοπώλια» της γνώσης και της αλήθειας,Γίνεται προσπάθεια για την εξάλειψη του φονταμενταλισμού και του θρησκευτικού φανατισμού με γνώμονα τις αρχές της ψυχολογίας, της ιστορίας και της παγκοσμιοποίησης,Προωθούνται οι ιδέες του Παγκόσμιου Προγράμματος μέσα από τα Ανώτερα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της κάθε χώρας,Ανιχνεύονται οι δυνατότητες της «θρησκευτικής οικονομίας» και ο τρόπος με τον οποίο μπορούν να αναπτυχθούν επιχειρηματικές δράσεις, που ανταποκρίνονται στον όρο ηθική της εργασίας (business ethics).
Η έδρα των επιχειρήσεων του προγράμματος Επιστήμη και ιερό βρίσκεται σ' ένα γραφικό μεσαιωνικό χωριό της Τοσκάνης στην Ιταλία. Οι δραστηριότητες που πρόκειται να αναπτυχθούν εκεί, και πιο συγκεκριμένα στο χώρο ενός κάστρου του 12ου αιώνα, περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων και συγκεντρώσεις, εργαστήρια, σεμινάρια, κύκλο σπουδών και εκπαίδευσης.
Ένα από τα βασικά ζητήματα, όπως ήδη ανάφερα, με τα οποία ασχολείται το πρόγραμμα Επιστήμη και ιερό, είναι το συνεχώς διογκούμενο κύμα θρησκευτικού φανατισμού και τρομοκρατίας. Ο φονταμενταλισμός είναι συνάμα ένα θρησκευτικό φαινόμενο, μια πολιτική κίνηση, αλλά και μια συνειδητή τοποθέτηση σε καθαρά θεωρητικό επίπεδο. Τα χαρακτηριστικά του φονταμενταλισμού, σύμφωνα με τους υπεύθυνους του προγράμματος, είναι η αίσθηση ότι η κοινωνία είναι άδικη και άνιση για τους αδυνάτους και τους φτωχούς και η αντίληψη ότι υπάρχει μια διαρκής πάλη μεταξύ Καλού και Κακού, που αποκτά και μεταφυσικές διαστάσεις.
Οι φονταμενταλιστές, όπως και όλα τα ολοκληρωτικά καθεστώτα, που βασίζονται σε κάποια ιδεολογία, όπως είναι ο φασισμός, ο σταλινισμός ή και ο νεοφιλελευθερισμός, διατρανώνουν την απόλυτη ορθότητα των απόψεών τους. Ακόμη πιστεύουν οι οπαδοί των διαφόρων θρησκειών ότι ο θεός τους είναι ο μοναδικός, ο επιβεβλημένος. Οι εβραίοι, οι χριστιανοί, οι ινδουιστές, οι μωαμεθανοί διεκδικούν, ο καθένας για τον εαυτό του, την αποκλειστικότητα του αληθινού θεού. Γι' αυτό τον λόγο και στο όνομα του θρησκευτικού φανατισμού έχουν γίνει και γίνονται ακόμη γενοκτονίες, ολοκαυτώματα, σταυροφορίες, ιεροί πόλεμοι, βασανιστήρια, κυνήγια μαγισσών, θυσίες, εκτοπίσεις, διώξεις, αφορισμοί, προπηλακισμοί, τρομοκρατικές ενέργειες, επαναστάσεις, αποστολές αυτοκτονίας, καταπατήσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μαζικές αυτοκτονίες.
Ο φονταμενταλισμός δεν είναι τίποτε καινούργιο. Τα τελευταία χρόνια όμως επηρεάζει ολοένα και μεγαλύτερα κοινωνικά στρώματα διαφορετικών κοινωνιών σε όλο τον πλανήτη. Δεν πρέπει βέβαια να μας διαφεύγει ότι το θέμα του θρησκευτικού φανατισμού είναι ζήτημα λεπτών πολιτικών ισορροπιών που, κυριολεκτικά, ορισμένες φορές βρίσκονται στην κόψη του ξυραφιού. Για παράδειγμα, στην Αμερική οι πλανητάρχες Ρίγκαν και Μπους ο πρεσβύτερος δεν θα είχαν εκλεγεί χωρίς τις ψήφους μιας μερίδας φανατικών χριστιανών. Οι εκλεγμένοι, λοιπόν, αντιπρόσωποι στην Γερουσία είναι που καλούνται να αναθεωρήσουν τις απόψεις τους για τα βιβλία των θρησκευτικών των διαφορετικών εθνοτήτων της Αμερικής.
Μετά τα πρόσφατα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου στη Νέα Υόρκη, τα βιβλία αυτά και άλλα πολλά επανεξετάζονται από ειδικές επιτροπές, ώστε να απαλειφθούν από τις σελίδες τους τα σημεία εκείνα που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν έντονα συναισθήματα φανατισμού σε ορισμένες ομάδες. Στα βιβλία ιστορίας που διδάσκονται οι μαθητές της Αγγλίας στα δημόσια σχολεία άλλαξε η φράση που έλεγε ότι «οι Ισπανοί κατέκτησαν τους Αζτέκους στο Μεξικό» και αντικαταστάθηκε με τη φράση «οι Ισπανοί διέδωσαν την κουλτούρα τους στους Αζτέκους του Μεξικού» (όχι ότι δεν χωράει βέβαια συζήτηση και γι' αυτήν τη φράση, αλλά τέλος πάντων είναι πιο ανώδυνη).
Ακόμη και σήμερα στην Αγγλία, αποφεύγονται οι ιστορίες και φυσικά οι εικονογραφήσεις που αναφέρονται σ' ένα προσφιλές θέμα της αγγλοσαξωνικής παράδοσης, τις μάγισσες. Συγκεκριμένα στη Μεγάλη Βρετανία απαγορεύονται αυτού του είδους οι αναφορές στα εκπαιδευτικά βιβλία που γράφονται για παιδιά του δημοτικού σχολείου.
Επίσης οι εκπρόσωποι του Προγράμματος στην ιστοσελίδα τους στο ίντερνετ αναφέρουν ότι: «Ο θρησκευτικός φανατισμός υπάρχει. Για παράδειγμα, οι Έλληνες ορθόδοξοι φονταμενταλιστές υποστήριξαν ανοιχτά τις εθνικές εκκαθαρίσεις και τη γενοκτονία, που έκαναν οι Σέρβοι στη Βοσνία και στο Κόσοβο. Αντίστοιχα οι Ρώσοι ορθόδοξοι φονταμενταλιστές επέτρεψαν στους εξτρεμιστές του Ζιρινόφσκι να κηρυχθούν παράνομοι πολλοί οργανισμοί που αντιπροσωπεύουν θρησκευτικές μειονότητες στη Ρωσία. Ακόμη και στο πρόσφατο βιβλίο του Πάπα, Περνώντας το κατώφλι της ελπίδας, αφήνεται να εννοηθεί ότι το χριστιανικό καθολικό δόγμα είναι ανώτερο από τα άλλα, γεγονός που ερμηνεύεται ως ένδειξη θρησκευτικού φανατισμού.».
Δεν υπάρχει όμως φανατισμός μόνο στον χώρο της θρησκείας. Ο άνθρωπος, παραδείγματος χάρη, ποτέ δεν επικαλέστηκε τον ρωμαλέο μηχανισμό της ελεύθερης αγοράς στον βαθμό που το κάνει σήμερα. Η νέα τεχνο-ουτοπία όμως υφαίνεται στις μέρες μας με τα νήματα της κοινωνίας της πληροφορίας. Μια νέα παγκόσμια ελίτ εδραιώνει γρήγορα τη θέση της, καταλύοντας παλιότερες κοινωνικές δομές. Πρόκειται για τους ανθρώπους των οικονομικών και του χρηματιστηρίου, των ΜΜΕ, των κομπιούτερ, των τηλεπικοινωνιών κ.α.
Το διαδίκτυο που πρωτοεμφανίστηκε στον πανεπιστημιακό, ερευνητικό χώρο αποδεσμεύεται από την υποχρέωση να προωθήσει το κοινό καλό και προσφέρεται πρόθυμα στην εξυπηρέτηση ιδιωτικών συμφερόντων. Αυτό υποδηλώνουν τα δια-διαδίκτυα (Intranets), τα κλειστά δηλαδή δίκτυα, με τα οποία συνδέονται μεταξύ τους επιχειρήσεις, περιοχές, χώρες κ.α. και τα νέου είδους προστατευτικά τείχη (firewalls), που ενσωματωμένα στο λογισμικό τους αποκλείουν κάθε πρόσβαση για τον απλό χρήστη του διαδικτύου.
Επίσης είμαστε ανίκανοι να κατανοήσουμε τον φοβερό ρόλο που διαδραματίζουν τα μεγάλα επιχειρησιακά συγκροτήματα στον κυβερνοχώρο και τα αστρονομικά ποσά, που τα δια-διαδίκτυα επενδύουν στην τεχνολογία της πληροφορικής. Επιπλέον, δεν μπορούμε να διανοηθούμε τις βαθιές ανακατατάξεις που συντελούνται από τη μετατόπιση βάρους του κυβερνοχώρου, από ένα κοινό για όλους μέσον σ' ένα γερά οχυρωμένο κάστρο ατομικών συμφερόντων.
Από την άλλη μεριά, οι εντάσεις που προκύπτουν από την προσπάθεια για την ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών στον ηλεκτρονικό κόσμο, μεγαλώνουν διαρκώς, προσφέροντας γόνιμο έδαφος σε νέες μορφές παρέκκλισης από το καινούργιο κατεστημένο. Συνθήματα, όπως «η πληροφορία είναι ελεύθερη» χρησιμοποιούνται σαν θυρεοί από τους πειρατές του ίντερνετ. Άλλοι όμως καταδύονται στις κυβερνοαβύσσους εταιρειών, υποκλέπτουν και κοινοποιούν πληροφορίες. Μία τέτοια περίπτωση είναι του John Freeman, ο οποίος μετέφερε στους δικτυακούς φίλους του χρηματιστηριακές πληροφορίες που αποκτούσε διαβάζοντας έγγραφα εταιρειών που κινούνταν στον κυβερνοχώρο.
Ο κόσμος του διαδικτύου δεν μεθά μόνον τους εραστές του κέρδους, ωθώντας τους στην απώλεια της ηθικής. Σε κάθε στιγμή διαδραματίζονται στις ιστοσελίδες του γεγονότα που διεκδικούν την πνευματική κυριαρχία επάνω σε όσους τις επισκέπτονται. Πολλά χριστιανικά, ευαγγελικά και μη κινήματα κηρύσσουν πνευματικές αλήθειες, αποσκοπώντας την προσέλκυση οπαδών, πόλεμοι ξεκινούν και μεγάλες έριδες ξεσπούν ανάμεσα σε διάφορα ρεύματα εσωτερικής αναζήτησης και αιρέσεις.
Αξίζει να θυμηθούμε στο σημείο αυτό ότι οι πιστοί της αίρεσης «Πύλη του ουρανού», πριν να αυτοκτονήσουν, σχεδίαζαν ιστοσελίδες για να επιβιώσουν.
Χάρη στις δυνατότητες που της προσφέρει το διαδίκτυο, η Εκκλησία της Σαϊεντολογίας εμφανίζεται με νέα όπλα στο πεδίο της μάχης εναντίον των πολυάριθμων εχθρών της. Ας μη λησμονούμε την αναγνώρισή της από το σουηδικό κράτος στις 13 Μαρτίου 2000 ως επίσημη θρησκευτική κοινότητα, γεγονός που μάλλον πέρασε απαρατήρητο. Επίσης ένας μεγάλος αριθμός των σχολείων του πλανήτη μας είναι συνδεδεμένος με το ίντερνετ. Αυτό σημαίνει ότι, εφόσον για να αποκτηθούν οι πληροφορίες, που παρέχονται στους μαθητές, πληρώνεται το βασικό χρηματικό ποσόν για τη σύνδεση με το διαδίκτυο, η γνώση μετατρέπεται πια σ' ένα από τα πολλά προϊόντα που υπόκεινται στους νόμους της αγοράς. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του αμερικανικού κολοσσού στον τομέα των τηλεπικοινωνιών AT&T που, τον Απρίλιο του 1995, πρόσφερε στις επιχειρήσεις την ιδανική ευκαιρία «να αποκτήσουν εμπορικές συναλλαγές με τα σχολεία και να παρουσιάσουν τα καινούργια προϊόντα στους γονείς» (Business Week, 3 Απριλίου 1995).
Αμέτρητα είναι τα στοιχεία που σχηματίζουν την εικόνα του νέου κόσμου που μόλις αρχίζει να διαγράφεται μπροστά στα έκπληκτα μάτια της ανθρωπότητας. Νέες εξελίξεις υπόσχονται μεγάλες αλλαγές και αισθητή βελτίωση των συνθηκών ζωής. Έτσι, μετά από αρκετά χρόνια καθυστέρησης, η τεχνολογία ADSL, αναμένεται να δώσει επιτέλους λύση στο πρόβλημα της δωρεάν σύνδεσης υψηλής ταχύτητας με το ίντερνετ.
Παραθέτω τρία ποιήματά μου σχετικά με το θέμα:
H ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ
Θα επιστρέψω στην αυταπάτη των παιδικών μου χρόνων
Θέλω να νιώσω τον αέρα της άγουρης νιότης
να μου δροσίζει τα όνειρα
Θέλω να θυμηθώ ξανά
τους ατελείωτους περιπάτους μου
με το απαστράπτον, μικρό, διαστρικό μου όχημα
ανάμεσα απ' τα νεογέννητα αστέρια
των πρώιμών μου πόθων,
να μάθω τελικά τι έκρυβαν μέσα τους βαθιά
και δεν μου το φανέρωσαν ποτέ
Έχει πολλά σκαλοπάτια όμως
αυτή η άχρωμη και βίαιη ζωή του ενήλικα
που ζω χωρίς θέληση και πάθος
Πρέπει να τα κατεβώ όλα
για να φθάσω στην στιγμή
που πετούσα χαρταετούς χωρίς σπάγκο
και τους έχανα όλους
μέσα στη μαγεία αφράτων πρωινών
Πόσο δύσκολο είναι να γυρίζεις
την κουρασμένη σου πλάτη
στα χρόνια της αθωότητας
και ύστερα να ψάχνεις να τα βρεις
με τον μαγικό φανό
μιας άκυρης, ολικής επαναφοράς τους,
με το ιερό λυχνάρι
μιας παρ' ολίγον ευτυχισμένης ζωής!
🍂
Η ΑΝΑΔΥΣΗ
Θ' ανοίξω την πύλη
των αβέβαιων ονείρων μου,
πατώντας βαριά επάνω στα σκαλιά
της αφοσίωσης και της επιμονής
Εγώ το κατακερματισμένο είδωλο
των ημερών που δε φάνηκαν ακόμη
θα περάσω σαν ακροβάτης
τη λεπτεπίλεπτη δοκό των πόθων μου,
αναζητώντας καινούργια φτερά
ανάμεσα σε άγνωστες λέξεις
και προορισμούς που δεν σκέφτηκα
ποτέ πως υπάρχουν
Θ' αδειάσω τη μνήμη μου
απ' τις αιχμηρές της γωνίες
για να μην κομματιάσουν
ό,τι θετικό προσπάθησα
με κόπο και δάκρυα
να συγκρατήσω για να οδηγηθώ
σε πρωτόφαντους, πολύχρωμους κόσμους,
την ελλειψοειδή τροχιά τους
να εξερευνήσω, αναζητώντας τους μύθους μου
που αιώνες τώρα έχω χάσει,
ψάχνοντας τη λύση σε απέθαντα μυστικά του απείρου
Εκστασιασμένος θ' αναδυθώ
μέσα απ'; τα κύματα της αιώνιας νύχτας,
παλεύοντας να ελευθερωθώ
απ'; τα δίχτυα της επουράνιας αβύσσου
Η ζωή είναι ωραία εδώ
στις ακρονυχίδες του άγρυπνου Σύμπαντος,
αρκεί να μάθω να κοιτάζομαι
ολόκληρος στο κάτοπτρό του,
αποσπώντας με προσοχή
τα πιο βαθιά του νοήματα
🍂
Η ΨΥΧΗ ΜΟΥ
Αιώνες ταξίδευα ολομόναχος
μέσα στην απεραντοσύνη του Σύμπαντος
Οι μέρες μου χωρίς χαραμάδες,
χωρίς ρωγμές, χωρίς διέξοδο διαφυγής μου
Μέσα σ' ένα αποστειρωμένο,
απαστράπτον σκοτάδι ζούσα
Τα βήματα μου ήταν αργά,
προσεκτικά, καθορισμένα
Η πορεία μου σταθερή και ακλόνητη
Όλα ήταν προγραμματισμένα
στην κάθε λεπτομέρειά τους
απ' τη βούληση και τη λογική
ακαθόριστων ανθρώπινων μορφών
που βαστούσαν τη ζωή και τη μοναξιά μου
στα δυο τους χέρια
Ένιωθα ανδροειδές
που ακολουθούσε διαδρομές
υπολογισμένες από άλλους
Πώς βρέθηκα τώρα
μέσα σε άγνωστα μονοπάτια δικών μου συλλογισμών;
Ποιος άνεμος θέλησης βούτηξε μέσα μου
χωρίς την εντολή των άλλων;
Τώρα τριγυρίζω μόνος μου στον βυθό
των προσωπικών μου επιδιώξεων
ανάμεσα σε πολύχρωμα κοράλλια
και παιχνιδιάρικες ανεμώνες
που κινούνται παθιασμένα
απ' τα δυνατά ρεύματα της δικής μου ψυχής
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Στη συνοδευτική εικόνα βλέπετε ψηφιακό έργο Eric Brenner
Πηγές:
Αναστάσιος, Αρχιεπίσκοπος Τιράνων και Πάσης Αλβανίας, Παγκοσμιότητα και Ορθοδοξία, Ακρίτας, Αθήνα,
Βακαλιός Θ., Είναι και συνείδηση, γνώση και αλήθεια, Gutenberg, Αθήνα, 1986,
Βέντερ Κρεγκ και Κοέν Ντάνιελ, Η σοφία και η γνώση, NPQ, Τεύχος 13, χειμώνας 2000,
ΒΙΒΛΟΣ: Παλαιά και Καινή Διαθήκη, Βιβλική Εταιρεία, Αθήναι,
Γκότσης Γ., Θρησκεία, νεωτερικότητα και σύγχρονη πολιτισμική ταυτότητα, Σάκκουλα, Αθήνα, 1996,
Γουνελάς Σωτήρης, Η κρίση του πολιτισμού, Αρμός, 1997,
Κένεντι Ππλ, Προετοιμασία για τον 21ο αιώνα, Νέα Σύνορα - Α.Α. Λιβάνης, 1994,
Testart Jacques, Η επιθυμία του γονιδίου, Κάτοπτρο, Αθήνα, 1994,
Melsen van A.G., Science and Technology, Pittsburg, 1961,
Robertson R., Globalisation: Social Theory and Global Culture, Sage Publications, London 1992.
