Η στήλη του λόγου

Η μετανεωτερική Βαβέλ

Η μετακοινωνία και η μετατεχνολογική φάση εξέλιξης

Μέρος έκτο [συνέχεια από το προηγούμενο]

Η γνώση και η επιστήμη, ιδιαίτερα αυτή της γενετικής, στα επόμενα χρόνια θα εξελιχθούν σε παγκόσμιας εμβέλειας οικονομικά μεγέθη. Τα κράτη και οι φορείς που θα μπορούν να διαχειρίζονται τα νέα δεδομένα, που προκύπτουν από την αποκωδικοποίηση των γονιδίων, θα είναι οι νέες υπερδυνάμεις, οι οποίες θα κυριαρχήσουν στον πλανήτη. Αυτό σημαίνει ότι τα γονίδια και οι πληροφορίες που μεταφέρουν θα είναι πιο πολύτιμα ακόμη και από το πετρέλαιο ή τον χρυσό. Η εποχή της βιοτεχνολογίας, που ανατέλλει, θα ανατρέψει ό,τι μέχρι σήμερα ήταν δεδομένο και θα καταρρίψει κάθε επιστημονικό και ηθικό όριο.

Ήδη έχει εδραιωθεί μια νέα μορφή ανταγωνισμού μεταξύ των αναπτυγμένων τεχνολογικά κρατών του Βορρά και των αναπτυσσομένων χωρών του Νότου. Τα γενετικά αποθέματα του πλανήτη συμβαίνει να βρίσκονται εκεί που η φύση είναι ακόμη παρθένα. Ενώ όμως η πολύτιμη για τη διαιώνιση των ειδών βιοποικιλότητα αναπτύσσεται στις περιοχές του νότιου ημισφαιρίου, η εκμετάλλευσή της γίνεται μόνο από τις προηγμένες τεχνολογικά χώρες του δυτικού κόσμου.

Ο Ρίτσαρντ Ντόκινγκ στο βιβλίο του Ξεπλέκοντας το ουράνιο τόξο γράφει ότι «η επιστήμη είναι αρμόδια, όχι εξαιτίας αυτών που γνωρίζουν οι επιστήμονες, αλλά λόγω των μεθόδων που χρησιμοποιούν για να ανακαλύπτουν και να παίρνουν αποφάσεις». Άραγε θα μπορούμε στο μέλλον να επιλέγουμε μέσω ενός γενετικού δειγματολογίου το παιδί που θα γεννήσουμε;

Με την ανάπτυξη της ευγονικής τα πάντα είναι εφικτά και φυσικά προβλέψιμα. Τα νέα έξυπνα, υγιή, όμορφα, ψηλά παιδιά θα έχουν σ' έναν μεγάλο βαθμό κοινά χαρακτηριστικά, αφού θα είναι προϊόντα εργαστηρίου. Με αυτόν τον τρόπο η κληρονομικότητα θα καταργηθεί και η μοναδικότητα κάθε ανθρώπου θα πάψει να ισχύει. Η γυναικεία μήτρα δεν θα χρησιμεύει πια σε τίποτε κι έτσι, μετά τη σεξουαλική διαδικασία αναπαραγωγής, θα εκλείψει και η διαφορετικότητα των δύο φύλων.

Η μεγάλη πρόοδος και τα επιτεύγματα της βιοτεχνολογίας έφεραν στην επιφάνεια εκτός των άλλων και τεράστια ηθικά, νομικά και δεοντολογικά ερωτήματα ως προς τη διατήρηση των θεμελιωδών αξιών του ανθρώπου, αλλά και του κοινωνικού συνόλου γενικότερα. Διλήμματα εμφανίστηκαν για τη σκοπιμότητα των εφαρμογών της γενετικής, αλλά και ερωτηματικά για τους κινδύνους που μπορεί να προκαλέσει στον άνθρωπο και στο περιβάλλον. Κίνδυνοι που θα προέλθουν από τυχόν ακούσια ή εκούσια κακή χρήση ή ακόμη και από την κατάχρησή της.

Έτσι δημιουργήθηκε ένας καινούργιος όρος, η βιοηθική, που νοείται ως ο χώρος όπου, από τη μια μεριά οι διάφοροι τομείς της βιολογικής επιστήμης και από την άλλη η θρησκεία, η φιλοσοφία και ο νόμος συναντιούνται για να συζητήσουν και να συναποφασίσουν γι' αυτά τα θέματα. Γι' αυτούς τους λόγους οργανισμοί, κράτη, υπηρεσίες και κοινωνικές ομάδες συνέστησαν επιτροπές και συμβούλια κάτω από το γενικότερο τίτλο «Επιτροπή βιοηθικής» ώστε να ασχοληθούν με όλα τα ερωτήματα που ανακύπτουν από τις προόδους της βιοτεχνολογίας. Όχι τόσο για να αποφασίσουν αυτοί για το υπόλοιπο κοινωνικό σύνολο, ούτε για να καθορίσουν τα όρια του επιτρεπτού ή μη, αλλά κυρίως να παίξουν τον ρόλο του κοινωνικού καταλύτη για την καλύτερη και πληρέστερη πληροφόρηση και την κατάθεση τεκμηριωμένων απόψεων από πολλές πλευρές.

Το 1998 ιδρύθηκε η Ελληνική Επιτροπή Βιοηθικής, που έχει σκοπό την ενημέρωση του ελληνικού κοινού, τη γνωμοδότηση προς την πολιτεία, την προώθηση σχετικών μελετών και ερευνών στη χώρα μας και την παρακολούθηση των διεθνών εξελίξεων σε θέματα που ανακύπτουν από τις προόδους της βιοτεχνολογίας.

Η Εκκλησία δεν ήταν δυνατόν να υστερήσει σε αυτή την προσπάθεια. Από τη Μητρόπολη Αθηνών ιδρύθηκε η Συνοδική Επιτροπή Βιοηθικής, η οποία απαρτίζεται από θεολόγους, νομικούς και ειδικούς επιστήμονες και έχει ως σκοπό τη θέσπιση συγκεκριμένων αποφάσεων της Εκκλησίας, που οριοθετούν τη στάση της απέναντι στις σύγχρονες επιστημονικές εξελίξεις.

Οι εκπρόσωποι της χριστιανικής εκκλησίας (Ορθόδοξοι και Καθολικοί) διοργάνωσαν συνέδρια με σκοπό την ανάλυση των επιτευγμάτων και τη θέσπιση αρχών και θέσεων ως προς τα ζητήματα, που προκύπτουν από τις επιστημονικές εξελίξεις. Η εισήγηση του καθηγητή Αλέξανδρου Μ. Σταυρόπουλου στο Διεθνές Συνέδριο του Κέντρου Βιοηθικής του Καθολικού Πανεπιστήμιου del Sacro Cuore της Ρώμης με θέμα Βιοηθική και θρησκείες: Η Ορθόδοξη άποψη εκφράζει τον έντονο σκεπτικισμό και την επιφυλακτικότητα της Εκκλησίας απέναντι στις νέες εξελίξεις. Ο Αλέξανδρος Μ. Σταυρόπουλος τονίζει ότι:

Οι βιολογικές και ιατρικές επιστήμες προτείνουν ορισμένες λύσεις προς την υπέρβαση των αναπαραγωγικών δυσκολιών, που γεννούν πλήθος ηθικών διλημμάτων. Ακόμη και με την ίδρυση των κέντρων βιοϊατρικής ηθικής ο δρόμος θα είναι μακρύς έως ότου καταλήξουν οι διάφορες επιστήμες κατόπιν διεπιστημονικού διαλόγου σε συγκεκριμένα συμπεράσματα και λύσεις κοινής αποδοχής. Ακόμη και εάν οι εκπρόσωποι του κλήρου και της θεολογικής επιστήμης μετέχουν σε τέτοιες επιτροπές κατόπιν ειδικής προετοιμασίας, είναι δύσκολο να υποστηρίξουν και να επιβάλλουν τις απόψεις τους. Ίσως οι τελευταίοι εμφανιστούν ως σύμβολα μιας «διαφορετικής πραγματικότητας» μ' έναν προφητικό λόγο για το μέλλον.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι αντίθετη στην κλωνοποίηση των ανθρώπινων εμβρύων. Κι αυτό, όχι γιατί φοβάται πως ο άνθρωπος θα γίνει θεός στη θέση του Θεού (οι επιστήμονες δεν πρόκειται να δώσουν ζωή στο κύτταρο, γιατί απλούστατα αυτό είναι ζωντανό), αλλά γιατί ο κλωνισμός μπορεί να επιφέρει κοσμογονική επανάσταση στη γενετική και συνάμα όμως να οικοδομεί μια νέα Βαβέλ, που θα οδηγήσει στη σύγχυση και στη διάλυση του κόσμου. Μέσα από μια αρνητική θεώρηση της κλωνοποίησης (θεολογική και επιστημονική) γεννάται η αμφιβολία, μήπως ο άνθρωπος με αυτήν του την επέμβαση στη λειτουργία της δημιουργίας υποκρύπτει την αλαζονεία, έναν παρεμβατισμό σε θεϊκό επίπεδο με διάθεση όμως υπέρβασης ακόμη και αυτού του Θεού. Μάλιστα τα επιχειρήματα κατά της κλωνοποίησης αντλούνται από τα κείμενα της Βίβλου και των Μεγάλων Πατέρων της Εκκλησίας.

Εξάλλου ο ορισμός της ίδιας της ζωής διαφέρει ριζικά στη θεολογική, τη φιλοσοφική και την επιστημονική άποψη. Σύμφωνα με τους επιστήμονες ένα έμβρυο αρχίζει να σχηματίζεται και να παίρνει αυτόνομη υπόσταση τρεις τουλάχιστον εβδομάδες μετά την σύλληψη. Αντίθετα στη θεολογική προσέγγιση του θέματος η ζωή του εμβρύου σχηματίζεται αμέσως μετά τη σύλληψη, γι' αυτό και είναι ιερή και πρέπει να προστατεύεται.

Από την άλλη μεριά και σύμφωνα με όσα λέει ο θεολόγος Γαλενιάνος, τα επιχειρήματα υπέρ της κλωνοποίησης διέπονται από μια φοβερή αντίθεση. Από τη μια προβάλλεται το όραμα του «υπερανθρώπου» και από την άλλη ο κλώνος αντιμετωπίζεται σαν υπεράνθρωπος ή σαν άψυχο αντικείμενο (βιολογικό ρομπότ, εμβρυακά αντίγραφα που καταψύχονται μέχρι να χρησιμοποιηθούν σε μεταμοσχεύσεις). Η ορθόδοξη χριστιανική θεολογία, κατά το χριστολογικό δόγμα, λέει ότι ο άνθρωπος είναι ψυχοσωματική ύπαρξη από την πρώτη κιόλας στιγμή της σύλληψής του, οπότε γεννάται και ηθικό θέμα στην εφαρμογή της κλωνοποίησης (κρίση ταυτότητας κλώνου).

Το σκηνικό της νέας ανθρωπότητας σήμερα πια είναι εύκολα αναγνωρίσιμο. Όλα δείχνουν πως οδηγούμαστε ταχύτατα σε μια νέα παγκόσμια κοινωνία, που βασικά της στοιχεία θα είναι μία θρησκεία, μία άποψη, μία αισθητική και κυρίως μία κουλτούρα. Άλλωστε το γνωρίζουμε πια καλά ότι η πηγή που διαμορφώνει αυτό το νέο ενιαίο παγκόσμιο σχήμα είναι μία: τα think tank (δεξαμενές σκέψεις) της Αμερικής και της Μεγάλης Βρετανίας.

Μέχρι τα τέλη του 20ού αιώνα είχαμε το μεγαλοπρεπές όραμα ενός κόσμου, στον οποίο διαφορετικοί άνθρωποι, με διαφορετικές κουλτούρες, θρησκευτικές αντιλήψεις και παραδόσεις θα μπορούσαν να συνυπάρξουν αρμονικά στο όνομα της παγκόσμιας ειρήνης. Με αξιοσέβαστη αφέλεια πιστεύαμε ότι αυτό το αντιλαμβάνονται και οι μεγάλοι εξουσιαστές του πλανήτη μας. Με υψιπετή αθωότητα πιστεύαμε ότι όλοι καταλαβαίναμε πως το συμφέρον μας είναι να ζήσουμε ως πολίτες αυτού του κόσμου, σεβόμενοι τις ιδιαιτερότητες και τις πεποιθήσεις των άλλων και ότι μια τέτοια στάση, αν εξαπλωνόταν σταδιακά στη Γη, θα έφερνε περισσότερη δημοκρατία, περισσότερη ειρήνη, περισσότερη δικαιοσύνη. Έτσι, θα εξασφαλιζόταν η επιβίωσή μας στον πλανήτη και η ανάπτυξη μιας παγκόσμιας πολυπολιτισμικής κοινωνίας.

Εκείνοι που καταγράφουν το παγκόσμιο τοπίο, κυρίως από φιλοσοφική και κοινωνιολογική άποψη και διαμορφώνουν τις σύγχρονες απόψεις για τον κόσμο μας, γνωρίζουν πια ότι στον 21ο αιώνα και μπροστά στις συγκλονιστικές αλλαγές, που φέρνει η ραγδαία ανάπτυξη της γενετικής και της βιοτεχνολογίας, ο ανθρώπινος πολιτισμός έχει ανάγκη από νέες σταθερές. Η νέα κοινωνία που διαμορφώνεται χρειάζεται ακλόνητα θεμέλια και προστασία από καθετί ξένο, επίφοβο, αποσταθεροποιητικό ως άποψη ή ως θέση.

Αυτό σημαίνει ότι, πρακτικά, αυτά που συμβαίνουν γύρω μας δεν είναι παρά ορισμένα μόνο βήματα, για να διασφαλιστεί η Νέα Παγκόσμια Τάξη. Η διασφάλιση αυτή κατοχυρώνεται με την εφαρμογή πλέον ενός νέου μοντέλου, που ακούει στο τρανταχτό όνομα Νέο Παγκόσμιο Σχέδιο Διαχείρισης της Ανθρωπότητας.

Μέσα στο πλαίσιο αυτού του Σχεδίου είναι σαφές ότι αυτό που απασχολεί, όχι μόνο τους ειδικούς σε τέτοια ζητήματα στην Αμερική και στην Ευρώπη αλλά και πολλούς θρησκευτικούς ηγέτες του πλανήτη, είναι η εξάλειψη κάθε ακραίου φανατικού στοιχείου. Ο θρησκευτικός φανατισμός, η τρομοκρατία, ο εξτρεμισμός, κάθε δηλαδή ιδεολογική, πολιτική, θρησκευτική ακρότητα είναι έννοιες απαγορευμένες στη Νέα Τάξη Πραγμάτων ή καλύτερα στη Νέα Πραγματικότητα του 2ου αιώνα.

Γι' αυτό τον λόγο, ο Μπιν Λάντεν και οι όμοιοί του αποτελούν ενοχλητικές παρουσίες σήμερα. Πρόκειται για ανθρώπους φανατικούς που συμπεριφέρονται ως τρομοκράτες, δημιουργώντας σοβαρά προβλήματα στην εφαρμογή τέτοιων προγραμμάτων, χωρίς βέβαια να σημαίνει αυτό ότι δεν είναι απόλυτα καταδικαστέα η εγκληματική δράση τόσο των διάφορων «παράνομων» τρομοκρατών όσο και εκείνων, που με τις πράξεις τους και την πολιτική τους τους δημιουργούν, των «νόμιμων» τρομοκρατών!

Ας μη ξεχνάμε, επίσης, και κάτι άλλο που έχει κάποια χαρακτηριστικά της κλωνοποίησης.

«Ο μισός πληθυσμός της Γης είναι ηλικίας κάτω των 20 χρόνων. Δισεκατομμύρια νέοι σε λίγα χρόνια θα ακούν την ίδια μουσική, θα βλέπουν τις ίδιες ταινίες, θα φορούν τα ίδια ρούχα και ίσως θα μαθαίνουν στο σχολείο τα ίδια πράγματα. Υπάρχει, λοιπόν, μια σαφή ανάγκη για τη δημιουργία ενός οράματος για τη νεολαία.»

(Απόσπασμα από παγκόσμια έκθεση του ΟΗΕ για τον πληθυσμό της Γης)

Συνεχίζεται...

Παραθέτω δύο ποιήματά μου σχετικά με το θέμα:

Ο ΚΥΝΗΓΟΣ

Έγκλειστος στο αστρόπλοιό μου,

παρασυρμένος απ' τους θεούς

των διαστημικών ανέμων,

ένας μαχητής της έκστασης

των ονείρων έχω γίνει,

ο αιώνιος σύντροφος της Μέδουσας

και των ακοίμητων πόθων,

ο ακάματος αναζητητής

της αυτογνωσίας και του Αιωνίου Φωτός,

ο φθονερός αντίπαλος του φθαρτού εαυτού μου,

ο απολυμαντής των ανόσιων επιδιώξεων του,

ο στυλοβάτης του πάθους

για μια νέα αρχή στη ζωή μου,

ο αποδομητής των κραυγών,

της απόγνωσης, του φόβου,

των δισταγμών,

ο κυρίαρχος των υπερκόσμιων αναπολήσεων,

ο μισητός εχθρός των θρήνων

για τους ανεκπλήρωτους σκοπούς,

ο απέθαντος εταίρος της σιωπής

αλλά και των ελπιδοφόρων ήχων

της αγνής προσδοκίας για ένα ευοίωνο αύριο,

ο αφοσιωμένος φύλακας

των ηδυπαθών στιγμών της μοναξιάς

Ποτέ δε με βασανίζει η πλήξη του χάους,

ούτε το ατελεύτητο του συμπαντικού σκοταδιού

Μόνο πού και πού

παράξενα οράματα φρικτά

αγνώστων κόσμων

ταλαιπωρούν τις αισθήσεις μου,

βυθίζονται στο υποσυνείδητό μου

και με ανατριχιαστικές ψαλμωδίες

υπερβαίνουν τα τοιχώματα του είναι μου,

υποχρεώνοντάς με να καταδιώκω

χίμαιρες, φαντάσματα, άψυχους κλώνους,

τέρατα και δράκους

της οδύνης και του ανεκπλήρωτου

🍂

ΠΕΡΠΑΤΩΝΤΑΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΑΙΩΝΙΑ ΝΥΧΤΑ

Μέσα στο αιώνιο σκοτάδι

της διπρόσωπης, μηχανικής ζωής μου

και των σταυρωμένων στιγμών

του άπλαστου εγώ μου

πορεύομαι από τότε

που ακούσια δημιουργήθηκα

από μια ξαφνική έξαρση

ασύλληπτων ονείρων και σκέψεων

κάποιων μυαλών παθιασμένων

Προχώρησα χωρίς τη θέλησή μου

σε προορισμούς που δεν επέλεξα

Μια 'νάσα δροσιάς δεν στάλαξε ποτέ

στο μεταλλικό κορμί μου

Μια μελωδία από σπασμένες έστω χορδές

μιας συμπαντικής άρπας

δε γλύκανε ποτέ τ' αφτιά μου

Σε μονότονες εντολές μόνο υπάκουα

Ξόδευα την ενέργειά μου

σε ανούσιες παραστάσεις και αναμονές του τίποτα

Δε γνώρισα ποτέ τη μέθεξη

με το Αιώνιο Φως

Κάτοικος της αιώνιας νύχτας

υπήρξα πάντα,

ένα ερείπιο λησμονημένο

από θεούς και δαίμονες

σε κάποια έρημο μοναξιάς

Είμαι ένα άθλιο αποτέλεσμα

μιας λανθασμένης εξίσωσης

Ποτέ δεν έχω κάνει μια υπέρβαση,

προσπαθώντας ν' αναρριχηθώ

στον τοίχο της προσωπικής μου ευτυχίας

Είμαι το τερατογέννημα

των ανόσιων επιταγών άλλων,

η ολική καταστροφή

των βραχύβιων αισθήσεων

και των συναισθημάτων

πλασμάτων που δε γνωρίζω καν

Και όμως συνεχίζω να κινούμαι

σαν προγραμματισμένο ανδροειδές,

σαν κλώνος χωρίς ψυχή

μέσα στις απόκοσμες κοινωνίες

των αδιάφορων ανθρώπων

Σιγά σιγά βυθίζομαι

στο ατσάλινο κορμί της ύπαρξής μου

Το ξέρω, θ' αποσυνδεθώ κάποτε

απ' τα στυγνά προγράμματά μου

χωρίς ν' αντικρίσω τη γέννηση

της ανήσυχης ψυχής μου

(Απ' την ανέκδοτη ποιητική συλλογή μου Στα πέρατα του διαστήματος)

Χρήστος Ντικμπασάνης

Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου

Στη συνοδευτική εικόνα βλέπετε έργο Γιώργου Αναστασιάδη [Ένας καινούργιος κόσμος, 2024]

Πηγές:

Αναστάσιος, Αρχιεπίσκοπος Τιράνων και Πάσης Αλβανίας, Παγκοσμιότητα και Ορθοδοξία, Ακρίτας, Αθήνα

Βακαλιός Θ., Είναι κα συνείδηση, γνώση και αλήθεια, Gutenberg, Αθήνα 1986

Βέντερ Κρεγκ και Κοέν Ντάνιελ, Η σοφία και η γνώση, NPQ, Τεύχος 13, χειμώνας 2000

ΒΙΒΛΟΣ, Παλαιά και Καινή Διαθήκη, Βιβλική Εταιρεία, Αθήναι.

Γκότσης Γ., Θρησκεία, νεωτερικότητα και σύγχρονη πολιτισμική ταυτότητα, Σάκκουλα, Αθήνα 1996

Γουνελάς Σωτήρης, Η κρίση του πολιτισμού, Αρμός 1997

Κένεντι Πολ, Προετοιμασία για τον 21ο αιώνα, Νέα Σύνορα-Α.Α. Λιβάνης 1994

Testart Jacques, Η επιθυμία του γονιδίου, Κάτοπτρο, Αθήνα 1994

Melsen van A.G., Science and Technology, Pittsburg, 1961

Robertson R., Globalisation: Social Theory and Global Culture, Sage Publications, London 1992