koukidaki: Η κουκούλα

Θανάση Τριαρίδη

Ένα δυστοπικό μελλοντικό δράμα, μια δυνατή γροθιά στο στομάχι, γραμμένο με χιούμορ, πικρή ειρωνεία και παραλογισμό.

Σκηνοθετικό σημείωμα:

«Η κουκούλα» του Θανάση Τριαρίδη είναι αναμφισβήτητα ένα κοινωνικοπολιτικό έργο, στο οποίο θίγονται θέματα για την ίδια τη ζωή και την υπόστασή της, τις ανθρώπινες αξίες και την ελευθερία της βούλησης. Σε μια συντεταγμένη, απολυταρχική πολιτεία που κρύβεται ευθαρσώς κάτω από την επίφαση-κουκούλα της δημοκρατίας, σε ένα όχι και τόσο μακρινό μέλλον, ξεδιπλώνεται η κοινωνία και τα προβλήματα που έχουν ενσκήψει.
Οι ήρωες του έργου, οφείλουν απόλυτη υπακοή στη διαταγή της συντεταγμένης πολιτείας. Πού οδηγεί όμως αυτό; Στη δολοφονία του πιο πολύτιμου πράγματος που έχει ο άνθρωπος. Τη μνήμη του. Έτσι χωρίς μνήμη, χάνεται η συνείδηση, χάνεται κάθε συναίσθημα και ο άνθρωπος λειτουργεί μηχανικά, πατώντας αβίαστα και ανερυθρίαστα κεκαλυμμένος, το κουμπί της εξολόθρευσής του. Της εξολόθρευσης του ανθρώπου από τον άνθρωπο. Το κουκούλωμα στην δυτική κοινωνία είναι χαρακτηριστικό μιας κοινωνικής και πολιτικής αλλοτρίωσης του ανθρώπου που επιφέρει το μοναδικό επιβιώσαν κοινωνικοοικονομικό σύστημα, ο καπιταλισμός. Η υπεραξία του καπιταλισμού, η αλλοτρίωση, εμπεριέχει την ασφυξία του ανθρώπινου είδους. Η επιτυχία του είναι ότι ο πνιγμός γίνεται σχεδόν ανώδυνα με μια συμβολική κουκούλα.
Η κουκούλα είναι η ασφυξία της κοινωνικής μας ζωής. Και αυτή η ασφυξία προκαλεί εμφανώς και περιέργως μια απόλυτη ηδονή. Την ηδονή του χάους.
Αθηνά Παππά

Περίληψη του έργου:

Όπως ο ίδιος ο συγγραφέας προλογίζει στο βιβλίο του:

Ε, και τι μ' αυτό; Λίμνες από αίμα υπάρχουν για χίλιους λόγους... Το σημαντικό είναι να μην πατάμε εμείς το κουμπί που σκοτώνει.

Μία γυναίκα πηγαίνει σε ένα Πρατήριο, που διανέμει κουκούλες, και ζητάει από την υπάλληλο μια κουκούλα –για να την χρησιμοποιήσει, όπως το έκτακτο διάταγμα επιβάλλει, στις συγκεντρώσεις άμυνας. Στις συγκεντρώσεις αυτές, όλοι οι ενήλικοι πολίτες της χώρας είναι υποχρεωμένοι να δολοφονήσουν τελετουργικά κρατούμενους μετανάστες πατώντας ένα κουμπί που ενεργοποιεί ένα σφυρί το οποίο τους συντρίβει το κεφάλι. Μετά έρχεται μια δεύτερη γυναίκα, απολύτως ίδια με την πρώτη στην μορφή, αλλά εντελώς διαφοροποιημένη στο ύφος και την προσωπική ιστορία που κουβαλά. Κι έπειτα μια τρίτη, μια τέταρτη, μια πέμπτη και ούτω καθεξής. Συνολικά έρχονται δέκα γυναίκες, όλες ολόιδιες στη μορφή και απολύτως διαφοροποιημένες σε όλα τα υπόλοιπα. Η πωλήτρια έχει την υποψία πως είναι διαρκώς η ίδια γυναίκα, που έρχεται εντεταλμένη από το κράτος να την ελέγξει. Στο τέλος όλες και όλοι φεύγουν από το Πρατήριο έχοντας πάρει την κουκούλα που επιθυμούν.

Η σκηνοθεσία ακολουθεί τη γραμμή του γερμανικού εξπρεσιονισμού, με στοιχεία μεσοπολεμικού καμπαρέ και επικεντρώνεται στο σώμα και στις γκροτέσκ εκφράσεις των προσώπων όπου η εκφορά του λόγου υποκινείται από αυτές. Στη σκηνή του θεάτρου, που συντελείται το έργο, οι ηθοποιοί, μία γυναίκα και ένας άντρας, που εδώ –σκηνοθετικής αδείας– είναι ένα non binary genter άτομο, αναζητούν την αλήθεια που έχει χαθεί, όπως έχει χαθεί και η μνήμη τους.

Το καθήκον τους είναι να αφυπνίσουν τον θεατή και να του μεταδώσουν όλα τα συναισθήματα και τις καταστάσεις που δημιουργούνται κάνοντάς τον συμμέτοχο και υπεύθυνο για ό,τι συμβαίνει στη σκηνή αλλά στην ουσία στην ίδια την κοινωνία, στην ίδια τη ζωή.

Το σκηνικό του έργου είναι ένας άνθρωπος-ηθοποιός-μουσικός που χρησιμοποιείται ως ζωντανό σκηνικό-αντικείμενο, όπου οι ηθοποιοί κάθονται, ερωτοτροπούν, μαλώνουν, σχολιάζουν. Το ανθρώπινο αυτό σκηνικό άλλοτε σιωπά, άλλοτε εκφράζεται μέσα από ήχους, μέσα από τη μουσική ζωντανά επί σκηνής που ο ίδιος δημιουργεί, πάντα όμως κάτω από την προτροπή και διαταγή του αφέντη του. Συμβολικά είναι ο άνθρωπος-αντικείμενο, ο άνθρωπος που δεν έχει καμία υπόσταση, ο άνθρωπος σκλάβος, ο άνθρωπος μετανάστης, ο άνθρωπος κατοικίδιο που ταπεινώνεται ολοκληρωτικά σε έναν απάνθρωπο κόσμο.

Η σκηνοθεσία εκμεταλλεύεται το ιδιότυπο χιούμορ του έργου προβάλλοντας έτσι ακόμα πιο έντονα την σκληρή και δραματική του υπόσταση.

Τα κοστούμια ακολουθούν την φουτουριστική γραμμή με στοιχεία ρετρό.

Οι φωτισμοί εντείνουν τη δραματικότητα των σκηνών εστιάζοντας πιο πολύ στα πρόσωπα και τις χορογραφημένες κινήσεις των ηθοποιών.

Συντελεστές:

Κείμενο: Θανάσης Τριαρίδης

Σκηνοθεσία, διδασκαλία: Αθηνά Παππά

Σκηνογραφική επιμέλεια: Marilisa Rendl

Σχεδιασμός φωτισμού - Φωτογραφίες: Βαγγέλης Ρασσιάς

Κοστούμια: Αθηνά Παππά

Ζωντανό σκηνικό, μουσική: Γιάννης Μεταξάς

Βοηθός σκηνοθέτη: Αναστασία Παρούτη

Βοηθός ενδυματολόγου: Σοφιάνα Ζορμπαλά