Από τους μεγαλύτερους ηθοποιούς που πέρασαν ποτέ από τον ελληνικό κινηματογράφο, με μεγάλη και δυνατή παρουσία στην ακμή του, έδωσε μεγάλες ερμηνείες από το 1961, αποκλειστικά με την μεγαλύτερη κινηματογραφική εταιρεία, την Finos Film. Με τον αξέχαστο μεγάλο δημιουργό Νίκο Φώσκολο έκαναν πολλές συνεργασίες εδραιώνοντας τη φήμη του ως ο μεγαλύτερος και ο εμπορικότερος ζεν πρεμιέ της χρυσής εποχής του ελληνικού κινηματογράφου.
Γεννήθηκε στην Κέρκυρα το 1934 και είχε άλλα τρία αδέλφια. Ο ένας αδελφός του έχασε τη ζωή του στη θάλασσα και ο άλλος από ατύχημα σε οικοδομή. Έκανε δύο γάμους, ο πρώτος με την Μελίτα Κουτσιγιάννη (κουμπάρος του ο αξέχαστος ηθοποιός και θεατρικός συγγραφέας Νότης Περγιάλης) από τον οποίο απόκτησε δύο παιδιά, τον Άλκη (επίσης ηθοποιό) και την Μελίτα. Επίσης δύο παιδιά, την Εριέττα και τον Φίλιππο, απέκτησε από την Μαριάννα Λάτση.
Στα πολύ νεανικά του χρόνια ασχολήθηκε με τον αθλητισμό και συγκεκριμένα με το ποδόσφαιρο, αφού έπαιζε στην αγαπημένη του ομάδα, τον Παναθηναϊκό.
Φοίτησε στη δραματική σχολή του Εθνικού Θεάτρου και μετά την αποφοίτησή του πέρασε λίγα χρόνια μέχρι να καθιερωθεί. Την ίδια στιγμή στην Αμερική μεσουρανούσε ο Μάρλον Μπράντο ως ο πρώτος ζεν πρεμιέ της χώρας του και το πιο εμπορικό όνομα στην Μέκκα του κινηματογράφου.
Η πορεία του στο θέατρο ξεκίνησε πλάι σε μεγάλα ονόματα του θεάτρου όπως της Έλλης Λαμπέτη, του Δημήτρη Χορν και της Έλσας Βεργή. Σε μια συνεργασία με την Βεργή, όπου κρατούσε έναν μικρό ρόλο, λόγω ξαφνικής αδιαθεσίας του ηθοποιού Αντρέα Ζησιμάτου, τον αντικατέστησε, αφού από τις πρόβες και από τις παραστάσεις είχε μάθει απ' έξω τον μεγάλο σ' έκταση ρόλο. Μια φωτογραφία με την Βεργή, που δημοσιεύτηκε σε εφημερίδα, έγινε η αφορμή ο πατριάρχης του ελληνικού κινηματογράφου Φιλοποίμην Φίνος να τον προσέξει και να ζητήσει από τον Γιάννη Δαλιανίδη να τον πάρει για έναν ρόλο στην ταινία που ετοίμαζε. Η ταινία δεν ήταν άλλη από τον θρυλικό Κατήφορο, που έγινε κινηματογραφικός ανήφορος αφού έδωσε στον Νίκο Κούρκουλο αλλά και σε όλους τους πρωταγωνιστές του (Ζωή Λάσκαρη, Κώστα Βουτσά, Βαγγέλη Βουλγαρίδη...) την αναγνωρισιμότητα και την καθολική επιτυχία.
Από το Εθνικό Θέατρο αποφοίτησε το 1958 και την ίδια χρονιά πραγματοποιεί την πρώτη του θεατρική εμφάνιση στο έργο του Αλ. Δουμά Η κυρία με τις καμέλιες, από τον θίασο Δημήτρη Χορν και Έλλης Λαμπέτη. Ακολουθεί το 1959 η συνεργασία του με το Αρχαίο Αττικό Θέατρο της Μαλαίνας Ανουσάκη στην τραγωδία του Ευριπίδη Μήδεια ενώ στη συνέχεια παίζει: με τον θίασο της Έλσας Βεργή στο έργο του Μ. Άντερσον Νίκη χωρίς φτερά, στο Δίλημμα του κυρίου Ρόουντς του Γκρ. Γκριν ενώ φεύγοντας από την Βεργή συνεργάζεται με τον θίασο της Σοφίας Βέμπο και του Χρήστου Ευθυμίου στην ηθογραφική κωμωδία Φουρτούνες και μπουνάτσες των Μίμη Τραϊφόρου και Δημ. Βασιλειάδη. Εκείνη την εποχή, με αφορμή την τελευταία παράσταση, καθιερώθηκε με την ταινία Κατήφορος. Συνεχίζει ακόμα πιο δυναμικά στο θέατρο με τον θίασο της Βίλμας Κύρου με την Ηλίθια. Θα συνεργαστεί ξανά με την Έλλη Λαμπέτη, από το 1961 μέχρι το 1963, στο έργο του Θ. Ουάιλντερ Η μικρή μας πόλη όπου θα υποδυθεί τον διευθυντή σκηνής. Οντίν, Κληρονόμος, Σαμπρίνα...
Ακολουθεί η συνεργασία του με την Τζένη Καρέζη την σεζόν 1963-1964 στο έργο του Ιάκωβου Καμπανέλλη Η γειτονιά των αγγέλων –η μουσική ήταν του Μίκη Θεοδωράκη (πέντε χρόνια αργότερα έγινε ταινία με τον τίτλο Γυμνοί στον δρόμο). Ακολούθησε η κλασική κωμωδία –ένα είδος που, σύμφωνα με τον ίδιο, δεν το ήθελε– Δεσποινίς διευθυντής πάλι με την Καρέζη. Με τον Μάνο Κατράκη συνεργάστηκε το 1964 στην σαιξπηρική τραγωδία Ιούλιος Καίσαρ ενώ ακολουθεί η συνεργασία του με τον διακεκριμένο σκηνοθέτη Αλέξη Σολομό και το Προσκήνιο. Θα σημειώσει μεγάλη επιτυχία στον Πύργο του Κάφκα ενώ θα λάβει μέρος και στο έργο του Λουίτζι Πιραντέλο Να ντύσουμε τους γυμνούς.
Την θεατρική περίοδο 1966-1967 (ήταν η εποχή που γεννήθηκε το πρώτο του παιδί, ο Άλκης Κούρκουλος) θα εμφανιστεί μαζί με την Μελίνα Μερκούρη στο Μπροντγουέι της Νέας Υόρκης με το έργο Ίλια Ντάρλινγκ (που αποτέλεσε διασκευή της ταινίας Ποτέ την Κυριακή) σε σκηνοθεσία Ζυλ Ντασέν.
Το 1971 θα συνεργαστεί ακόμα μια φορά με τον Αλέξη Σολομό και το Προσκήνιο στην Δίκη του Κάφκα (στον ρόλο του Γιόζεφ Κ.).
Το 1972 συγκροτεί θίασο με το έργο του Σλ. Μρόζεκ Τανγκό ενώ το 1974 θα ανοίξει το Θέατρο Κάππα. Κάππα για τρεις λόγους έλεγε ο ίδιος: για την περιοχή Κυψέλη, για την Δίκη του σπουδαίου Κάφκα και τέλος για το όνομά του.
Εναρκτήρια παράσταση ήταν το έργο του Μπέρτολτ Μπρεχτ Ταμπούρλα μες στην νύχτα με παρτενέρ του την Νόρα Βαλσάμη. Ακολούθησε η Όπερα της πεντάρας του Μπρεχτ (με την Μελίνα Μερκούρη ως Τζένη). Ανεβάζει το έργο του Άντον Τσέχωφ Ο γλάρος με μια αξεπέραστη διανομή με μεγάλους πρωταγωνιστές του ελληνικού θεάτρου. Θα ακολουθήσει η Επιστροφή του Χάρολντ Πίντερ, η Πρόσκληση στον πύργο του Ζαν Ανούιγ, το Αταίριαστο ζευγάρι του Νιλ Σάιμον, η Ανταπόκριση (Τζοβάνι) που γυρίστηκε και για το Θέατρο της Δευτέρας, το Ψηλά από τη γέφυρα του Α. Μίλερ (Έντι Καρμπόνε) και η Φωλιά του κούκου.
Το 1982 εμφανίστηκε στην τραγωδία του Σοφοκλή Οιδίπους Τύραννος ενώ η τελευταία του θεατρική εμφάνιση ήταν στην Επίδαυρο με την Σοφοκλέους τραγωδία Φιλοκτήτης, το 1991. Λίγο μετά μπαίνει στο Εθνικό Θέατρο.
Την περίοδο 1993-1994 διετέλεσε πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Εθνικού θεάτρου και από το 1994 καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου, θέση που κράτησε μέχρι τον θάνατό του. Ως καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου τόλμησε με μεγάλη επιτυχία πολλές καινοτομίες. Εκτός από τις υπάρχουσες σκηνές (Κεντρική, Νέα, Κοτοπούλη) έφταιξε την Πειραματική σκηνή και το Εργαστήρι ηθοποιών και κατάφερε να βγάλει το Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας σε μεγάλες περιοδείες του εξωτερικού. Επίσης έθεσε σε μόνιμη λειτουργία την παιδική σκηνή του θεάτρου, το Παιδικό στέκι στο Θέατρο Παξινού. Στις καινοτομίες πρέπει να αναφερθεί και –για πρώτη φορά στην ιστορία του Εθνικού Θεάτρου– το μουσικό έργο των Β. Παπαθανασίου και Μιχάλη Ρέππα Βίρα τις άγκυρες σε σκηνοθεσία Σταμάτη Φασουλή –ένα έργο αφιερωμένο στην ελληνική επιθεώρηση.
Στο Θέατρο Κάππα σκηνοθέτησε και το έργο Φτωχέ φονιά, το 1988.
Επίσης υπήρξε πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Ελεύθερου Θεάτρου (1985-1990).
Κινηματογράφος: Ο μπαρμπα-Γιάννης ο κανατάς, Καλημέρα Αθήνα, Ο κατήφορος, Το ταξίδι, Λόλα, Το χώμα βάφτηκε κόκκινο, Κατηγορώ τους ανθρώπους, Κοινωνία ώρα μηδέν, Επιτάφιος για εχθρούς και φίλους, Η δίκη των δικαστών, Ένα γελαστό απόγευμα, Έξοδος κινδύνου, Το φράγμα. Επίσης, πήρε μέρος και στην ξένη συμπαραγωγή Επιχείρηση Σκάιμπολτ όπως και στις ξένες ταινίες Καζαμπλάνκα και Σικάγο στην Ρώμη.
Τιμήθηκε για τις ερμηνείες του στον κινηματογράφο από το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης το 1965, για την ερμηνεία του στην ταινία του Νίκου Φώσκολου Οι αδίστακτοι και για τον Αστραπόγιαννο του Τζήμα το 1970.
Έφυγε από τη ζωή στις 30 Ιανουαρίου του 2007 σε ηλικία 73 ετών έπειτα από μάχη με την επάρατη νόσο.
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Οι πληροφορίες καθώς και η φωτογραφία αντλήθηκαν από την εγκυκλοπαίδεια του Θεόδωρου Έξαρχου Έλληνες ηθοποιοί: Η γενιά μας, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Δωδώνη, όπως επίσης και από συνέντευξη που είχε παραχωρήσει τον Ιανουάριο του 1994 στον Νίκο Χατζηνικολάου και στην εκπομπή του Ενώπιος Ενώπιον, καθώς και από εφημερίδες και περιοδικά της εποχής του θανάτου του. Το σκίτσο ανήκει στο ημερολόγιο του 2024 που εκτύπωσε το Εθνικό Θέατρο και εμφανίζεται ο Νίκος Κούρκουλος ως Φιλοκτήτης.
