Ο Θεόφιλος Χατζημιχαήλ (1870-1934) ήταν αυτοδίδακτος λαϊκός ζωγράφος και αγιογράφος ο οποίος στα θέματά του έδινε έμφαση στην ελληνική λαϊκή παράδοση και ιστορία. Ο κόσμος του χωριού όπου γεννήθηκε στη Μυτιλήνη τον χλεύαζε γιατί κυκλοφορούσε φορώντας ακόμη την παραδοσιακή φουστανέλα, γιατί ήταν αριστερόχειρας, γιατί κεκέδιζε, για πολλούς λόγους. Εκεί που έβρισκε ηρεμία ήταν στο πλάι του ζωγράφου παππού του, που τον δίδαξε την τέχνη του: «Πώς με ησύχαζε αυτή η σιωπή!». Ψάχνοντας για δουλειά πήγε στη Σμύρνη και στον Βόλο όπου έκανε τα σκηνικά για περιπλανώμενους θιάσους, στους οποίους κάποιες φορές πρωταγωνιστούσε κιόλας, αλλά επέστρεψε στο νησί του όπου ζωγράφιζε στην κυριολεξία για ένα πιάτο φαΐ. Κάποια στιγμή τον ανακάλυψε ο τεχνοκριτικός Στρατής Ελευθεριάδης-Τεριάντ, που διέμενε στο Παρίσι, και συνέβαλε στη διεθνή προβολή του έργου του.
Αυτή η συναρπαστική ζωή ζωντανεύει στον υπαίθριο χώρο του Παλαιού Πανεπιστημίου στην Πλάκα χάρη στο καλογραμμένο κείμενο του Σαμσών Ροκάς, την εμπνευσμένη σκηνοθεσία της Όλιας Λαζαρίδου και τις δυνατές ερμηνείες της Αιμιλιανής Σταυριανίδου στον ρόλο του Θεόφιλου και της Αριάδνης Κωσταντακοπούλου. Σε ένα κατανυκτικό σημείο, που βρίσκεται στην καρδιά της Πλάκας, περιτριγυρισμένο από οικίες παρεμφερείς με αυτές στις οποίες ζωγράφιζε ο Θεόφιλος, ζωντανεύει η ιστορία ενός φτωχού και ταλαντούχου ζωγράφου, του οποίου η τέχνη αναγνωρίστηκε μετά θάνατον. Ο Σαμσών κράτησε τα βασικά στοιχεία της ζωής του καλλιτέχνη, κατέγραψε τα βιώματα του ήρωά του και δημιούργησε μια ιστορία γεμάτη γλυκόπικρο χιούμορ, αλήθειες και πειστικό ρεαλισμό για την εποχή στην οποία μεγαλούργησε.
Η Αιμιλιανή Σταυριανίδου, ακούραστη, ακάματη, αεικίνητη, υποδύεται πολύ πειστικά τον Θεόφιλο, εμφανίζεται με την ενδυμασία που φορούσε, χρησιμοποιεί όλες τις ερμηνευτικές της δυνατότητες και βγάζει γέλιο αλλά και δάκρυ. Η Όλια Λαζαρίδου τη βοήθησε να δώσει τον καλύτερό της εαυτό και την καθοδήγησε στην κίνησή της και στον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιεί το κινούμενο σκηνικό ώστε να ξεδιπλωθεί η ζωή του ήρωα της παράστασης σε όλο του το μεγαλείο. Είναι ταυτόχρονα ο άνθρωπος που καταφεύγει στα έργα του, ο μεροκαματιάρης που αγωνίζεται για ένα καλύτερο αύριο και λίγα λεφτά να επιζήσει, ο άντρας που ερωτεύεται αλλά είναι και ο «τρελός» που μπερδεύει πια χάρη στο ταλέντο του τον κόσμο που φτιάχνει με την πραγματικότητα και κυκλοφορεί υποδυόμενος τον Κολοκοτρώνη ή άλλα πρόσωπα, κάτι που αυξάνει την κοροϊδία των συγχωριανών του. Η Αριάδνη Κωσταντακοπούλου, σε άψογο συγχρονισμό με την Αιμιλιανή και με τη ροή της παράστασης, εμφανίζεται με χίλια σχεδόν διαφορετικά πρόσωπα, κάθε φορά εντυπωσιακά αλλαγμένη, βαδίζοντας ανάμεσα στον ρεαλισμό και στη φαντασία του Θεόφιλου που την καλεί στη σκηνή. Η Κατερίνα Γιάννακα, εκτός από το βασικό σκηνικό, που έχει τοποθετηθεί σε ροδάκια και μπορεί να περιστραφεί σαν εκκύκλημα, δίνοντας κάθε φορά και μια διαφορετική γωνία, έχει κατασκευάσει και πολύ ωραία αντικείμενα, όπως η φωτισμένη μικρή σκηνή που πλαισιώνει το πρόσωπο της Αριάδνης κάπου προς το τέλος, ο καμβάς πάνω στον οποίο εμφανίζεται ως φιγούρα του θεάτρου σκιών ο Στρατής Ελευθεριάδης-Τεριάντ και πολλά άλλα. Εξαίρετη η δουλειά της και στα κοστούμια φυσικά. Οι φωτισμοί του Θωμά Οικονομάκου βοηθάνε πολύ στην υποβλητική ατμόσφαιρα του έργου και παίζουν έντονα και σωστά με τις εκφράσεις και τις κινήσεις των ηθοποιών, ενισχύοντας την ερμηνεία τους. Δεν θα ξεχάσω το υπέροχο παιχνίδι με το τόπι όπου στη σκηνή προβάλλονται από κινηματογραφική μηχανή αρκετά από τα έργα του καλλιτέχνη αλλά το τόπι που χρησιμοποιεί η Αριάδνη λειτουργεί σαν καλειδοσκόπιο, μεγεθύνοντάς τα και φέρνοντας κοντά στον θεατή σημαντικές λεπτομέρειες που αναδεικνύουν το ταλέντο του ζωγράφου. Έξυπνο σκηνοθετικό εύρημα και άψογα δοσμένο.
Η παράσταση «Θεόφιλος sold» είναι ένα προσεγμένο έργο με πολύ καλές ερμηνείες, υποδειγματική σκηνοθεσία και εντυπωσιακά σκηνικά που φέρνει κοντά μας τη ζωή και τα έργα του Θεόφιλου Χατζημιχαήλ. Μια παράσταση όπου εναλλάσσονται η συγκίνηση από τις εξελίξεις στη ζωή του, το γέλιο που προκαλούν τα παρασκήνια των ταξιδιών με το μπουλούκι του Αρμάου (ειδικά η σκηνή με τον Αντώνιο και την Κλεοπάτρα «του Σακεσπήρου» με το φίδι!) και την υποβλητικότητα που μας χαρίζει η Αιμιλιανή όταν τραγουδάει τον «Στυλίτη» με αφορμή τον έρωτα του Θεόφιλου για το αέρινο πλάσμα που γνώρισε στη Σμύρνη.
Άρτιο αισθητικά και ερμηνευτικά αποτέλεσμα που δεν πρέπει να χάσετε!
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Συντελεστές ιλαροτραγωδίας:
Κείμενο: Σαμσών Ρακάς
Σκηνοθεσία: Όλια Λαζαρίδου
Παίζουν: Αιμιλιανή Σταυριανίδου, Αριάδνη Κωσταντακοπούλου
Σκηνικά - κοστούμια: η ζωγράφος Κατερίνα Γιάννακα
Φωτισμός: Θωμάς Οικονομάκος
Συμπαραγωγή: «Fougaro Artcenter» στο Ναύπλιο και της ΝΕΡΑ ΕΙΔΑ ΑΜΚΕ.
Στο Παλαιό Πανεπιστήμιο (Μουσείο Ιστορίας), Θόλου 5, Αθήνα (Πλάκα) έως τις 28 Ιουλίου 2024
