Η περιήγηση στο σύμπαν ενός καλού βιβλίου, πάντα αφήνει κέρδος στην ψυχή του αναγνώστη. Πρόσφατα είχα τη χαρά να «ξεναγηθώ» στο θαυμαστό σύμπαν του μυθιστορήματος Το μπλε ζαφείρι της Ρένας Ρώσση-Ζαΐρη (εκδόσεις Ψυχογιός) όπου αφέθηκα στην απόλαυση της γραφής, στη διεισδυτική ματιά και στους πολυδιάστατους χαρακτήρες του.
Η Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη, η συγγραφέας των 1.300.000 αντιτύπων, ξέρει να κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον, με τη γρήγορη πλοκή, τις αλλεπάλληλες ανατροπές και την εμβάθυνση στις φωτεινές και σκοτεινές πλευρές των ηρώων, όπως μας εκμυστηρεύεται στον πρόλογο του μυθιστορήματος. Η περιδιάβαση στο νέο της βιβλίο, ξεκινά με παράλληλη αφήγηση σε κάθε κεφάλαιο, η διήγηση εναλλάσσεται από πρώτο ενικό πρόσωπο (η πλευρά της συγγραφέως), σε τρίτο πρόσωπο (η ζωή της ηρωίδας). Ο χρόνος κυλά κι αυτός σ' ένα μυστηριώδες τέμπο, μεταφέροντάς μας πότε στο παρόν και πότε στο παρελθόν, κρατώντας μας μ' αυτόν τον τρόπο, σε διαρκή εγρήγορση.
Η Μελάνθη, η πρωταγωνίστρια του μυθιστορήματος, είναι μια νέα γυναίκα, η οποία μέσα από διάφορα γεγονότα της ζωής εξελίσσεται και ωριμάζει, ώστε να μπορέσει να συμφιλιωθεί μ' αυτά, αλλά κυρίως να γνωρίσει και να καταλάβει τις δυνατότητές της, τις πολλαπλές πτυχές του εαυτού της.
Παρακολουθούμε την πορεία της, από δροσερό ξένοιαστο κορίτσι της Λήμνου, σε μια κατασταλαγμένη γυναίκα ως προς τα θέλω και τις επιθυμίες της. Για να επιτευχθεί όμως αυτή η ωρίμανση, η ανάταση ψυχής και πνεύματος, θα έρθει αντιμέτωπη με αρκετές συμπληγάδες. Από μικρό κορίτσι ακόμα, η Μελάνθη (μισή Ρομά από την πλευρά της μητέρας της και μισή Κρητικιά), θα βιώσει τον ρατσισμό στο σχολείο λόγω καταγωγής, κατόπιν στην εφηβεία την απώλεια της αγαπημένης της μητέρας, την αποκαθήλωση της φιλίας απ' την κολλητή της και τη διάψευση των προσδοκιών απ' το φλερτ ενός νεαρού Ρομά, που τελικά θ' αποδειχθεί πολύ λίγος για κείνη.
Δεν θα είναι όμως μόνη και ακυβέρνητη απέναντι στις κακοτοπιές. Με την αμέριστη φροντίδα και αγάπη του πατέρα και τον αληθινό έρωτα του παιδικού της φίλου Άλκη, θ' ατσαλωθεί και θ' ανοίξει τα φτερά, για να μπορέσει να εκπληρώσει τα όνειρα στον δικό της ουρανό. Ταξιδεύουμε μαζί στη νέα της φοιτητική ζωή στην Κρήτη, όπου σπουδάζει φιλολογία, ύστερα στη Φλώρινα όπου διορίζεται και κατόπιν στη γενέτειρά της Λήμνο, όπου μονιμοποιείται ως παιδαγωγός, κάτι που πραγματικά αγαπά.
Βέβαια οι περιπέτειες δεν θα την εγκαταλείψουν έτσι εύκολα. Βλέπετε η ηρωίδα μας, είναι ένα σπάνιο κράμα εξωτικής ομορφιάς και ψυχικού πλούτου, σπέρνει στο διάβα της χωρίς να το επιδιώκει, δυνατούς, θυελλώδεις έρωτες. Στην καρδιά της όμως, υπάρχει θέση μόνο για έναν. Και χάρη σ' αυτόν τον έναν και μοναδικό που λαχταρά η ψυχή, θ' αντλεί πάντα δύναμη και κουράγιο στα όποια σκαμπανεβάσματα της μοίρας. Γιατί αν η ζωή τής επιφύλαξε χαρές και απογοητεύσεις στην εφηβεία, θα την φέρει μετέπειτα αντιμέτωπη μ' έντονες συγκινήσεις.
Το μυστήριο είναι διάχυτο στο βιβλίο αυτό. Αδημονούμε για την έκβαση της ιστορίας σε κάθε του σελίδα, εθιζόμαστε με την εξέλιξη και την τροπή των γεγονότων.
Η συγγραφέας (παιδαγωγός και φιλόλογος στο επάγγελμα) είναι γνήσια μαστόρισσα του λόγου. Φυσιολάτρης, πολυταξιδεμένη, εμπνέεται από το κάλλος της ελληνικής υπαίθρου, των βουνών, της θάλασσας, τις μυρωδιές των λουλουδιών. Όλα όσα «γράφουν» στην καρδιά και ξυπνούν αναμνήσεις, τη θέλγουν. Παράλληλα εγείρει προβληματισμούς πάνω σε επίκαιρα θέματα, όπως οι ανθρώπινες σχέσεις, ο ρατσισμός, η κακοποίηση των γυναικών, η πατριαρχία, οι ψυχικές ασθένειες. Μιλά γι' αλήθειες που ματώνουν, για το πώς η παιδική ηλικία καθορίζει τη μετέπειτα ζωή, για το πώς πρέπει να παίρνουμε την ίδια τη ζωή στα χέρια μας.
Σε κάποιο σημείο η ηρωίδα επισημαίνει ότι για να γεμίσει τα κενά της καρδιάς της δεν χρειάζεται να στηρίζεται σε κάποιον άλλο, γιατί είναι ήδη γεμάτη. Γεμάτη από τη δύναμη της ύπαρξής της, για να αισθάνεται όμορφη, έξυπνη, σημαντική. Ένα σπουδαίο μήνυμα κάθε φορά που αισθανόμαστε αδύναμοι.
Κι αν τώρα αναρωτιέστε για τη σημασία του τίτλου Το μπλε ζαφείρι, που κοσμεί ανάγλυφα το εντυπωσιακό εξώφυλλο· έπεται στη φαντασία του καθενός από εσάς πώς θα τον ερμηνεύσει. Θα ήταν παράλειψη όμως εκ μέρους μου, να μην αναφερθώ στην ευχή της συγγραφέως στον πρόλογο του βιβλίου:
«Εύχομαι να μην πιεστείτε ποτέ για τίποτε. Να βουτάτε στα πιο πολύτιμα συναισθήματά σας, να είναι η καρδιά σας γεμάτη, δεσμευμένη απ' αυτά. Εύχομαι το δικό σας μπλε ζαφείρι να είναι η βουτιά σας στην άβυσσο της αγάπης.».
Υπέροχη, γενναιόδωρη ευχή, δεν νομίζετε;
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Το μυθιστόρημα Το μπλε ζαφείρι της Ρένας Ρώσση-Ζαΐρη κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ψυχογιός