Πανέμορφη νουβέλα, με ωραίο αφηγηματικό ύφος και ιδανική έκταση. Έτσι θα χαρακτήριζα το βιβλίο της Τίνας Κατσούλη Η σκιά του κηπουρού, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Βακχικόν.
Σε μια φανταστική (μάλλον άγνωστη) εποχή, μια φανταστική ασθένεια έχει τραγικές συνέπειες για τις ζωές των πολιτών. Οι συνέπειες αυτές συσχετίζονται με την πρόσφατη πανδημία του κορονοϊού, δηλαδή εγκλεισμός, απαγορεύσεις, αποστάσεις, περιορισμοί, μάσκες, γάντια, απολυμαντικά κ.ο.κ., οπότε είναι και πολύ εύκολο να ταυτιστείς με τα πρόσωπα και να καταλάβεις τη γενικότερη συνθήκη. Αυτές τις συνέπειες τώρα τις «βλέπουμε» μέσα από τον μικρόκοσμο μιας πολυκατοικίας, δηλαδή των κατοίκων αυτής, που έχουν την ιδιότητα του κοινωνικού δείγματος, ενώ όλο αυτό το σύνολο φιλτράρεται υπό το πρίσμα του βασικού ήρωα της ιστορίας και αφηγητή της, του θυρωρού. Δεν θα μπορούσε να γίνει αλλιώς, αφού ο θυρωρός είναι το πρόσωπο-κλειδί που αλληλεπιδρά και γνωρίζει καλύτερα όλους τους ενοίκους.
Τώρα, η πραγματικότητα ξεπερνά την τηλεοπτική, με το σκληρό ριάλιτι να παίζεται πια μέσα στα σπίτια μας...
Το γκρίζο και καταθλιπτικό πλαίσιο της συνθήκης σε συνδυασμό με τη γλαφυρή συγγραφική δεινότητα της κυρίας Κατσούλη, που μεταφέρει ανάγλυφα τις «αποχρώσεις», προσφέρουν ένα αξιόλογο πεζογράφημα. Οι τραγικοί ήρωες, που συναντάμε στις σελίδες, είναι εγκλωβισμένοι τόσο σωματικά όσο και ψυχικά αλλά και πνευματικά. Η ζωή τούς πνίγει, τους καταπίνει και τους ξεβράζει σε κάτι άλλο με το οποίο δεν έχουν «υπογράψει», επιλέξει ή αποδεχτεί. Αναζητούν μια άκρη να σταθούν, να μπορέσουν να αναπνεύσουν –εκ νέου– με μια ματαιότητα όμως (πια) για όσα θέλησαν ή κι εξακολουθούν να θέλουν.
Όλη αυτή η τραγικότητα και η συναισθηματική φόρτιση αναδεικνύεται με αληθοφάνεια, από μία πένα που παρατηρεί τον κόσμο και τον αναπλάθει επάξια για τις ανάγκες της μυθοπλασίας της. Πρόκειται με βεβαιότητα για μία συγγραφέα που αφουγκράζεται τον άνθρωπο, τον ψυχισμό και τις ατέλειές του.
Ο θυρωρός-κηπουρός της, ως κύριος χαρακτήρας, έχει και την πιο έντονη επίδραση στις ζωές της μικρής αυτής κοινωνίας. Ήσυχος και σιωπηλός, χωρίς να κάνει θόρυβο, παίρνει πρωτοβουλίες σε όφελος των άλλων, όσων συναναστρέφεται. Ένας από μηχανής θεός που απλώνει χέρι βοηθείας, που προσφέρει συμπαράσταση, θαλπωρή, νοιάξιμο, φροντίδα... άρα ελπίδα και, στο τέλος τέλος, αγάπη.
Να νοιάζεσαι και να βοηθάς, αυτό είναι που δένει τώρα πια τους ανθρώπους, αυτό είναι, λέει, που φτιάχνει τις νέες πατρίδες.
Αυτό το μελαγχολικό και βαθύ βιβλίο με την φανταστική του συνθήκη, που όμως είναι άκρως αναγνωρίσιμη μετά και την πρόσφατη πανδημία, στο τέλος της ημέρας μιλάει για μοναξιά και φόβο. Πραγματεύεται ζητήματα όπως η βία σε κάθε μορφή της, η αποξένωση... κι αφού διασχίσει μια «διαδρομή» ανάμεσα σε ξεπεσμένες καριέρες, ρακοσυλλέκτες, δέσμιους, άρρωστους, ετοιμοθάνατους και προσωπικά αδιέξοδα, ανοίγει το παράθυρο της ελπίδας προσφέροντας ένα αύριο βελτιωμένο, ελεύθερο, χαρούμενο, υγιές και θυμίζοντάς μας πως ακόμα και στην πιο ζοφερή άβυσσο υπάρχει τρόπος να αντλήσει κανείς δύναμη.
Η ευτυχία δεν είναι άπιαστο όνειρο...
Κι αν θέλετε να το πάω ακόμα και πιο μακριά, αφήνει διδάγματα όπως η αγάπη (να αγαπάς), το μοίρασμα (μοιράσου) κι η συγχώρεση (να συγχωρείς), και προτροπές όπως το ρίσκο (τόλμα).
Πολύ πολύ όμορφο ύφος και ένα από τα πιο επιδραστικά αναγνώσματα του τελευταίου έτους με ήρωες που, αν και τους γνωρίζεις λιγότερο σε σχέση με ένα μυθιστόρημα μεγάλης έκτασης, εγγράφονται μέσα σου και τους θυμάσαι. Ανθρώπινο, γοητευτικό, φορτισμένο.
Η Τίνα Κατσούλη γεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης, όπου κατοικεί με την οικογένειά της. Σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Εργάζεται ως εκπαιδευτικός. Έχει εκδώσει τα μυθιστορήματα: Στην αχλή των αιώνων (εκδόσεις Λιβάνη, 2018) και Αξόδευτη ζωή (εκδόσεις Λιβάνη, 2020). Η σκιά του κηπουρού είναι η πρώτη νουβέλα που εκδίδει.