Ο Μιχαήλ Αρνιωτάκης γεννήθηκε το 1841 και ήταν ηθοποιός, σκηνοθέτης και θεατρικός συγγραφέας. Υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους ηθοποιούς που διέθετε εκείνη την εποχή η ελληνική σκηνή. Το 1965 μπήκε στον χώρο του θεάτρου αφού προσλαμβάνεται στον θίασο του θεάτρου Μπούκουρα που διευθυντής του ήταν ο Παντ. Σούτσας. Την επόμενη χρονιά υποδύθηκε τον πρώτο σημαντικό ρόλο της καριέρας του, στο έργο του Δημ. Βερναρδάκη Μερόπη.
Μέσα σε λίγα χρόνια καταφέρνει και κερδίζει κοινό και κριτικούς και έτσι το 1871 τον βρίσκουμε να αναλαμβάνει τη διεύθυνση του πρώτου θερινού θεάτρου που χτίζεται στην Ομόνοια.
Το 1874 παρουσίασε στην Σύρο το έργο του Λέσινγκ Εμίλια Γκαλότι στη διανομή του οποίου είναι και οι ηθοποιοί Παντ. Σούτσας και Σοφία Νέρη.
Το 1876 ξεκίνησε την πλούσια και ενδιαφέρουσα θιασαρχική του πορεία ιδρύοντας τον θίασο Ευριπίδη. Την επόμενη χρονιά ανεβάζει την Κατάρα της μάνας του Αντ. Αντωνιάδη έχοντας μαζί του την Ελένη Χέλμη.
Το 1883 τον συναντάμε στο θέατρο Μουσών όπου παρουσίασε το έργο Ο πολιτικός θάνατος του Τζιακομέτι. Στην παράσταση συμμετείχε και ο Ευτύχιος Βονασέρας, ενώ την ίδια χρονιά ανεβάζει και το έργο Φροσύνη του Σπ. Φαραντάτου. Εκείνη την περίοδο είναι που προσλαμβάνεται ως καθηγητής της υποκριτικής στην σχολή του Εθνικού Δραματικού Συλλόγου ενώ επίσης συμμετέχει στο Συμβούλιο του πρώτου Συλλόγου Ελλήνων Ηθοποιών μαζί με τον Διον. Ταβουλάρη, τον Δημοσθ. Αλεξιάδη και άλλους.
Θα ανεβάσουν το 1888 με τον θίασο του Π. Λαζαρίδη την γνωστή για την εποχή εκείνη κωμωδία Οι Μυλωνάδες. Με τον θίασο συνεργάζεται και ο Δημ. Κοτοπούλης.
Στη συνέχεια θα πραγματοποιήσει περιοδεία στην Σμύρνη και από το 1890 θα βρει θεατρική στέγη στο θέατρο Παράδεισος και αργότερα στο Δημοτικόν Θέατρον Αθηνών. Εκεί, στο Δημοτικό Θέατρο Αθηνών θα παρουσιάσει, το 1891, το έργο Κυψελίδαι του Δημ. Βερναρδάκη και την ίδια χρονιά θα πραγματοποιήσει συνεργασία με την κορυφαία ηθοποιό της εποχής Ευαγγελία Παρασκευοπούλου ανεβάζοντας έργο του Δ. Καλαποθάκη.
Το 1892 τον βρίσκουμε στο θέατρο Ολύμπια στο έργο του Θ. Κωνσταντινίδη Μαρούλα στην Πόλη που ήταν μια παραλλαγή επάνω στο γνωστό έργο του Δημ. Κόκκου.
Το 1896 ήταν η χρονιά που έγιναν οι πρώτοι σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες στη χώρα μας και με αφορμή το γεγονός αυτό ίδρυσε τον περιστασιακό θίασο Αβέρωφ.
Ως θεατρικός συγγραφέας έγραψε τα έργα: Κοινωνικαί πληγαί και Οι προνομιούχοι. Τους Προνομιούχους τους σκηνοθέτησε ο ίδιος το 1902 στο θέατρο Βαριεττέ.
Την τελευταία του θεατρική εμφάνιση ως ηθοποιός την πραγματοποίησε στο Δημοτικό Θέατρο Αθηνών το 1907 με το έργο του Γ. Βώκου Κυρα-Βασιλική όπου κράτησε τον ρόλο του Αλή Πασά. Στη διανομή του έργου βρίσκουμε και την κόρη του Ροζαλία Αρνιωτάκη-Νίκα.
Αναφέρεται ακόμα ότι υπήρξε ερμηνευτής του Οθέλλου του Ουίλιαμ Σαίξπηρ καθώς και του Ιάγου, όπως επίσης και του Ταρτούφου. Αναφέρεται επίσης από τον έγκριτο ιστορικό θεάτρου Γιάννη Σιδέρη η ερμηνεία του ως Κλαύδιος στον Άμλετ (που ανέβηκε στην Πόλη).
Επίσης ο Γιάννης Σιδέρης αναφέρει σχετικά με τον θίασο του Αρνιωτάκη Ευριπίδη: Ο Ευριπίδης πρωτογίνηκε στα 1876, στην Αθήνα, το καλοκαίρι, με τον Μιχ. Αρνιωτάκη διευθυντή του. Ελ. Αρνιωτάκης, Δημ. Βερώνης, Ευ. Ξανθοπούλου –ή Παρασκευοπούλου–, Γ. Τιβέριος, Π. Παπαδόπουλος, Εμ. Λοράνδος, Περ. Χριστοφορίδης, Αλ. Πίστης, Ν. Ζάνος, Ν. Κυριακός, Δ. Πίστης, Ηρ. Χαλκιόπουλος, ζεύγος Δημητρουλοπούλου, Αμαλία Γκίνη (1880, Πόλη).
Η Ελένη Αρνιωτάκη υπήρξε σύζυγός του και συνεργάστηκε μαζί του το 1876 με τον θίασο Ευριπίδης και το 1880 πραγματοποίησαν περιοδεία μαζί στην Πόλη. Το 1884 συνεργάστηκε με τον Ν. Κυριάκο και την Ελ. Χέλμη στο έργο του Α. Πίστη Δημοπρασία. Το 1893 υποδύθηκε σε πανηγυρική εκδήλωση μια σκηνή από την τραγωδία του Σοφοκλή Αντιγόνη μαζί με την κόρη της Κική Αρνιωτάκη. Το 1894 στο θέατρο Κωμωδιών πρωταγωνιστεί στους Βρικόλακες του Ερρίκου Ίψεν. Την συναντάμε στον θίασο Αβέρωφ του συζύγου της μαζί με τις δύο κόρες τους το 1896 ενώ το 1901 καλεί την θεατρική της σταδιοδρομία στο Δημοτικό Θέατρο Αθηνών με το έργο του Γ. Σουρή –ο οποίος ήταν και ο θιασάρχης– Χειραφέτησις.
Η Κική Αρνιωτάκη, η κόρη του Μιχαήλ Αρνιωτάκη και της Ελένης, εργάστηκε σποραδικά στο θέατρο ως ηθοποιός κυρίως με τους γονείς της ενώ η Ροζαλία, η αδελφή της, έκανε μεγάλη καριέρα στο θέατρο και είναι γνωστή ως Ροζαλία Νίκα.
Η Ροζαλία Νίκα-Αρνιωτάκη, σύμφωνα με έρευνες, πρέπει να γεννήθηκε γύρω στο 1884-1885 αφού φοίτησε σε δραματική σχολή το 1900-1901. Εκτός από την συνεργασία της με τους γονείς της, την συναντάμε, το 1902, στη διανομή του έργου του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ Όνειρο θερινής νυκτός, στη συνέχεια στο Χειμωνιάτικο παραμύθι του ίδιου δημιουργού καθώς επίσης και στην Δωδεκάτη νύχτα όπου ερμήνευσε την Ολίβια. Επίσης υποδύθηκε και την Ηλέκτρα στην Ορέστεια του Αισχύλου –σπουδαίοι ρόλοι για μια νέα ηθοποιό· παρ' όλα αυτά θέλησε να δοκιμάσει και την τύχη της στο ελεύθερο θέατρο. Έτσι, το 1904, την βρίσκουμε στο θέατρο Νεαπόλεως με τον θίασο του Αντώνη Νίκα, του μετέπειτα συζύγου και συνεργάτη της. Συνεργάστηκε επίσης με τον σπουδαίο κωμικό ηθοποιό της εποχής Κ. Σαγιώρ και ανέβασε μαζί του διάφορες κωμωδίες όπως Το υπερφυσικό παιδί.
Το 1905 δίνει, μαζί με τον σύζυγό της, μία τιμητική παράσταση. Ήταν έθιμο εκείνη την εποχή οι τιμητικές παραστάσεις στο Δημοτικό Θέατρο Αθηνών.
Το 1906 εγκαινιάζεται το θιασαρχικό σχήμα Φυρστ - Νίκα - Λεπενιώτης και παρουσιάζουν το έργο του Δημητρακοπούλου Στην οπερέτα. Οι παραστάσεις δόθηκαν στο θέατρο Ολύμπια.
Ακολουθεί την επόμενη χρονιά (1907) η συνεργασία της με τον κωμικό ηθοποιό Σαγιώρ με το έργο Η καρδιά του σπουργιτιού. Επίσης θα λάβει μέρος στην επιθεώρηση Παναθήναια όπου θα κερδίσει τις εντυπώσεις και θα ακολουθήσει μια πολύ μεγάλη πορεία στο μουσικό θέατρο.
Το 1908 ο θίασος του συζύγου της Αντ. Νίκα θα βρει θεατρική στέγη στο θέατρο Συντάγματος όπου θα ανεβάσει με επιτυχία την οπερέτα Μαμζέλ Νιτούς του Ερβέ. Επίσης, την ίδια χρονιά, θα λάβει μέρος και στην επιθεώρηση Κινηματογράφος του Τίμου Μωραϊτίνη, όπου εμφανίστηκε στο νούμερο Ρουσκάγια. Θα επιστρέψει όμως στο Εθνικό Θέατρο έπειτα από πρόσκληση του Θωμά Οικονόμου και θα λάβει μέρος στα έργα: Σαλώμη του Όσκαρ Ουάιλντ και Πετροχάρηδες του Παντελή Χορν. Ακολουθούν σημαντικές συνεργασίες στο θέατρο Πανελλήνιον με τον Ευτύχιο Βανασέρα και το 1910 θα εγκαινιάσει το θέατρο Μαλλιαροπούλειον της Τρίπολης με το έργο Η δεσποινίς σοκολάτα.
Θα ακολουθήσουν τα έργα: Το ελιξίριον της νεότητας του Π. Νιρβάνα, Πειρασμός του Ξενόπουλου, η Ηλέκτρα του Χόφμανσταλ, Ο πολιτευτής του Μπουρζέ.
Το 1914, με το παλιότερο θιασαρχικό σχήμα Φυρστ - Νίκα - Λεπενιώτη ανέβασαν τον Ταρτούφο του Μολιέρου στην Κωνσταντινούπολη.
Με το έργο του Εδμόνδου Ροστάν θα ερμηνεύσει τον Αετιδέα. Σε πολλά έργα από αυτά που ανέβαζε έπαιρνε μέρος και ο σύζυγός της, ο ηθοποιός Αντ. Νίκας, όπως στο έργο Η φωτιά του πολέμου του Δημητρακόπουλου.
Πήρε μέρος στην επιθεώρηση Παπαγάλος, τραγούδησε στην Περουζέ του Θεοφρ. Σακελλαρίδη και έπαιξε την Μαριέτα στην οπερέτα Μπαγιαντέρα του Κάλμαν. Το 1918 ανέβασε και την οπερέτα Διαβολοκόριτσο. Οι παραστάσεις δόθηκαν στο θέατρο Διονύσια.
Αναφέρεται επίσης ως ερμηνεύτρια της Δυσδαιμόνας στον Οθέλλο του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ. Την χειμερινή περίοδο 1925-1926 ανέβασε μαζί με τον Αιμίλιο Βεάκη μια διασκευή της Παναγίας των Παρισίων του Β. Ουγκώ, τον Πολιτευτή κ.α. Ακολούθησε μια παύση μέχρι το 1939, όπου επανήλθε στο θέατρο με τον Άγνωστο του Μπισόν· η παράσταση ανέβηκε στο θέατρο Περοκέ. Στα χρόνια της Κατοχής συνεργάστηκε με την κυρία Κατερίνα (Ανδρεάδη) στα έργα Ένα τραγούδι, μια ζωή και Μάγδα.
Η Ροζαλία Νίκα-Αρνιωτάκη έφυγε από τη ζωή το 1974. Σύμφωνα με μαρτυρίες είχε μια μεγάλη γκάμα που μπορούσε να υποδυθεί –όπως και το έκανε– ρόλους δραματικούς αλλά και να λάβει μέρος με μεγάλη επιτυχία σε επιθεωρήσεις. Συναγωνίστηκε ισότιμα μεγάλες πρωταγωνίστριες του θεάτρου όπως την Κυβέλη και την Μαρίκα Κοτοπούλη.
Ο Μιχαήλ Αρνιωτάκης έφυγε από τη ζωή το 1910.
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Οι πληροφορίες καθώς και η φωτογραφία του Μιχαήλ Αρνιωτάκη αντλήθηκαν από την εγκυκλοπαίδεια του Θεόδωρου Έξαρχου Έλληνες ηθοποιοί: Αναζητώντας τις ρίζες, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Δωδώνη, καθώς επίσης και από το βιβλίο του Γιάννη Σιδέρη Ιστορία του νέου ελληνικού θεάτρου, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Από το βιβλίο του Γιάννη Σιδέρη είναι και η φωτογραφία της Ροζαλίας Νίκα-Αρνιωτάκη.
