Γιάννης Παππάς: Αναζητώντας τον Αλέξανδρο

Από την Κυριακή 30 Ιουνίου 2024, το FOUGARO ARTCENTER και το Μουσείο Μπενάκη (για πρώτη φορά) συνδιοργανώνουν μία μεγάλη έκθεση στο Ναύπλιο αφιερωμένη στο έργο του γλύπτη Γιάννη Παππά και στον έφιππο ανδριάντα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Το εμβληματικό αυτό έργο βρίσκεται από το 2019 στη συμβολή των οδών Βασ. Όλγας και Βασ. Αμαλίας, στο κέντρο της Αθήνας.

Η έκθεση με τίτλο Γιάννης Παππάς: Αναζητώντας τον Αλέξανδρο εστιάζει στη δημιουργική διαδικασία της υλοποίησης του αριστουργηματικού γλυπτικού συνόλου, που διήρκεσε 32 χρόνια. Με τις πρώτες δοκιμές του Γιάννη Παππά να ξεκινούν το 1941, το έργο χυτεύτηκε σε μπρούντζο το 1973. Στην έκθεση αυτή, το κοινό θα έχει για πρώτη φορά την ευκαιρία να ακολουθήσει τη μακρά διαδρομή ολοκλήρωσης του γλυπτού μέσα από σχέδια, μελέτες, προπλάσματα, φωτογραφίες και τεκμήρια από το αρχείο του εργαστηρίου του Γιάννη Παππά, με τον μεγαλύτερο όγκο των εκθεμάτων να μην έχει παρουσιαστεί ποτέ ξανά.

Δίχως να έχει προηγηθεί παραγγελία, ο Γιάννης Παππάς, ξεκίνησε να επεξεργάζεται το έργο μέσα στην Κατοχή. Μέσα σε τρεις δεκαετίες ερεύνησε συστηματικά και επίμονα κάθε λεπτομέρεια του έργου, μέσα από αρχαία γλυπτά και ψηφιδωτά με παραστάσεις του Αλέξανδρου, κάνοντας εμβριθείς ανατομικές μελέτες αλόγων εκ του φυσικού, σχεδιαστικές σπουδές εφίππων αγαλμάτων της Αναγέννησης και, βέβαια, ατέλειωτες δοκιμές, αναζητώντας το ιδανικό αποτέλεσμα.

Τελικά, η αγάπη του Γιάννη Παππά για τον άνθρωπο οδήγησε στην απόδοση του Αλέξανδρου όχι ως ένοπλου στρατηλάτη και κατακτητή, αλλά ως πρεσβευτή της ελληνικότητας στις εσχατιές του τότε γνωστού κόσμου. Ο Έλληνας, που λατρεύτηκε σαν θεός και απασχολεί την τέχνη και την επιστήμη ως τις μέρες μας, απαθανατίστηκε αριστοτεχνικά ως ουμανιστικό σύμβολο, ύστερα από τη συναρπαστική αναζήτηση ενός μεγάλου καλλιτέχνη.

Απόσπασμα σημειώματος Αντώνη Κοντογιάννη:

Μία ιδιαιτερότητα αυτής της έκθεσης τόσο για το κοινό, όσο και για τους ειδικούς, είναι ότι παρουσιάζονται τα πρωτότυπα έργα που δούλεψαν τα χέρια του Γιάννη Παππά απευθείας στον γύψο. Τα σημάδια από τα εργαλεία του γλύπτη, οι μολυβιές, τα καρφιά που υποδεικνύουν τις μεγεθύνσεις και τις σμικρύνσεις, ακόμη και τα αποτυπώματα των δακτύλων, λένε την ιστορία της δημιουργίας των γλυπτών.

Οι μετρήσεις για τις αναλογίες, οι σημειώσεις πάνω σε σχέδια, τα γρήγορα σκίτσα που έγιναν σε ιππικούς ομίλους και μουσεία, οι μελετημένες ανατομικές σπουδές και οι φωτογραφίες που έγιναν σαν νοητικές σημειώσεις, μαρτυρούν τη συστηματικότητα και ενδελέχεια στη σπουδή του θέματος. Το υλικό της έκθεσης καταδεικνύει το εύρος της παιδείας του Γιάννη Παππά, ο οποίος φαίνεται να είχε αφομοιώσει διδάγματα και επιτεύγματα καλλιτεχνών που καταπιάστηκαν με το θέμα από την αρχαιότητα έως τις μέρες του. Φανερώνει, επίσης, την εγκύκλια μόρφωση, τη γλωσσομάθεια, το χιούμορ, και τελικά την επιμονή και την προσήλωση του καλλιτέχνη που κυνηγά το όραμά του.

Αντώνης Ι. Κοντρογιάννης

Art Director FOUGARO ARTCENTER

Συνεπιμελητής της έκθεσης

Απόσπασμα σημειώματος Θοδωρή Μπαργιώτα:

Η έκθεση αναδεικνύει τη σημασία της έννοιας της εμμονής στη δουλειά ενός καλλιτέχνη, υπογραμμίζοντας ότι κάθε μεγάλο έργο τέχνης είναι σπάνια μια στιγμιαία έμπνευση, ένα πυροτέχνημα, αλλά συνήθως το αποτέλεσμα δεκαετιών αφοσίωσης σε ένα συγκεκριμένο θέμα. Μέσα από αυτή την έκθεση το κοινό θα έχει την ευκαιρία να ρίξει μια κρυφή ματιά στην εμμονή του Γιάννη Παππά με την ανθρώπινη και τη ζωϊκή φιγούρα, καθώς και τη μεταξύ τους σχέση.

Θοδωρής Μπαργιώτας

Διευθυντής εργαστηρίου Γιάννη Παππά - Μουσείο Μπενάκη

Συνεπιμελητής της έκθεσης

Ο Γιάννης Παππάς (1913-2005) γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Το 1922 η οικογένειά του εγκαθίσταται στην Αθήνα, όπου ολοκληρώνει τις γυμνασιακές σπουδές του. Το 1930 εισάγεται στην École Supérieure des Beaux-Arts των Παρισίων με καθηγητή τον Jean Boucher. Το 1937 βραβεύεται με χρυσό μετάλλιο στη Διεθνή Έκθεση των Παρισίων. Το 1939 επιστρέφει στην Ελλάδα και το 1940 παίρνει το Βραβείο Γλυπτικής στην Πανελλήνια Έκθεση. Την 28η Οκτωβρίου του ίδιου χρόνου επιστρατεύεται και υπηρετεί στη ζώνη των πρόσω ως οπλίτης. Τον Απρίλιο του 1941 επιστρέφει από το μέτωπο. Όλα τα χρόνια της Κατοχής εργάζεται στο εργαστήριό του, στη συνοικία του Ζωγράφου. Τον Δεκέμβριο του 1944 κατατάσσεται στο Βασιλικό Ναυτικό και υπηρετεί στην Ανωτέρα Ναυτική Διοίκηση Αλεξάνδρειας ως ναύτης. Παραμένει στην Αλεξάνδρεια ως το 1952, όταν επιστρέφει στην Αθήνα, και εκλέγεται το 1953 καθηγητής των Εργαστηρίων Γλυπτικής της Α.Σ.Κ.Τ. Από το 1959 έως το 1969 υπηρετεί ως εκλεγμένος διευθυντής της Α.Σ.Κ.Τ. Το 1972 γίνεται ο πρώτος Έλληνας καλλιτέχνης που εκλέγεται αντεπιστέλλον μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας. Αντιπροσωπεύει την Ελλάδα στην Biennale της Βενετίας με έργα γλυπτικής και ζωγραφικής και το 1980 εκλέγεται τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Από το 1981 ως το 1991 φιλοτεχνεί πολλά έργα σε δημόσιο χώρο στην Αθήνα και σε άλλες μεγάλες πόλεις της επικράτειας.

Σημαντικές εκθέσεις:

1992, αναδρομική έκθεση στην Εθνική Πινακοθήκη,

1998, «Γιάννης Παππάς: Ζωγραφική 1936-1974» στο Μουσείο Μπενάκη,

2006, «Γιάννης Παππάς (1913-2005). Σπουδές για το έφιππο» στο Μουσείο Μπενάκη Παράλληλα με τη γλυπτική και τη ζωγραφική του, είχε μεταφράσει από τα αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά και ιταλικά κείμενα για την τέχνη, τη λογοτεχνία και τη φιλοσοφία.

Ο χώρος που φιλοξενεί το εργαστήριο του Γιάννη Παππά βρίσκεται στην περιοχή Ζωγράφου, στο κτήριο που αποτελούσε την κατοικία της οικογένειας του δημιουργού ως τη δεκαετία του 1960. Το ακίνητο αυτό, μοναδικό δείγμα χώρου εργασίας ενός καλλιτέχνη αφοσιωμένου τόσο στη γλυπτική όσο και στη ζωγραφική, δωρήθηκε στο Μουσείο Μπενάκη από την οικογένεια του γλύπτη. Βασικός στόχος της δωρεάς ήταν τα έργα του καλλιτέχνη να παραμείνουν συγκεντρωμένα στο φυσικό τους περιβάλλον. Το εργαστήριο, όπως επιθυμούσε και ο καλλιτέχνης, αποτελεί έως σήμερα χώρο εργασίας για σπουδαστές και καλλιτέχνες.

Πληροφορίες: Ασκληπιού 98 Ναύπλιο, 2752047300

Διάρκεια: Από τον Ιούνιο έως τις 3 Νοεμβρίου 2024

Εγκαίνια: Κυριακή 30 Ιουνίου 19:00-22:00

Ωράριο: Πέμπτη έως Κυριακή 18:00-22:00

Η έκθεση θα πλαισιωθεί από εκπαιδευτικά προγράμματα και εργαστήρια, ομιλίες και έκδοση καταλόγου.

Επιμέλεια: Αντώνης Ι. Κοντρογιάννης, Θοδωρής Μπαργιώτας

Συντελεστές: Christine Hollinetz, Βασίλης Μαρκάκης, Δημοσθένης Πιμπλής, Μάνος Δημητρακόπουλος

Φωτισμοί: Φίλιππος Κουτσαφτής