Από την πλευρά των γυναικών
Έχω γράψει τώρα τελευταία ότι στον εκδοτικό οίκο «24 γράμματα» κινδύνεψα να πνιγώ σε μία βιβλιοθάλασσα. Έχω βρει τρία «σωσίβια» μέχρι στιγμής. Βρήκα κι άλλο όμως· για σιγουριά. Σίγουρα θα μου χρειαστούν περισσότερα.
Τον συγγραφέα αυτού του βιβλίου, τον Γιώργο Μπιλικά, γνώρισα προσωπικά σχετικά πρόσφατα και τυχαία. Στην παρουσίαση-συναυλία του βιβλίου του Ηρακλή Τριανταφυλλίδη Εντολείς για τις οποίες έχουμε γράψει από αυτήν εδώ την στήλη. Ήταν όμως μία από τις συναντήσεις που είναι γραφτό να συμβούν· το πεπρωμένο που λένε. Τακιμιάσαμε για διάφορους λόγους. Ο πρώτος είναι η προσήλωσή μας στη μουσική ροκ (η δικιά μου σταμάτησε στην δεκαετία του '80 του προηγούμενου αιώνα με ελάχιστες εξαιρέσεις). Ο δεύτερος ότι συστεγαζόμαστε στον ίδιο εκδοτικό οίκο. Ο τρίτος –και όχι τελευταίος– έπεται.
Σήμερα θ' ασχοληθούμε με το βιβλίο του ROCK Around... Women! με υπότιτλο Οι γυναίκες του Rock από τις εκδόσεις «24 γράμματα». Το βιβλίο έχει μόλις κυκλοφορήσει και βιογραφεί τις γυναικείες παρουσίες στη μουσική αυτή· αλλά όχι μόνο! Περιλαμβάνει επίσης λήμματα για γυναίκες ερμηνεύτριες και δημιουργούς της Jazz, της Soul, των Blues και άλλων πολλών παραφυάδων τους. Τουλάχιστον τα συνοριακά επεισόδια ανάμεσα στα διάφορα μουσικά είδη δεν προκαλούν εκατόμβες. Άντε να τα διαβεί παράνομα καμμιά διάφωνη συγχορδία. Αν υπάρχουν σύνορα δηλαδή! Τα τετρακόσια οκτώ –αν μέτρησα σωστά– λήμματά του καλύπτουν ένα μόνο τμήμα του μουσικού φάσματος –το πιο ορατό ή γνωστό ας πούμε– γιατί υπάρχει και το υπεριώδες και το υπέρυθρο τμήμα του.
Ο τρίτος λοιπόν λόγος είναι ότι ο Γιώργος Μπιλικάς είναι μουσικοσυνθέτης, τραγουδοποιός, συγγραφέας και έχει συμμετάσχει ως ερμηνευτής ρόλων ή/και συνθέτης της μουσικής σε αρκετές ταινίες. Επιπλέον έχει ασχοληθεί και με το ραδιόφωνο. Ιδιότητες τις οποίες δύσκολα βρίσκεις συγκεντρωμένες σε ένα άτομο. Το κατάλληλο πρόσωπο δηλαδή να γράψει ένα βιβλίο σαν κι αυτό. Να προσθέσω τέλος ότι μας αρέσουν τα καπέλα. Αυτός κι αν είναι «ομοιοπολικός δεσμός»!
Ας επανέλθουμε όμως στο βιβλίο. «Η καλή μέρα από το πρωί φαίνεται», όπως λέει και μία από τις σοφές λαϊκές παροιμίες. Το βιβλίο προλογίζει η Δέσποινα Γλέζου· εμβληματική φιγούρα της ελληνικής ροκ μουσικής. Η πρώτη Ελληνίδα που τόλμησε, νομίζω, ν' αγγίξει και να παίξει δημόσια ηλεκτρική κιθάρα. Αν ακούσετε τον παλιό δίσκο Ζωντανοί στο Κύτταρο θα την απολαύσετε να γκρεμίζει τα τείχη του ανδροκρατούμενου αυτού οχυρού. Αργότερα υπήρξε μέλος του ιστορικού συγκροτήματος «Νοστράδαμος» και έχει πολλές άλλες ιδιότητες. Δεν έχω φυσικά τίποτα εναντίον των αρσενικών κιθαριστών –της συντριπτικής πλειονότητας δηλαδή– αντίθετα τους θαυμάζω. Απλά δεν είναι μονοπώλιο η μουσική. Η τέχνη της μουσικής εννοώ, γιατί τα άλλα δεν μας αφορούν εδώ.
Η καλή μέρα συνεχίζεται με τα βιογραφικά, δισκογραφικά, φιλμογραφικά των κυριών οι οποίες περιλαμβάνονται σ' αυτό και τα εύστοχα σχόλια του Γιώργου Μπιλικά. Από την πλευρά των γυναικών είναι προφανώς το βιβλίο, σε έναν χώρο ο οποίος με το ζόρι τις δέχτηκε αλλά αναγκαστικά υπέκυψε στην δική τους ακαταμάχητη πολιορκητική μηχανή και συνθηκολόγησε. Οι –απροσδόκητες ενδεχομένως– εμπορικές επιτυχίες των πρωτοπόρων άνοιξαν τον δρόμο και στις επόμενες γενιές. Άλλωστε αυτές κάνουν τέχνη και αυτοί μπίζνες.
Προφανώς και δεν θ' ασχοληθώ διεξοδικά με τα λήμματα του βιβλίου γιατί αδυνατώ. Άλλωστε δεν θα είχε νόημα. Το έχει κάνει –για πολλά χρόνια είμαι σίγουρος– ο συγγραφέας στον οποίο έχω εμπιστοσύνη! Για να γράψει κανείς ένα τέτοιο τρίτομο –όπως θα δούμε– έργο πρέπει να έχει μελετήσει με επιμέλεια τις πηγές, οι οποίες δεν είναι πλέον μόνο ακροαματικές, βιβλιογραφικές ή φιλμογραφικές. Τι θα μπορούσα να προσθέσω ή να αφαιρέσω λοιπόν; Δεν το παίζω δα και φωτεινός παντογνώστης!
Δεν μπορώ όμως να αντισταθώ στον πειρασμό να αναφέρω τα λήμματα για –πολύ λίγες– από τις πιο αγαπημένες μου κυρίες. Εννοώ την Billie Holiday, την Joan Baez, την Joni Mitchel, την Aretha Franklin, την Diana Krall, την Nina Simone, την Norah Jones (γιατί έχει κληρονομήσει κάποια από τα γονίδια του πατέρα της), την μουσικά πολυσχιδή Carla Bley, την Chrissie Hynde (μοναδική rock persona), την Siouxie Sioux (κατά κόσμο Susan Ballion και πρώτη ξαδέλφη της συμβίας μου! με την οποία διατηρούμε αγαστές σχέσεις) και φυσικά την βραχύβια αλλά εκρηκτική σαν σουπερνόβα Janis Joplin. Το εκτενές λήμμα που αναφέρεται σ' αυτήν είναι συγκινητικό. Της αξίζει φυσικά.
Θα ολοκληρώσω σχεδόν, λέγοντας ότι το βιβλίο είναι το δεύτερο μιας τρίτομης εργασίας ή καλύτερα εγκυκλοπαίδειας με θέμα την μουσική ροκ. Το μοναδικό –απ' όσο γνωρίζω– στη χώρα μας που ασχολείται αποκλειστικά με την γυναικεία παρουσία σ' αυτήν. Το πρώτο, με τίτλο Rock Around... the Bands! έχει κυκλοφορήσει και το επόμενο –προφανώς εντός θέματος– είναι στα σκαριά. Για ευνόητους –θέλω να πιστεύω– λόγους ξεκινάμε με αυτό και βλέπουμε. Όσες και όσοι φίλοι ή συμπαθούντες της μουσικής αυτής (με την οποία κάποιοι μεγαλώσαμε σε δύσκολη επταετία και βάλε) δεν πρέπει να τα χάσετε. Πιστέψτε με! Αν αμφιβάλετε δεν έχετε παρά να τα διαβάσετε. Ποτέ δεν είναι αργά, όπως λέγεται.
Άλλωστε κάθε αμφιβολία σας θα αμβλυνθεί στην παρουσίαση του βιβλίου που θα γίνει σε ημερομηνία που θα ανακοινωθεί από την ιστοσελίδα των εκδόσεων 24 Γράμματα. Όπως το 'χει η παράδοση βέβαια, το koukidaki θα κληρώσει ένα βιβλίο, που προσφέρει ο συγγραφέας, με αφιέρωσή του.
Τέλος θέλω να ευχαριστήσω και προσωπικά τον φίλο Γιώργο Μπιλικά για την συνεισφορά του στην από πλευράς μας ευρύτερη κατανόηση της μουσικής και κοινωνικής κουλτούρας της εποχής που μας έλαχε να ζήσουμε. Έστω κι αν δεν ήταν δικιά μας η επιλογή, κάποιες στιγμές το χαρήκαμε!
Έτσι δεν είναι;
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου