Μία ατμοσφαιρική ποιητική συλλογή που συσχετίζει και πραγματεύεται στοιχεία της φύσης του χρόνου είναι το βιβλίο της Ελένης Βαρδουλάκη Ο χρόνος των αντικειμένων, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κέδρος.
Αν πρέπει να κάνω ένα σχόλιο για τη δημιουργό, τότε θα σημειώσω μια συσχέτιση που αφορά και Το αβγό της, που είχα διαβάσει κάποια έτη πριν. Τότε η κυρία Βαρδουλάκη «εξέταζε» χωρικά τον άνθρωπο, σε σχέση με την απομόνωσή του (στο κέλυφος ή καβούκι ή όπως...) ώστε να επαναπροσδιοριστεί και σε σχέση με τον πυρήνα του ο οποίος ωστόσο, επειδή αποτελεί και την απαρχή της ύπαρξης, αποτελεί και το άπαν. Τότε κυριαρχούσε η σύνδεση του χώρου με την ουσία, τώρα η σύνδεση του χρόνου με τον βίο, δηλαδή τη διαδρομή (μας) ως νοήμονες. Τότε πρέσβευε τη μεταμόρφωση του ανθρώπου μετά από τις κατάλληλες διεργασίες ή μέσω αυτών και σήμερα τον απολογισμό του. Ή κάπως έτσι.
Μία φράση στο εισαγωγικό σημείωμα προσφέρει την οπτική της δημιουργού: Κάθε ανάμνηση και μια κουκκίδα, κι ο χρόνος είναι εκεί να τις ενώνει σαν μια γραμμή. Κι ύστερα, στην αμέσως επόμενη σελίδα, στο ομότιτλο έργο, οι πρώτοι στίχοι που αντικρύζουμε: Αναποδογύρισε την κλεψύδρα. / Η άμμος άρχισε να κυλά... Μου θυμίζει ένα «κόκκινη κλωστή δεμένη...» και κατ' επέκταση ένα «μια φορά κι έναν καιρό...», δηλαδή μια αρχή μύθου ή μιας ιστορίας που ξεκινάει από αυτό το σημείο για να προχωρήσει με γεγονότα, συναισθήματα, περιπέτειες κ.ο.κ. καταλήγοντας στη λύση της, σε ένα τέλος. Και πράγματι, διαβάζοντας διαφαίνεται μια παραμυθένια χροιά που όμως είναι ποίημα, δηλαδή κάτι πιο βαθύ και –σίγουρα– πιο αληθινό.
Κάθε φορά μια άλλη ιστορία, ένα άλλο συναίσθημα / ένας άλλος χρόνος.
Ο χρόνος λοιπόν έχει διττή εμφάνιση στο βιβλίο. Από τη μια είναι το διάστημα που διανύει κανείς στη ζωή, που χρειάζεται για να γίνει κάτι κ.λπ. όμως από την άλλη είναι και μια στιγμή που έμεινε αναλλοίωτη λόγω σημαίνουσας σημασίας. Κι εκεί έρχεται η φωτογραφία να δεσμεύσει οπτικά την παγωμένη στον χρόνο στιγμή και να την κρατήσει για πάντα.
Σκέφτομαι τον τρόπο που επεμβαίνει ο χρόνος. Παλιώνει τα άψυχα αφήνοντας επάνω τους σημάδια αλλά με τα έμψυχα, αν και ισχύει το ίδιο, δεν λειτουργεί ακριβώς έτσι αφού προσφέρει χάρες στα έμψυχα: σοφία, εμπειρία, απόσταγμα...
Μνήμη, θύμηση, ανάμνηση είναι οι λέξεις που χαρακτηρίζουν ό,τι ακολουθεί... Και ο χρόνος φυσικά.
ο κλέφτης χρόνος, το βάρος του χρόνου
Συναντάμε ήρωες σε μεγάλη ηλικία, που έχουν διανύσει χρόνο πάνω στη γη, σε αυτή τη ζωή... που έχουν παρελθόν. Κι αυτό είναι ένα άλλο ζήτημα της αξίας του χρόνου. Το παρόν δεν έχει καμία δυναμική αν το δεις ξέχωρα από οτιδήποτε άλλο, όμως αν το δεις ως μία συνέχεια εκείνου που υπήρξε κάποτε αποκτά όλο του το ενδιαφέρον. Εξάλλου, οι άνθρωποι όσο ζουν εμπλουτίζουν τη «φαρέτρα» τους.
Η δημιουργός δημιουργεί σκηνές, εικόνες, συνθήκες... μικρές ιστορίες! Είναι περιγραφική ενώ οι ιστορίες της έχουν και παραβολική χροιά και αλληγορική. Κι έτσι όπως φέρουν τα διδάγματά τους «ακουμπούν» προς τη μεριά του παραμυθιού.
Η –στα σημεία– γοτθική και σκοτεινή της αύρα μιλάει για πληγές που δεν έκλεισαν, «φυλακές» που κράτησαν εγκλωβισμένα τα πρόσωπα, δεσμά και βάρη που ταλαιπώρησαν... Βλέπει πράγματα και ανθρώπους, έμψυχα και άψυχα, μέσα στα σπίτια (χρόνος και χώρος) ενώ ο φόβος έχει πάντα παρουσία, φανερά ή υποδόρια, ανάμεσα στις αράδες.
Μιλάει για τη ματαιότητα. Του να κυνηγάς μια κορυφή, για παράδειγμα, ή την αναμονή του καλύτερου χάνοντας το υπάρχον. Μιλάει και για περιπλάνηση, διερεύνηση και εξερεύνηση.
Συνήθως μας οδηγεί κάπου εξοχικά, εκτός αστικής ζώνης, σε κωμοπόλεις και χωριά, πιο κοντά στη φύση.
Μακάρι κάθε λουλούδι ν' ανθίζει στον καιρό του.
Και πώς κλείνει; Κλείνει με τη Μεταμόρφωση, φυσικά!
Βατή κι ευκολοδιάβαστη αλλά με βάθος και ουσία, αυτή η ποιητική συλλογή αξίζει τον χρόνο της με το παραπάνω!
