Πώς σας ήρθε η ιδέα;
Βαγγέλης Κατσούπης: Η ιδέα της συνειδητοποίησης των ατομικών ορίων ως το απόλυτο μέσο για να προσεγγιστεί η αλήθεια του εαυτού με απασχολεί εδώ και χρόνια. Πρόκειται για μια ιδέα που διέσχισε τους αιώνες αλώβητη και προσαρμόστηκε τέλεια στις διάφορες φιλοσοφίες και αντιλήψεις, αναγεννημένη και συνάμα γνήσια κάθε φορά. Το λεγόμενο «memento mori», που προϋπήρξε ως πλατωνική «σπουδή θανάτου», διάνοιξε ένα απέραντο και γόνιμο έδαφος σκέψης πάνω στο οποίο άνθισε η δημιουργική αγωνία του ανθρώπου. Για μένα ήταν μια πρόκληση το να μπορέσω να χτίσω σ' αυτή την έκταση μια ιστορία δική μου που να αφορά και τους άλλους.
Πώς θα χαρακτηρίζατε το βιβλίο σας με δύο λόγια;
Β.Κ.: Θα έλεγα ότι είναι μια σύνθετη μυθοπλασία που απαρτίζεται από συγκλίνουσες ιστορίες αυτογνωσίας.
Θέλετε να μας δώσετε μια περιγραφή;
Β.Κ.: Υπάρχουν τρεις βασικοί ήρωες και γύρω απ' αυτούς περιστρέφονται σαν δορυφόροι ορισμένα κοντινά τους πρόσωπα, που ο χαρακτηρισμός του «δευτερεύοντα» ίσως να είναι υποτιμητικός γιατί αρκετές φορές βγαίνουν στο προσκήνιο και καθορίζουν την πλοκή. Οι ήρωες αυτοί βρίσκονται σε μια φάση της ζωής τους όπου επαναξιολογούνται υπόγεια οι βεβαιότητες και οι σκοποί τους. Ο μέχρι πρότινος αποστασιοποιημένος από την κοινωνία Φάνης ανασκαλεύει με μανία το ύποπτο παρελθόν της πόλης του, η προσηλωμένη στην αρχαιολογία Στέφη παγιδεύεται σ' ένα πλέγμα από φοβίες που την αποξενώνει απ' όσα θεωρεί ουσιώδη, ο πρώην ναυτικός και νυν επιχειρηματίας και οικογενειάρχης Ορέστης παλεύει με τις μύχιες τάσεις που απειλούν να σαρώσουν το κάστρο των επιλογών του. Ένα μυστηριώδες μήνυμα από κάποιον άγνωστο αποστολέα καλεί ταυτόχρονα και τους τρεις να ταξιδέψουν στον ίδιο προορισμό, την ίδια μέρα και ώρα, με το ίδιο μεταφορικό. Στο διάστημα που μεσολαβεί ως τη στιγμή της αναχώρησης θα έρθουν όλοι αντιμέτωποι με τους προσωπικούς τους δαίμονες. Η αφήγηση ξετυλίγεται αντιστικτικά, με αρκετά χρονικά πισωγυρίσματα που θυμίζουν κομμάτια ενός παζλ που σιγά σιγά ολοκληρώνεται.
Τι αγαπήσατε περισσότερο σ' αυτό το βιβλίο;
Β.Κ.: Στο συγκεκριμένο μυθιστόρημα η υπόθεση είναι οι χαρακτήρες. Αυτό σημαίνει ότι τα γεγονότα παραθέτονται υπό το πρίσμα της εσωτερικότητας. Κατά τη διαδικασία της συγγραφής παρακολούθησα στενά τα παραπατήματα των ηρώων, τις αμφιθυμίες τους, τους μετεωρισμούς τους· δηλαδή τον βαθιά ανθρώπινο αγώνα τους για λύτρωση. Αυτό ήταν κάτι πολύ ωραίο που με έκανε να αγαπήσω το βιβλίο και ελπίζω να καταφέρνω να το μεταδώσω και στους αναγνώστες.
Ποιος είναι ο αγαπημένος σας ήρωας και γιατί;
Β.Κ.: Δεν υπάρχει για μένα κάποιος προνομιακός ήρωας γιατί η κρίση μου σχετικά με αυτούς δεν είναι ηθικής τάξης. Όλοι οι χαρακτήρες, μαζί και οι «δευτερεύοντες», πραγματώνουν κάτι από τη συνολική πνευματική κατάθεση. Σ' αυτό δεν χωράει τίποτα άλλο εκτός από ισοτιμία.
Τι προσφέρει αυτό το βιβλίο στον αναγνώστη, βιβλιόφιλο ή βιβλιοφάγο;
Β.Κ.: Σίγουρα δεν προσφέρει νουθεσίες, πρότυπα, συνταγές ή στεγανά οποιουδήποτε είδους. Όσοι αναζητούν τέτοια πράγματα ας διαβάσουν κάτι άλλο. Το μονόγραμμα του ίσκιου γράφτηκε για να υποδαυλίσει αμφιβολίες και να προσθέσει σκέψεις. Δεν ξέρω αν το πετυχαίνει αλλά αυτή είναι η πρόθεση.
Οι ήρωές σας μπορούν να σας κατευθύνουν ή εσείς και μόνο ορίζετε τη συνέχεια και τις τύχες τους;
Β.Κ.: Η συγγραφή είναι μια δραστηριότητα που πηγάζει από την ασύνειδη θέληση του ανθρώπου να γίνει θεός. Έτσι οι δημιουργοί της πεζογραφίας συχνά κατευθύνουν τους ήρωές τους σα να 'ναι μαριονέτες σ' ένα πάλκο που έχουν στήσει οι ίδιοι. Αυτό είναι μια τύφλωση που οδηγεί σε μέτρια αποτελέσματα, αφού τα μυθικά πρόσωπα χάνουν τη ζωτικότητά τους και φαίνονται ψεύτικα. Απ' τη μεριά μου, χωρίς να αρνούμαι τη ματαιοδοξία, που είναι απαραίτητο συστατικό της τέχνης, προσπαθώ να αφήνω τους ήρωες να ανασαίνουν ή και να μου πηγαίνουν κόντρα πολλές φορές. Ένας σφιχτός απ' την αρχή προγραμματισμός του μυθιστορήματος καταλήγει να βαραίνει στην αισθητική του. Είναι προτιμότερο να υπάρχει ένα πιο χαλαρό και εύπλαστο κατά την πορεία πλαίσιο. Αυτή είναι και η άποψή μου για τον τρόπο που πρέπει να υφαίνεται ένα μυθιστόρημα.
Τι χρειάζεται κάποιος για να γράψει; Φαντασία ή εμπειρία;
Β.Κ.: Τα χρειάζεται και τα δύο γιατί έτσι κι αλλιώς είναι αλληλένδετα μεταξύ τους. Η φαντασία είναι εγγενής αλλά χωρίς εξάσκηση αποκλείεται να αποδώσει καρπούς. Απ' την άλλη, η εμπειρία είναι ανώφελη χωρίς τη φυσική κλίση. Καλό είναι να δούμε τη συγγραφή όπως είναι, έξω από το μεταφυσικό θάμβος που την έντυσαν επί αιώνες οι κλασικοί και μακριά από την απαξίωση του εξομοιωτικού καιρού μας. Πίσω από την καλλιτεχνική δημιουργία δεν υπάρχει καμία επιφοίτηση ούτε κάποιο ανώτερο ον που κατοικεί σε απρόσιτα νέφη. Υπάρχει ζήλος και κόπος που γυρεύει το αντίκρισμά του. Ένα έργο κρίνεται από την ποιότητα που παρουσιάζει και κυρίως από την αντοχή του στον χρόνο. Σε κάθε περίπτωση όμως δικαιούται το σεβασμό, ο σεβασμός είναι η πρωταρχική συνθήκη για να κριθεί σωστά και να πάρει τελικά αυτό που του αναλογεί.
Ο Βαγγέλης Κατσούπης απάντησε στο ερωτηματολόγιο Ριντ Φερστ για το μυθιστόρημά του Το μονόγραμμα του ίσκιου, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ελκυστής. Στην περίληψη διαβάζουμε:
Στην πόλη που αγνοεί τη μακρινή της ιστορία και κρύβει τις ντροπές της κάτω από τη μάσκα της ομοιομορφίας, ένας φαντομάς απευθύνει επιλεκτικά το μυστικό του κάλεσμα.Ο Φάνης είναι αυτάρκης και ικανοποιημένος με τον εαυτό του, η ιδιορρυθμία του τον εκπληρώνει, δεν θέλει τίποτα περισσότερο απ' ό,τι ήδη έχει. Παρ' όλα αυτά μια αόριστη αμφιβολία γλιστράει μέσα του και τον διαβρώνει.Η Στέφη βρίσκεται με τον σύντροφό της, τον Παύλο, πολύ κοντά στην αρχαιολογική ανακάλυψη που θα δικαιώσει τις επιλογές και τον προσωπικό της αγώνα, όταν ένας παράλογος φόβος τη σταματά και απειλεί να ακυρώσει τα πάντα.Ο Ορέστης πάλεψε για χρόνια με τον δαίμονα που αντιστρατεύεται τις επιθυμίες του και νίκησε. Η ευτυχία του όμως αιμορραγεί, το παρελθόν απωθήθηκε αλλά δεν έχασε την ισχύ του, υποβόσκει στα πράγματα που τον περιβάλλουν σαν στοιχειό που σφετερίζεται τα έργα και τις μέρες του.Και οι τρεις λαμβάνουν την ίδια αινιγματική επιστολή. Το μήνυμα δεν φαίνεται να έχει κάποιο νόημα, μοιάζει με διαταγή και εκπέμπει μια υπόγεια δύναμη που καταρρίπτει τις αντιστάσεις. Τα γεγονότα της ζωής σωρεύονται σταδιακά στο αυλάκι της υπαρξιακής κρίσης που προηγείται της γνώσης. Ο σκιώδης αποστολέας ξέρει πολλά και μόνο η επαφή μαζί του μπορεί να λύσει τον γρίφο.
Ο Βαγγέλης Κατσούπης γεννήθηκε το 1980 στην Πάτρα. Είναι απόφοιτος του τμήματος Δημόσιας Διοίκησης του Παντείου Πανεπιστημίου. Τα τελευταία χρόνια δημοσίευσε ορισμένα σύντομα έργα του στον δικτυακό τόπο tovivlio.net και στη λογοτεχνική ιστοσελίδα Bonsai Stories, έλαβε μέρος σε δύο συλλογικούς τόμους διηγημάτων και βραβεύτηκε δύο φορές σε ισάριθμους διαγωνισμούς της Πανελλήνιας Ένωσης Λογοτεχνών. Το 2020 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ελκυστής το πρώτο του μυθιστόρημα με τίτλο Ο μύθος του εαυτού κι ακολούθησε το 2022 το σπονδυλωτό μυθιστόρημα Η εξορία του Σειληνού. Το μονόγραμμα του ίσκιου είναι το τρίτο του μακροσκελές πεζογράφημα.
