Πώς εμπνευστήκατε τον –περίεργο– τίτλο του τελευταίου βιβλίου σας... Πωλείται δεν πωλείται;
Εύα Κασιάρου: Το κίνητρο ήταν η περιγραφή ενός παιδικού φόβου. Μία φίλη μου πηγαίνοντας σε ένα σουβλατζίδικο, λόγω της ηλικίας της, δεν γνώριζε τα διαλυτικά και διάβαζε την λέξη παϊδάκια, παιδάκια. Ήταν τόσο τρομοκρατημένη που ούτε έξω από το μαγαζί δεν ήθελε να περνάει, φοβούμενη ότι εκεί πουλάνε παιδάκια και κάποια στιγμή ίσως έρθει και η σειρά της. Αύτη την ιστορία όταν την ανακαλεί στη μνήμη της, τώρα πλέον, γελάει. Από το παιδικό της πάθημα εμπνεύστηκα τον τίτλο.
Θέλετε να μας εξηγήσετε τη φράση που υπάρχει στο βιβλίο σας «Η χαρά δεν πουλιέται»;
Ε.Κ.: Η χαρά είναι ένα συναίσθημα και όπως όλα τα συναισθήματα, και είναι ένα από τα πιο όμορφα συναισθήματα. Πολλές φορές είναι δύσκολο να την περιγράψουμε με λέξεις. Τη νιώθουμε σαν αίσθηση στο σώμα μας και την εκδηλώνουμε με πολλούς τρόπους. Με χαμόγελο, με γέλιο, με χορό, με τραγούδι, να ενθουσιώδεις κινήσεις. Ο καθένας έχει τον δικό του τρόπο έκφρασης. Η χαρά δεν μπορεί να πουληθεί. Όπως και κανένα άλλο συναίσθημα δεν μπορεί να πουληθεί. Μπορούν όμως να μοιραστούν, να πολλαπλασιαστούν, να δοκιμαστούν. Αλλά κάποιες φορές μπορούν να θαφτούν ή ακόμα και συνθλιβούν από το βάρος της καθημερινότητας.
Πόσο καιρό γράφετε; Πώς ξεκίνησε η σχέση σας με τη συγγραφή;
Ε.Κ.: Το να γράψω τις σκέψεις μου και τις ιστορίες που είχα στο μυαλό μου ξεκίνησε αρκετά χρόνια πριν. Άλλωστε ήταν προσφιλής μου συνήθεια να κρατώ ημερολόγιο κατά την παιδική μου ηλικία. Αυτό με βοήθησε πολύ. Κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής μου καριέρας –έχω περάσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου με παιδιά προσχολικής ηλικίας γιατί ήμουν νηπιαγωγός– αφουγκραζόμουν τις ανάγκες των παιδιών μέσα στην τάξη και καλλιέργησα τον τρόπο με τον οποίον θα τα προσέγγιζα, κάνοντας διασκευές μεγάλων παραμυθιών και θεατρικών έργων. Η αγαπημένη δραστηριότητά μου ήταν να «σκαρώνω» ιστορίες. Έτσι άρχισε και η ενασχόλησή μου με τη συγγραφή. Τα προβλήματα που απασχολούσαν τους μαθητές μου σήμερα γίνονται παραμύθια. Η συνταξιοδότησή μου, μου αφήνει χρόνο ώστε να ασχοληθώ με αυτό που αγαπώ. Ίσως να είναι η επιθυμία μου να διατηρήσω, τώρα με την συνταξιοδότησή μου, την επαφή με τα παιδιά με έναν διαφορετικό τρόπο.
Πιστεύετε ότι το παιδικό βιβλίο έχει τη δύναμη να αλλάξει τον κόσμο;
Ε.Κ.: Μπορεί να μην έχει ολότελα τη δύναμη, αλλά σίγουρα είναι ένα εξαιρετικό «εργαλείο» για την ανάπτυξη και την καλλιέργεια των παιδιών κάθε ηλικίας. Μέσα από τα κείμενα τα παιδιά έρχονται σε επαφή με συναισθήματα. Αρκετές φορές ταυτίζονται με τους ήρωες των ιστοριών, ταξιδεύουν μαζί τους, προβληματίζονται μαζί τους και έρχονται στη θέση του «άλλου». Ψυχαγωγεί τα παιδιά και ωριμάζει την προσωπικότητά τους. Τα παιδικά βιβλία οφείλουν, κατά την άποψή μου, να δημιουργούν πλούσια ερεθίσματα και να παροτρύνουν συνεχώς τα παιδιά να ανακαλύπτουν καινούργιους δρόμους για τη διαμόρφωση της ελεύθερης συνείδησής τους.
Ήσουν μόνο παιδί. Ένα βιβλίο που μιλά για την σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών. Στην σεξουαλική κακοποίηση δεν υπάρχει εξαίρεση αν είναι αγόρι ή κορίτσι. Μίλησε μας για αυτό το βιβλίο!
Ε.Κ.: Το πρόβλημα της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης είναι η μάστιγα της εποχής μας. Ο όρος «παιδική σεξουαλική κακοποίηση» ακούγεται πραγματικά πολύ βαρύς και οι περισσότεροι από μας θεωρούμε ότι πρόκειται για ένα θέμα που δεν μας αφορά, ούτε αφορά όλες τις περιοχές του κόσμου, ούτε όλες τις κοινωνικές τάξεις. Κι όμως, επίσημα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι το πρόβλημα αυτό είναι πιο εκτεταμένο απ' όσο νομίζουμε. Μέσα από την περιπέτεια της μικρής Αναστασίας οι γονείς θα δουν τα συμπτώματα ενός κακοποιημένου παιδιού, θα διαβάσουν το πώς νιώθουν αυτά τα παιδιά και πώς μπορούμε εμείς ως ενήλικες να βοηθήσουμε. Το «Ήσουν μόνο ένα παιδί» είναι ένα ιδιαίτερο βιβλίο. Αφορμή ήταν μια μαθήτριά μου, που βίωνε άσχημες καταστάσεις στο σπίτι της. Δυστυχώς τότε δεν κατάλαβα. Δεν ήξερα τα σημάδια και ούτε που φανταζόμουν ότι μπορούσε να συμβαίνει κάτι τόσο τραγικό. Το έμαθα όταν η μητέρα της δεν άντεξε και έδωσε τέλος στη ζωή της. Ήθελα πάντα να γράψω για την παιδική σεξουαλική κακοποίηση. Το όφειλα σε αυτό το παιδί και στη μητέρα του.
Το θέμα της σεξουαλικής κακοποίησης πιστεύω ότι είναι ακόμα ταμπού. Δύσκολα μιλά κάποιος για αυτό. Σίγουρα βγαίνουν στην επιφάνεια πολλές περιπτώσεις, που είναι γροθιά στο στομάχι μας, αλλά πόσες ακόμα κρύβονται πίσω από τους τοίχους των σπιτιών; Οι θύτες είναι κατά πλειονότητα άτομα από το στενό οικογενειακό ή φιλικό περιβάλλον και η δράση τους λαμβάνει χώρα κάτω από τη μύτη των γονέων οι οποίοι τους εμπιστεύονται τα παιδιά τους και ξέρουν πολύ καλά πώς να χαλιναγωγήσουν τα θύματά τους. Τα παιδιά θύματα αποσύρονται μέσα στο φόβο, τη σιωπή και την ενοχή.
Φιλοδοξώ με την ανάγνωση του βιβλίου αυτού να ανοίξει ένα παράθυρο στη σιωπή. Γιατί πιστεύω ακράδαντα ότι όταν ένα παιδί ή και ένας ενήλικας ακόμα, δει το πρόβλημά του οποιοδήποτε και αν είναι αυτό, σε ένα βιβλίο και καταλάβει ότι αυτό συμβαίνει και σε άλλον και δεν είναι δική του μόνο περίπτωση ή δικό του μόνο βίωμα, θα μπορέσει καλύτερα να ανοιχτεί και να μιλήσει για αυτό που τον βασανίζει. Ή και να μην τολμήσει να μιλήσει, σίγουρα θα ανακουφιστεί.
Τόλμησα να σκιαγραφήσω την ιστορία μου με όλους τους κινδύνους που μπορεί να περικλείει ένα τέτοιο θέμα. Διάβασα αρκετά. Παρ' όλο αυτά δεν μπορούσα να διαπραγματευτώ τις ψυχολογικές, νομικές και κοινωνικές παραμέτρους για αυτό ζήτησα τη βοήθεια ενός ψυχολόγου και ενός ποινικολόγου, οι οποίοι ακολούθησαν τα βήματα των ηρώων βήμα βήμα. Επειδή το θέμα είναι σκληρό και πολύ ευαίσθητο ήθελα από την αρχή που ένας έφηβος θα πάρει το βιβλίο στα χέρια του και έχει κακοποιηθεί ή ένας ενήλικας που στο παρελθόν είχε τέτοια βιώματα, να νιώσει από την πρώτη στιγμή, από τον τίτλο και μόνο, ανακούφιση και απενοχοποίηση. Το μυθιστόρημα λέει αλήθειες και μόνο αλήθειες. Δεν περιέγραψα την πράξη, γιατί δεν παίζει ρόλο αν είναι σκληρή ή λιγότερο σκληρή. Σημασία έχει πώς την βιώνει το παιδί.
Αυτός ο κόσμος μπορεί τελικά να έχει ιστορίες με όμορφο τέλος, αρκεί να το θέλουμε εμείς.
Ποια είναι τα επόμενα σχέδια σας;
Ε.Κ.: Μέσα στο 2024 περιμένω την έκδοση ενός μυθιστορήματος για νέους και για ενήλικες από τις εκδόσεις Κέδρος. Η ιστορία αναφέρεται σε μια κακιά μητέρα και μητριά. Σίγουρα δεν υπάρχουν μόνο καλές μαμάδες, δυστυχώς, στον κόσμο. Υπάρχουν τοξικές που κατασπαράζουν τα παιδιά τους από την παιδική ηλικία, τα οποία λόγω της ανωριμότητας του παιδικού τους μυαλού δεν μπορούν να επεξεργαστούν και να αντιδράσουν στην τοξικότητα και πέφτουν στα δίχτυά τους. Και σίγουρα θα συνεχίσω να γράφω. Θα κάνω μια προσπάθεια να γράψω και ένα μυθιστόρημα για ενηλίκους.
Πιστεύετε ότι τα παιδιά σήμερα αφιερώνουν παραπάνω χρόνο από όσο θα έπρεπε στην οθόνη ενός tablet, μιας τηλεόρασης ή ενός κινητού εις βάρους του βιβλίου και του ελεύθερου παιχνιδιού; Κι αν ναι, πώς μπορούμε να τα στρέψουμε προς αυτά;
Ε.Κ.: Η εικόνα, και μάλιστα η κινούμενη εικόνα, προσελκύει τη νέα γενιά. Οι ώρες που αφιερώνουν είναι πράγματι αρκετές. Ευτυχώς υπάρχουν λέσχες ανάγνωσης και η φιλαναγνωσία, που βοηθούν αρκετά προς την κατεύθυνση, να στρέψουμε τα παιδιά προς το βιβλίο. Ένα καλό βιβλίο θα του δώσει το κίνητρο να διαβάσει και άλλα βιβλία.
Για να τραβήξουμε τα παιδιά από τις ατέλειωτες ώρες μπροστά στις οθόνες, οφείλουμε να δώσουμε εμείς πρώτοι το παράδειγμα. Σε κάθε σπίτι να υπάρχει βιβλιοθήκη και τα παιδικά βιβλία να είναι στα χαμηλότερα ράφια ώστε να μπορούν να παιδιά να έχουν οπτική επαφή και να τα πιάνουν. Η βιβλιοθήκη δεν είναι ένα έπιπλο διακόσμησης στο σπίτι μας ή στο δωμάτιο ενός παιδιού. Είναι ένα χρηστικό εργαλείο που πρέπει να μας κινεί κάθε στιγμή να το πλησιάζουμε, να το ερευνούμε.
Μέσα στην τάξη, και όχι μόνο, να υπάρχει δανειστική βιβλιοθήκη και το παιδί να συμμετέχει στη διαδικασία αυτή. Και όταν λέω όχι μόνο στην τάξη εννοώ ότι η διαδικασία του δανεισμού μπορεί να γίνει ανάμεσα σε φίλους, εκτός σχολείου, με τα παιδιά που ζουν στην πολυκατοικία μας, στη γειτονιά, με τα συγγενικά μας πρόσωπα. Και καλό θα ήταν μετά να ακολουθεί συζήτηση για το πώς κάθε παιδί ένιωσε την ιστορία που διάβασε, να αξιολογήσει τον ήρωα, τι θα έκανε στην θέση του κ.λπ. Να πηγαίνουν οι γονείς τακτικά τα παιδιά σε βιβλιοθήκες, σε εκθέσεις βιβλίων, σε βιβλιοπωλεία, σε παρουσιάσεις βιβλίων. Δεν είναι ανάγκη να αγοράσουν, αν δεν θέλουν κάποιο, απλά να έρθουν τα παιδιά σε επαφή με τα τεκταινόμενα του βιβλίου. Η μυρωδιά ενός βιβλίου, που μοιάζει με το ψωμί που μόλις βγήκε από το φούρνο, δεν αντικαθίσταται με καμία οθόνη.
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Η Εύα Κασιάρου γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κατερίνη. Σπούδασε νηπιαγωγός για να μην σταματήσει μεγαλώνοντας το παιχνίδι. Εργάστηκε για χρόνια σε δημόσια νηπιαγωγεία και από το 2002, μέχρι την συνταξιοδότησή της το 2012, ήταν αποσπασμένη στο Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εδώ και αρκετά χρόνια ασχολείται με την παιδική λογοτεχνία γράφοντας παιδικά μυθιστορήματα και παραμύθια. Έχουν ήδη κυκλοφορήσει τα βιβλία της: Αφορμή για όλα ένα μυρμήγκι (Παρρησία, 2014), Η κυρία Φτούσου σε spa ομορφιάς (Κόκκινη κλωστή δεμένη, 2015), Μυστήριο στην αυλή (Κέδρος, 2015), Ο Λαχαπού από τη ζούγκλα της χώρας Καμαμπού (Κόκκινη κλωστή δεμένη, 2015), Όνειρο γλυκό... σαν κουραμπιές (Κόκκινη κλωστή δεμένη, 2015), Η κληρονομιά του παππού (Μίνωας, 2016), Ήσουν μόνο ένα παιδί (Κόκκινη κλωστή δεμένη, 2016), Ξωτικομπερδέματα (Κόκκινη κλωστή δεμένη, 2016), Το ξεχασμένο κλειδί (Κόκκινη κλωστή δεμένη, 2017), Όταν ο Ράμπο γνώρισε την Ριρίκα (Κόκκινη κλωστή δεμένη, 2018), Κανελόνια μετά φόνου (Κόκκινη κλωστή δεμένη, 2019), Τι συμβαίνει με την κυρία Στριμμένου; (Κέδρος, 2020), Η Νενέ στην Σαντορίνη (Κόκκινη κλωστή δεμένη, 2020), Ψέμα στο ψέμα και πάλι ψέμα (Κέδρος, 2022), Πωλείται δεν πωλείται (Συμμετρία, 2023). Παραμύθια της έχουν δημοσιευτεί στα περιοδικά Σύγχρονο Νηπιαγωγείο και Παράθυρο στην εκπαίδευση του παιδιού. Διηγήματα, θεατρικά έργα και παραμύθια της έχουν διακριθεί σε διαγωνισμούς. Συμμετείχε στη συγγραφική ομάδα των σχεδίων εργασίας του προγράμματος «Εκπαίδευση Παλιννοστούντων και Αλλοδαπών Μαθητών» του Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι μέλος του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, της Πανελλήνιας Ένωσης Λογοτεχνών, της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς.
