koukidaki: Στη Μάννα

Ζεστό, οικείο, λαογραφικό και γόνιμο. Με αυτές τις λέξεις θα περιέγραφα λακωνικά τη συλλογή της Βασιλικής Ρηγοπούλου-Μουρίκη Στη Μάννα, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Θεοδόση Αγγ. Παπαδημητρόπουλου σε νέα επαυξημένη έκδοση.

Στο εισαγωγικό σημείωμα, η δημιουργός αναφέρεται στην οικογένειά της και συγκεκριμένα στη δική της μάνα, που αποτέλεσε και την απαρχή του παρόντος, για να προχωρήσει στη συμβολή της κάθε μάνας από την αρχαιότητα ως σήμερα, διαχρονικά κι αέναα και για όλους τους πολιτισμούς.

Στα κείμενα που ακολουθούν διαβάζουμε υμνητικά έργα για τη μάνα, δοξασίες, μοιρολόγια, προσευχές... μια ποικιλία όλων εκείνων των χαρακτηριστικών που δομούν μια μάνα αλλά και την αξία της στη ζωή κάθε ανθρώπου.

Το αναγνωστικό ταξίδι ξεκινά από την Παναγία με διττό τρόπο: αναφέρεται στη Θεοτόκο –το προφανές– όμως μεταφορικά ή αν θέλετε αλληγορικά αναφέρεται στην κάθε παναγία-μάνα που είδε το παιδί της να σταυρώνεται.

Αυτή η ελεγεία προς τη μάνα, όπως θα μπορούσαμε να προσδιορίσουμε το βιβλίο, περιέχει έργα για όλες τις φάσεις της μητρότητας, από τους πόνους της γέννας ως το μεγάλωμα των παιδιών ενώ προχωράει και στη σημαίνουσα θέση της, καθώς είναι εκείνη που σπεύδει πάντα να βοηθήσει, γίνεται ένας φύλακας-άγγελος, ο αφανής ήρωας, θυσιάζεται, συγχωρεί, αποτελεί τη μεγαλύτερη και αγνότερη αγάπη για το παιδί της με αληθινό αλτρουισμό και φτάνει στο αναντικατάστατο τελικά, αφού τίποτα και κανείς δεν μπορεί να συγκριθεί μαζί της.

Η κυρία Βασιλική Ρηγοπούλου-Μουρίκη σκιαγραφεί το πορτρέτο της κάθε μάνας, τη φύση της, τη σχέση και σύνδεσή της με τα παιδιά της, τη συμβουλή της προς αυτά.. τη μέγιστη σπουδαιότητά της και τον μοναδικό της ρόλο. Φυσικά, μιλάει για την αιώνια σύνδεση παιδιού - μάνας ακόμα κι αν η δεύτερη έχει φύγει από τη ζωή, σε διάφορα σημεία, όπου τονίζεται και η διαισθητική, η εξ αποστάσεως, επικοινωνία που αναπτύσσεται. Το «πορτρέτο» ολοκληρώνεται με την ευχή της.

Η δημιουργός «βλέπει» τη μάνα που έχει κόρη αλλά και τη μάνα που έχει γιο. Περιγράφει τη μάνα ως καραβοκύρη και πρότυπο. Σε βοηθάει να ξεκαθαρίσεις γιατί είναι ανεκτίμητη ακόμα και στην περίπτωση που έχεις «χάσει» κάποιες από τις χάρες της, δηλαδή από τα ύψιστα δώρα που προσφέρει.

Στο σημείο αυτό, αξίζει να σημειωθεί ότι η ποιητική της κυρίας Ρηγοπούλου-Μουρίκη είναι ευκολοδιάβαστη και ρέουσα. Δεν συναντάμε καμία δυσκολία, νοήματα κρυμμένα ανάμεσα στις αράδες ή στο δεύτερο επίπεδο ή υπονοούμενα ή έστω εξεζητημένο λεξιλόγιο. Επίσης, είναι και τα μικρά πεζά, που προηγούνται των ποιημάτων που προσφέρουν πληροφορίες, επεξηγήσεις και ιστορικά στοιχεία. Κι αυτά τα αναφέρω για να καταλήξω ότι το βιβλίο ενδείκνυται και για παιδιά. Τα έργα είναι προσιτά και για τους μικρούς σε ηλικία αναγνώστες, η χρησιμότητά τους δέουσα, αφού τα διδάγματά τους αποτελούν εφόδιο σε αυτή την περίπτωση.

Επιπλέον, στη συλλογή υπάρχουν και διάφορα λαϊκά και δημοτικά τραγούδια για τη μάνα από όπου διακρίνουμε την ηθογραφική χροιά σε σχέση με την ελληνική οικογένεια, τη σχέση μάνας - κόρης και μάνας - γιου κ.ο.κ. Η καταγραφή τους φυσικά λειτουργεί και ως παρακαταθήκη παράδοσης αφού, όπως αναφέρεται στον επίλογο: Τα τραγούδια είναι ακούσματα από τις ηλικιωμένες γυναίκες και τους ηλικιωμένους άντρες του Μελιγαλά Μεσσηνίας που τα τραγουδούσαν, κι έτσι τα μαθαίναμε και οι νέοι.

Καταλαβαίνει κανείς πόσο βιωματική είναι η ποιητική της αλλά εισπράττει και μία ολοκληρωμένη εικόνα του τι εστί μάνα και μάλιστα με την ομορφιά που προσφέρει η πολυτονική γραφή (που χαρακτηρίζει το στιλ όλων των τίτλων των εκδόσεων του Θεοδόση Αγγ. Παπαδημητρόπουλου).

Ποίησις καὶ λαογραφικαὶ καταγραφαὶ διαπλέκονται εἰς ἑνιαῖον ὅλον ἐξυμνοῦν τὴν μοναδικὴν ὕπαρξιν ἐν βίῳ παντὸς ἀνθρώπου.
(σύντομη περιγραφή από το site των εκδόσεων)

Αν ήταν συναίσθημα θα ήταν ασφάλεια και θαλπωρή, δηλαδή αγάπη.. κι αν ήταν αίσθηση θα ήταν μία σφιχτή αγκαλιά από εκείνες που μπορούν να διώξουν κάθε «δαιμόνιο» αυτοστιγμεί. Ή ένα μεγάλο φιλί ή ένα χέρι από εκείνα που ξέρεις πως τίποτα δεν μπορεί να σε «αγγίξει» άμα σε κρατάει...