Πώς σας ήρθε η ιδέα; Ποιο ήταν το έναυσμα που σας οδήγησε στη συγγραφή των διηγημάτων;
Ιωάννα Παπασιδέρη: Γενικά μου αρέσει να γράφω. Κάτω απ' οποιαδήποτε συνθήκη. Σε μικρά χαρτάκια, όρθια, άβολα σκυμμένη, σ' ένα αεροπλάνο, όπου βρω αποτυπώνω κάτι αστείο, κάτι περίεργο, ένα συναίσθημα που προκλήθηκε, έναν πόνο που θέλει να βγει με λέξεις, ό,τι με ξεπερνάει... Σαν να φωτογραφίζω στιγμές περιγράφοντάς τες. Το διήγημα είναι μια αυτοτελής ιστορία με περιορισμένο αριθμό λέξεων. Κι αυτό μ' αρέσει γιατί «μαζεύει» τη σκέψη μου στα ουσιώδη. Επίσης δίνω την ελευθερία στον αναγνώστη να δώσει όποια προέκταση θέλει με τη δική του φαντασία, συναίσθημα, έμπνευση...
Πόσο βιωματικό, ρεαλιστικό είναι το βιβλίο και σε ποιο βαθμό μυθοπλαστικό; Τι υπερτερεί;
Ι.Π.: Όλες οι ιστορίες είναι ρεαλιστικές, αν όχι βιωματικές, από διηγήσεις που μου έγιναν ή ακόμη εμπνευσμένες κι από θέματα της εφημερίδας. Το λέω συχνά: η πραγματικότητα ξεπερνά τη φαντασία. Αρκεί ν' αφουγκραστεί κανείς γύρω του. Και μία βόλτα ακόμη, μία συζήτηση που θ' ακούσω τυχαία από το διπλανό τραπέζι μπορούν να στήσουν ένα σκηνικό το οποίο θα δέσει φυσικά με κάτι δικό μου που έχω να πω. Έζησα και ζω μια πλούσια σ' εμπειρίες και ταξίδια ζωή. Δεν λείπουν οι θεματικές... Ίσως υπερτερεί το βιωματικό.
Εάν έπρεπε να επιλέξετε ένα διήγημα ως το πιο αγαπημένο σας, ποιο θα ήταν αυτό και γιατί;
Ι.Π.: Το «Τίνος είσαι;». Αυτός ο διαχωρισμός των ανθρώπων –φυλετικός, ταξικός, σε επίπεδο κοινωνίας, οικογενειών– θα με αγγίζει πάντοτε. Ιδιαίτερα όταν πληγώνει μικρά παιδιά. Με θυμώνει πολύ. Και οι κοινωνίες καλούνται ολοένα και περισσότερο να διαχειριστούν ετερογενείς πληθυσμούς. Επείγει ν' ανοιχτούμε και ν' αγαπήσουμε τον Άλλον. Η συμπερίληψη είναι το πρώτιστο μάθημα.
Πώς θα περιγράφατε το βιβλίο με μια λέξη; Ή με μία φράση;
Ι.Π.: Απώλεια κι επιβίωση.
Τι θα λέγατε στους αναγνώστες που θα το διαβάσουν;
Ι.Π.: Ν' ανοίξουν την καρδιά τους και ν' αφεθούν.
Το προκείμενο αποτελεί την πρώτη σας εκδοτική εμφάνιση. Να περιμένουμε και συνέχεια; Έχετε ετοιμάσει κι άλλα πεζογραφήματα που σκοπεύετε να εκδώσετε; Έχετε ιδέες που θα θέλατε να υλοποιήσετε εκδοτικά;
Ι.Π.: Έχω πάρα πολλά διηγήματα στο συρτάρι. Χρειάστηκε να επιλέξω κάποια για μια πρώτη εμφάνιση. Εννοείται πως θα χαιρόμουν να συνεχιστεί το ταξίδι. Επίσης έχω και μικροδιηγήματα που θα ήταν ίσως ενδιαφέρον να εκδοθούν. Είναι ένα είδος που μ' αρέσει πολύ.
Εσείς, ως αναγνώστρια, έχετε αγαπημένο συγγραφέα; Κάποιον που να σας έχει αγγίξει ιδιαίτερα με το έργο του ή που τον ακολουθείτε σε κάθε νέο του βιβλίο ή που επιστρέφετε κατά καιρούς και ξαναδιαβάζετε; Αν ναι, ποιον και γιατί;
Ι.Π.: Πολλούς! Δεν μπορώ να περιοριστώ καθώς διαφορετικές γραφές με συναρπάζουν. Από τους σύγχρονους Έλληνες ξεχωρίζω τη Ρέα Γαλανάκη, την Ιωάννα Καρυστιάνη, τη Λένα Διβάνη. Από τους ξένους τον Robert Solé, τον Sebastian Barry, τον Σαραμάγκου...
Συμπληρώστε τις φράσεις:
Το βιβλίο... είναι ο πολυτιμότερος σύντροφός μου στη ζωή.
Οι ήρωες... είμαστε εσύ κι εγώ κι ο απέναντι, άνθρωποι άσημοι και σημαντικοί που γράφουμε ιστορία.
Η Αλεξάνδρεια... είναι η μαγική πόλη που σφράγισε ανεξίτηλα όσους έζησαν εκεί, όπου κι αν σκόρπισαν μετά. Ο καθένας αναπολεί ό,τι αναλογεί στη γλώσσα και την καταγωγή του καθώς όλοι συγχωνεύτηκαν εκεί κι απέκτησαν κοινή ρίζα: την αλεξανδρινή. Πρόκειται για μοναδικό φαινόμενο πατρίδας.
Η Ιωάννα Παπασιδέρη μίλησε για τη συλλογή διηγημάτων της Η Αλεξάνδρεια δεν είναι πια εκεί, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Βακχικόν.
Ενδιαφέρουσα η συλλογή, έχει αυτό το ιδιαίτερο «άρωμα» του άλλου πολιτισμού με μια εσάνς εξωτισμού ενώ παράλληλα σου επιτρέπει να ταυτιστείς με τους ήρωες και τα ζητήματα που τους αφορούν. Υπάρχει ένα άχρονο στοιχείο στις ιστορίες όμως αν κοιτάξει κανείς ανάμεσα στις αράδες προσεκτικά και από το γεγονός ότι όλες τους περιέχονται σε αυτή την ανθολόγηση, τοποθετούνται εύκολα στο χρονικό τους πλαίσιο –για το τοπικιστικό δεν τίθεται καν θέμα.
Η Αννούλα, Άννα πλέον, ζούσε μια ασπρόμαυρη ζωή, όταν πέρα από τον ορίζοντα ήξερε πως υπήρχε μια άλλη, πολύχρωμη και πολύβουη. Μάταια έπειθε τον εαυτό της πως ήταν ευτυχισμένη. Πως οι απαγορεύσεις του μπαμπά και, μετέπειτα, του συζύγου εξασφάλιζαν τη γαλήνη και την ασφάλεια.
Η άξια αφηγηματική δεινότητα της κυρίας Παπασιδέρη, ο διαχρονισμός και τα πανανθρώπινα στοιχεία δομούν ένα όμορφο βιβλίο, που, όπως λέω συχνά για τις συλλογές αυτόνομων ιστοριών, δεν χρειάζεται ούτε να ολοκληρωθεί άπαξ αλλά ούτε και να σε απασχολήσει πολλή ώρα κάθε φορά. Άνετα εντάσσεται μέσα στη μέρα και του πιο πολυάσχολου από εμάς.
Η Ιωάννα Παπασιδέρη γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Η ζωή της μοιράστηκε ανάμεσα στην Αλεξάνδρεια, τη Λιλ και στο Ηράκλειο Κρήτης. Είναι μητέρα τριών παιδιών. Σπούδασε Γαλλική Φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών και Επιστήμες Αγωγής στο Université de Lille III. Υπήρξε βιβλιοπώλης, καθηγήτρια γαλλικών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση κι ελληνικών για ξενόγλωσσους, καθώς και διερμηνέας. Μιλά και γράφει πέντε γλώσσες, και εκπαιδεύεται στη λογοτεχνική μετάφραση από τα αραβικά. Η συλλογή διηγημάτων Η Αλεξάνδρεια δεν είναι πια εκεί είναι το πρώτο βιβλίο που εκδίδει.
