Ομολογώ ότι δεν ήξερα τη σημασία της λέξης νετλέτι, μέχρι που διάβασα το νέο μυθιστόρημα της Ζοέλ Λοπινό, μ' αυτόν τον τίτλο. Και είναι πράγματι περίεργο, πώς μερικές λέξεις μπορούν να κρύβουν μέσα τους τόση δύναμη και μυστήριο συνάμα. Η απορία μου λύθηκε, όταν τελείωσα και την τελευταία σελίδα του υπέροχου αυτού βιβλίου.
Νετλέτι λοιπόν είναι τουρκική λέξη και σημαίνει λύτρωση, την οποία αναζητά μετά κόπων και βασάνων, η κεντρική ηρωίδα, η 18χρονη Ειρήνη, στην ιστορία της Ελληνογαλλίδας συγγραφέως. Λύτρωση όμως επιθυμεί και όλη η πολύπαθη Κρήτη επί εποχής Τουρκοκρατίας, όπου τοποθετείται χρονικά ένα μέρος της ιστορίας. Γι' αυτήν υποφέρουν τα πάνδεινα οι χριστιανοί κάτοικοι του νησιού, παλεύοντας ν' αποτινάξουν τον ζυγό των εξουσιαστών τους. Όλοι όσοι δοκιμάζονται ποικιλοτρόπως, μεταξύ του χθες και του σήμερα, την ποθούν με λαχτάρα, σαν μάννα εξ ουρανού.
Μα ας πάρουμε τα πράγματα απ' την αρχή. Η Ζοέλ Λοπινό, Γαλλίδα με κρητικές ρίζες και σφακιανό αίμα στις φλέβες, με το νέο μυθιστόρημά της Το νετλέτι από τις εκδόσεις Μίνωας, θέλησε ν' αποδώσει φόρο τιμής στους αδικοχαμένους κατοίκους του χωριού Μανωλιόπουλου, οι οποίοι σφαγιάστηκαν εν μια νυκτί σε αντίποινα των Τουρκοκρητικών για τον χαμό ενός δικού τους. Ορμώμενη από αυτό το πραγματικό γεγονός, που συνέβη το 1810 στην Κρήτη, και με αφορμή την άρνηση μιας όμορφης Κρητικοπούλας να παντρευτεί τον σκληρό Τουρκοκρητικό που την ζήτησε, πλάθει αριστοτεχνικά την πλοκή της ιστορίας, συνδυάζοντας την αλήθεια πραγματικών συμβάντων του παρελθόντος, με τον γοητευτικό μύθο του σήμερα. Το κάνει και για να μην ξεχαστεί η ιστορία του χωριού, ως παρακαταθήκη στις επόμενες γενιές.
Το μυθιστόρημα, χωρίζεται σε κεφάλαια όπου στην αρχή του καθενός δεσπόζει ένα γνωμικό ή μια μικρή φράση –κάτι που αγαπά και χαρακτηρίζει τη Λοπινό– προϊδεάζοντας μ' αυτόν τον τρόπο τον αναγνώστη, για το τι θ' ακολουθήσει. Σαν ένα είδος μύησης, προτρέπει να την συνοδεύσουμε στα μονοπάτια της εξερεύνησης, σ' έναν κόσμο που εναλλάσσονται γλυκά το παρελθόν με το παρόν.
Η νεαρή Ειρήνη –η ηρωίδα του βιβλίου– καλείται να λύσει τον γόρδιο δεσμό μιας προγονικής κατάρας που μαστίζει την οικογένειά της από γενιά σε γενιά και φαίνεται να συνδέεται με τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στο μαρτυρικό Μανωλιόπουλο. Σύμμαχο και βοηθό της για την επίλυση του μυστηρίου, θα έχει την πολύτιμη γνώση της Ψυχογενεαλογίας, μιας σύγχρονης επιστήμης που υποστηρίζει ότι στα κύτταρά μας υπάρχουν και οι μνήμες των προγόνων μας, εκτός από το γενετικό τους υλικό, τα οποία είναι ικανά να επέμβουν στο πεπρωμένο.
Έτσι, αποφασίζει ν' αφήσει το Βέλγιο –τόπο κατοικίας της– με προορισμό την Κρήτη των προγόνων, για να σπάσει τις αλυσίδες της κατάρας και ν' ανταμωθεί με το πεπρωμένο και τις κρητικές της ρίζες. Τελικά γι' αυτήν, θα 'ναι κάτι παραπάνω από μια απλή αναζήτηση. Στην ουσία θ' αποδειχθεί μια μετάβαση στην ενηλικίωση και στην ωρίμανση, κάθαρση νου και ψυχής, ευθυγράμμιση με το Όλο.
Υπάρχει μια υπέροχα δοσμένη σκηνή στο βιβλίο, όπου περιγράφεται άκρως ποιητικά αυτή ακριβώς η μαγική στιγμή της πρώτης επαφής της ηρωίδας με το απέραντο γαλάζιο του ουρανού και τη γαλήνη του κρητικού πελάγου και το πώς επιδρούν καταλυτικά στην εύθραυστη ψυχοσύνθεσή της. Τόσο ρεαλιστική η εικόνα που και εγώ, ως αναγνώστρια, αισθάνθηκα την αλμύρα του νερού και το εκτυφλωτικό φως να με διαπερνά. Όπως ένιωσε και η Ζοέλ Λοπινό όταν βούτηξε πρώτη φορά στο βαθύ, ηλιόλουστο μπλε της θάλασσας, στεφανωμένη απ' τον ατελείωτο κρητικό ουρανό. Εκεί αισθάνθηκε αληθινά ο εαυτός της κι όπως και η ηρωίδα της, το πνεύμα, ο νους, η καρδιά και το σώμα έγιναν ένα, ευθυγραμμίστηκαν. Ναι, η κάθαρση, θα μπορούσε να 'ναι αυτό.
Κλειδώνοντας την εικόνα στο μυαλό και μη μπορώντας ν' αποκαλύψω περισσότερα για την μυστηριώδη υπόθεση απ' την εξαιρετική πένα της συγγραφέως, αυτό που σας παροτρύνω να κρατήσετε και σεις διαβάζοντάς τη, είναι το εξής:
Δεν υπάρχει ωραιότερο δώρο που οφείλουμε όλοι να κάνουμε στον εαυτό μας, παρά η συμφιλίωση μαζί του, γιατί μόνο τότε επέρχεται η λύτρωση, το πολυπόθητο νετλέτι.
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Το μυθιστόρημα Το νετλέτι της Ζοέλ Λοπινό κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μίνωας.
