Ένα θεατρικό είδος που έκανε την εμφάνισή του στην Ελλάδα και γνώρισε μεγάλη επιτυχία ήταν το κωμειδύλλιο. Για είκοσι περίπου χρόνια ήταν στην επικαιρότητα των θεατρικών πραγμάτων. Με την πάροδο του χρόνου σιγά σιγά ξεθώριασε και έσβησε, όμως οι θεατρικοί συγγραφείς, που θα προσπαθήσω να προβάλω σε αυτό το άρθρο, είχαν και εξακολουθούν ακόμη να έχουν αδιάκοπη θεατρική παρουσία από αυτό το θεατρικό είδος, νικώντας τον χρόνο με την πλούσια και συγχρόνως τόσο απλή γραφή τους.
Ο Δημήτριος Κορομηλάς γεννήθηκε το 1850 και ήταν Αθηναίος δημοσιογράφος, εκδότης και θεατρικός συγγραφέας. Έμεινε στην ιστορία του θεάτρου με την Τύχη της Μαρούλας και τον Αγαπητικό της βοσκοπούλας. Άνοιξε νέους δρόμους για το θέατρο αφού ήταν ο πρώτος που εγκαινίασε το κωμειδύλλιο όπως και το δραματικό ειδύλλιο.
Δύο θεατρικά του έργα, που τα έγραψε πολύ νέος, παίχτηκαν στην Γαλλία και άλλα στα Ανάκτορα του Γεωργίου Α' από ερασιτέχνες. Τα πιο πολλά ήτανε μονόπρακτα που τα αποκαλούσε ιαμβογραφήματα.
Το πρώτο του μεγάλο έργο, γραμμένο στα 1866, ήταν Η κυρία Βαραντή. Ανέβηκε όμως τριάντα εφτά χρόνια αργότερα στην Νέα Σκηνή του Χρηστομάνου και ο Ανακρέων από τον θίασο Μένανδρος, στα 1880.
Ωστόσο η κυριότερη συμβολή του Δημητρίου Κορομηλά στο νεοελληνικό θέατρο, ήταν η Τύχη της Μαρούλας εγκαινιάζοντας στα 1889 ένα είδος που στάθηκε πολύ αγαπητό, το κωμειδύλλιο. Το κωμειδύλλιο ήταν ένα μουσικοθεατρικό είδος που γνώρισε μεγάλη δόξα την εποχή εκείνη. Ο Παντόπουλος δέχτηκε να ανεβάσει την Τύχη της Μαρούλας και γνώρισε μεγάλη επιτυχία.
Χάρη στον Κορομηλά επικράτησε το κωμειδύλλιο, πρωτύτερα όμως είχε γράψει μία κωμωδία με τραγούδια ο Κ.Γ. Ξένος με τον τίτλο Η περί όνου σκιάς δίκη, το 1877, όπως επίσης και ο Π. Χαμός που έγραψε την Ανεψιάν του θείου της, το 1881. Στην παράσταση αυτή, έκανε την πρώτη θεατρική της εμφάνιση η μεγάλη ηθοποιός Ευαγγελία Παρασκευοπούλου.
Στην ιστορική παράσταση της Τύχης της Μαρούλας, το 1889, η μουσική ήτανε του Α. Σάιλερ (μόνιμου συνεργάτη των ελληνικών θιάσων ακόμα και στις αρχαίες τραγωδίες) και οι στίχοι του Δημήτρη Κούκου –ο οποίος λίγα χρόνια αργότερα παρουσίασε τα δικά του κωμειδύλλια με επιτυχία. Ο μπαρμπα-Λινάρδος ή Το τέλος της Μαρούλας και Η λύρα του γερο-Νικόλα.
Όταν παίχτηκε ο Αγαπητικός της βοσκοπούλας στην Πόλη από τον θίασο Μένανδρος και στην Αθήνα από τους Ταβουλάρηδες, καθιερώθηκε το φουστανελοφόρο ερωτικό μελόδραμα, το λεγόμενο δραματικό ειδύλλιο. Το θεατρικό αυτό είδος γνώρισε μεγάλη επιτυχία για δύο περίπου δεκαετίες αλλά τα έργα του Κορομηλά και του Κόκκου γνωρίζουν ακόμα καινούργια ανεβάσματα.
Θεατρικά έργα του Δημητρίου Κορομηλά: Φίλου εντολή, Κυριάκο Κουκάκη και τον υιό του, Έρωτος θυσία, Η σύζυγος του Μισέλ Ζανή, Ο πετεινός, Τα πρώτα δάκρυα, Δικηγόρου ατυχία, Υιός του Οψώπολου, Ο θάνατος του Περικλέους, Ο θάνατος των θανάτων, Ο μίτος της Αριάδνης.
Στον Αγαπητικό της βοσκοπούλας έχουμε ένα πανένδοξο δραματικό ειδύλλιο γραμμένο δύο χρόνια μετά την Τύχη της Μαρούλας. Παίχτηκε –όπως έγραψα και πιο πάνω– από τον θίασο Μένανδρος και στην Αθήνα από τους Ταβουλάρηδες το 1892– δίχως να έχει σταματήσει να παίζεται με τη μουσική και τα τραγούδια του ή με απλή απαγγελία του δεκαπεντασύλλαβου. Είναι ένα επιδέξια γραμμένο μελοδραματικό έργο, με κυνικότατο θέμα, που έχει τις ρίζες του στα ποιμενικά ειδύλλια του Θεόκριτου.
Ο Δημήτριος Κορομηλάς πέθανε το 1898.
Η θεατρική του παρουσία είναι ακόμα ζωντανή στην θεατρική τέχνη.
Ο Δημήτριος Κόκκος γεννήθηκε το 1856 και είναι μαζί με τον Δημήτριο Κορομηλά οι δύο πιο επιτυχημένοι κωμωδιογράφοι εκείνης της περιόδου. Υπήρξε υπάλληλος για αρκετά χρόνια στο προξενείο της Τεργέστης.
Ο Λάσκαρης αποδίδει την επιτυχία του Κόκκου στην χρησιμοποίηση ξένης μουσικής –δηλαδή ευρωπαϊκής, που το θεατρόφιλο κοινό την προτιμούσε από τους αμανέδες.
Έργα του Δημητρίου Κόκκου: Ο μπαρμπα-Λινάρδος ή Το τέλος της Μαρούλας, (1890), Η λύρα του γερο-Νικόλα, (1891), Η νύφη του χωριού, Μια γυνή, Ο καπετάν Γιακουμής (1892) –συνήθως από τον θίασο του Παντόπουλου, αν και ο Χρηστομάνος ανέβασε Το γυαλένιο μάτι (1904).
Έφυγε από τη ζωή πολύ νέος, το 1891.
Τα έργα αυτά αποτέλεσαν πολλές φορές σωτήρια λύση για το ταμείο των θεάτρων και των μπουλουκιών όταν είχε πιο πριν προηγηθεί μια θεατρική παράσταση που «δεν τα 'φερνε» στο ταμείο. Ακόμα και χρόνια μετά την ακμή του είδους τα παρουσίαζαν γιατί είχαν την εμπορικότητα που χρειαζόντουσαν για να διατηρηθεί ο θίασός τους. Καταπιάστηκαν μεγάλοι Έλληνες ηθοποιοί με αυτά τα έργα και όταν δινόταν η δυνατότητα με μεγάλες παραγωγές.
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Πληροφορίες αντλήθηκαν από το Θεατρικό λεξικό του Αλέξη Σολωμού, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κέδρος.
