Γράμμα στον Ορέστη

Μαρκέλλα Αργυροπούλου

Το μονόπρακτο «Γράμμα στον Ορέστη» του Ιάκωβου Καμπανέλλη είναι οι σκέψεις και τα συναισθήματα της Κλυταιμνήστρας, που δολοφόνησε τον Αγαμέμνονα, και ταυτόχρονα η κραυγή μιας γυναίκας που, καταπιεσμένη από την ανδροκρατία, οδηγήθηκε σε φριχτές πράξεις. Το έργο ανέβηκε πρώτη φορά το 1993 στο Εθνικό Θέατρο και είναι γεμάτο από τον λυρισμό και τη δύναμη του λόγου που κατείχε ο συγγραφέας του. Η Κλυταιμνήστρα δεν ωραιοποιεί τα γεγονότα ούτε κρύβεται πίσω από το δάχτυλό της, είναι ξεκάθαρη, ειλικρινής και δεν παύει να είναι μάνα και γυναίκα. Απευθύνεται κυρίως στον Ορέστη, τον οποίο προσμένει για να του εξηγήσει γιατί σκότωσε τον πατέρα του κι ώσπου να φανεί καταγράφει τις σκέψεις, τα συναισθήματά της, την ίδια της τη ζωή στο χαρτί.

«Έχω πολλή αγάπη ακόμη μέσα μου», έτσι ξεκινάει να μιλάει μια γυναίκα που αναγκάστηκε να παντρευτεί από μικρό παιδί κι ήταν παραπεταμένη στη ζωή του Αγαμέμνονα ύστερα από τη γέννα δύο κοριτσιών, μια γυναίκα που δέχτηκε και ανέχτηκε πολλά, που τσαλαπάτησε όνειρα και αξιοπρέπεια γιατί έτσι έπρεπε κι άρχισε δειλά δειλά να επιστρέφει στο πλάι του άντρα της όταν έφερε επιτέλους τον διάδοχο! Το κείμενο είναι μια κραυγή αγωνίας για τις καταπιεσμένες γυναίκες «που μας αφήνουν να διαλέγουμε μόνο το νυφικό μας», μια κραυγή που δυστυχώς κουμπώνει ακόμα περισσότερο στη σημερινή εποχή με τις απανωτές γυναικοκτονίες και τα συνεχή περιστατικά κακοποίησης και ξυλοδαρμού. Μέσα από τον δυνατό αυτόν μονόλογο, τον γεμάτο συναίσθημα, ένταση, ποικιλία εκφράσεων μαθαίνουμε για την προσωπικότητα του Αγαμέμνονα, για το πείσμα του και τον εγωισμό του που οδήγησαν στη συμμετοχή του στην εκστρατεία κατά της Τροίας, για την ελαφρότητα με την οποία δέχτηκε τη θυσία της Ιφιγένειας, κάτι που γκρέμισε οριστικά τη σχέση του με τη γυναίκα του («Μου απαγορεύει να έχω γνώμη για τον πόλεμο, εμένα, που θυσίασα την Ιφιγένεια»), για την απέχθειά του προς την Ηλέκτρα και για τη λατρεία της κόρης του προς εκείνον, ακόμη και για τον Αίγισθο και πώς μπήκε στη ζωή της Κλυταιμνήστρας. «Οι άντρες παντρεύονται για να κυριαρχούν», τονίζει η ηρωίδα πριν κοιτάξει και πάλι μάταια προς την πόρτα μήπως και φανεί ο γιος της. Πόσο άλλαξε η ζωή της όταν γεννήθηκε ο Ορέστης! «Πέρασα τα καλύτερα χρόνια της ζωής μου τότε, τα καλύτερα, γι' αυτό και ήταν τόσο λίγα!» Διορατική και αντικειμενική, δεν παρασύρεται από τη μητρότητα ή από τη δυσχερή της θέση, εξού και τονίζει σε ώτα μη ακουόντων, στη μάταιη προσπάθειά της να ξεσηκώσει και τις άλλες γυναίκες: «Ο εχθρός είναι μέσα στις Μυκήνες, δεν είναι στην Τροία!».

Όλα αυτά τα ποικίλα συναισθήματα τα ερμηνεύει ικανοποιητικά η Μαρκέλλα Αργυροπούλου, που εμφανίζεται μ' ένα ριχτό λιτό μαύρο φόρεμα και μακριά μαλλιά σ' έναν ημιφωτισμένο χώρο που δημιουργεί από την αρχή την αίσθηση της μοναξιάς και της προσδοκίας. Η μοντέρνα απεικόνιση της Κλυταιμνήστρας βοηθάει να ενωθεί το χτες με το σήμερα, σπάζοντας σκηνικά και ενδυματολογικά στερεότυπα, μιας και η κραυγή είναι διαχρονική, αέναη και δυστυχώς ωσεί παρούσα. Η Μαρκέλλα σηκώνεται και κάθεται, κινείται, περπατάει και τρέχει, ανοιγοκλείνει την πόρτα και την ψυχή της, φωτίζεται σωστά και βγάζει τον καλύτερό της εαυτό ερμηνευτικά και εκφραστικά. Η σκηνοθεσία της Έφης Ρευματά ενισχύει τις ικανότητές της και με βοήθησε να ταυτιστώ ακόμα περισσότερο με την κατατρεγμένη ηρωίδα του έργου. Τα λιτά σκηνικά της Ξένιας Κούβελα, η ρυθμική μουσική του Νείλου Καραγιάννη, ο φωτισμός του Μανώλη Μπράτση και το κοστούμι του Άρη Σάκο, μαζί με το ταλέντο της Μαρκέλλας Αργυροπούλου, δημιουργούν μια ιδιαίτερη, διαφορετική και καλή παράσταση που στηρίζει και αναδεικνύει σωστά το κείμενο του Ιάκωβου Καμπανέλλη και τα μηνύματά του.

«Γράμμα στον Ορέστη» λοιπόν, μια κραυγή γυναικών που απευθύνεται παντού για ένα καλύτερο αύριο, πιο ελεύθερο, πιο αξιοπρεπές για όσες πέφτουν κυριολεκτικά και μεταφορικά θύματα της απειλούμενης πλέον ανδροκρατίας σε μια παράσταση που μου σύστησε μια γυναίκα απελπισμένη, πρεσαρισμένη, γεμάτη αγάπη μα αμετανόητη. Μια κραυγή αγωνίας που οφείλουμε να ακούσουμε και να δούμε!