Η «Ψυχολογία Συριανού συζύγου» είναι διήγημα του Εμμανουήλ Ροΐδη που καταγράφει το πάθημα ενός ορκισμένου εργένη με μια γυναίκα την οποία ερωτεύτηκε και για να απαλλαγεί από αυτό το αίσθημα την παντρεύτηκε, μόνο και μόνο για να διαπιστώσει πως η κοκέτικη συμπεριφορά της και η κοινή τους καθημερινότητα μετά τον υμέναιο έκανε τα πράγματα χειρότερα! Το κείμενο δημοσιεύθηκε το 1894 και διαδραματίζεται στην αστική Σύρο, προκαλώντας με το περιεχόμενο και το λεπτά ειρωνικό του ύφος την κλειστή και ρηχή αισθηματικά κοινωνία της εποχής και του τόπου ειδικότερα αλλά και κάθε αυστηρής κοινωνίας που κινείται αενάως από κουτσομπολιό σε κουτσομπολιό κι από σουαρέ σε δεξιώσεις. Επομένως τι καλύτερο από το να δει κανείς δραματοποιημένο αυτό το συναρπαστικό κείμενο και μάλιστα στην ίδια τη Σύρο, στον επιμελημένο και φροντισμένο χώρο του Ινστιτούτου Κυβέλη;
Η Αιμιλία Βάλβη ζωντανεύει επί σκηνής τη σύζυγο του ερωτευμένου Συριανού, διασκευάζοντας με τέτοιο τρόπο το διήγημα που δίνει μια άλλη οπτική στην ατμόσφαιρα και στην καθημερινότητα, που αυτό ζωντανεύει, δίνοντας την ευκαιρία στη γυναίκα να βγει μπροστά και να καταθέσει τη δική της μαρτυρία πάντα βάσει του πρωτότυπου διηγήματος, εξού και η προσθήκη «Χριστίνα» στον τίτλο. Η ηθοποιός έκανε και την ανωτέρω διασκευή, αποτέλεσμα επιστημονικής και καλλιτεχνικής επιμέλειας ώστε να αναδειχθούν καλύτερα και πιο παραστατικά τα στερεότυπα της εποχής. Η πρωτοπρόσωπη αφήγηση του συζύγου μεταστρέφεται σε τριτοπρόσωπη αφού μιλάει η γυναίκα του κι έτσι ξεδιπλώνεται μια ιστορία ελευθεριότητας, καπατσοσύνης, σαγήνης και ατέλειωτου παιχνιδιού στις ατέλειωτες και τόσο βαρετές κοινωνικές εκδηλώσεις της αστικής τάξης του νησιού.
Από το «μελοφέγγαρον» του ζεύγους στην Τζιά και την ερωτική τους καθημερινότητα ερχόμαστε στα σουαρέ και στα κοτιγιόν της Σύρου, που ακολουθούν το ένα το άλλο με αποτέλεσμα οι κυρίες του τόπου να μην προλαβαίνουν να ραφτούν και να ακολουθεί δημιουργικός αναβρασμός και πλήρης απασχόληση μοδιστρών (μέσα σε ένα μήνα είχαν έντεκα χορούς και χοροεσπερίδες, λέει χαρακτηριστικά). Η ηθοποιός, χάρη στην εμπνευσμένη σκηνοθεσία του Γιάννη Λεοντάρη και το πλούσιο εκφραστικό της ταλέντο, μας συστήνει μια Χριστίνα που ακκίζεται, που γοητεύει κάθε μέρα και περισσότερο τον άντρα της, όμως βλέπει τόσες ευκαιρίες στις συναναστροφές της που σταδιακά η σχέση τους χωλαίνει, υπαναχωρεί, ξεφτίζει. Και τότε; Η φωνή της Αιμιλίας Βάλβη ανεβοκατεβαίνει, η εκφορά του λόγου της πότε προχωράει γρήγορα σε αφηγηματική τιράντα και πότε φυσιολογικά, το ηχόχρωμά της πότε κοφτό και πότε χαϊδευτικό, το σώμα της αξιέπαινο, πότε στατικό και πότε πηγαινοέρχεται, γδύνεται και ντύνεται, κουνιέται και λικνίζεται κι όλα αυτά δημιουργούν μια πολυσχιδή μα απλή στη βάση της προσωπικότητα και δικαιολογούν απόλυτα τον θαυμασμό του συζύγου που την επέλεξε. Όταν μάλιστα σε πολυπρόσωπες σκηνές η ηθοποιός αλλάζει στάση σώματος και φωνή ερμηνεύοντας ταυτόχρονα διαφορετικούς χαρακτήρες, άντρες και γυναίκες, εκεί υπάρχει μια απολαυστική ερμηνεία που τονίζει τις σημαντικές δεξιότητές της.
«Η ψυχολογία Συριανού συζύγου», ένα κείμενο που στηλιτεύει με σαρκαστικό τρόπο και υποδόριο χιούμορ τον θεσμό του γάμου σύμφωνα με τα στερεότυπα της εποχής και της συριανής κοινωνίας, διασκευασμένο ευφάνταστα από την πρωταγωνίστρια, έχει κωμικά στοιχεία αλλά και διαχρονικές σκέψεις και προβληματισμούς. Εκεί που θα γελάσεις ή θα θαυμάσεις την ερμηνεία της Αιμιλίας Βάλβη («Επίσκεψις ανδρός εις οικίαν γυναικός καθ' ημέραν και ώραν εργασίας; Σκάνδαλον!») την επόμενη στιγμή θα μπεις σε σκέψεις για τα στερεότυπα της εποχής και τα τραύματα που άφησαν σε επερχόμενες γενιές, φτάνοντας ως την εποχή μας, όπου ελάχιστα πράγματα έχουν αλλάξει ως προς τη γυναικεία χειραφέτηση και τον σεβασμό της προσωπικότητάς τους. Για παράδειγμα: η γυναίκα τότε μπορούσε να δεχτεί πολλά από τον σύζυγο, να την απατά, να την υβρίζει, να τη χτυπάει, δεν δέχεται όμως να την αγαπάει κανείς «περισσότερο απ' ό,τι της αξίζει» κι αυτό τι σημαίνει; Περισσότερο απ' ό,τι αξίζει στη Χριστίνα προσωπικά, σε μια σύζυγο γενικότερα ή στη γυναίκα εν όλω; Γι' αυτό και μ' ένα έξυπνο τέχνασμα το κείμενο μας φέρνει στο σήμερα, τονίζοντας αυτά ακριβώς τα προβλήματα.
Η σωστή σκηνοθεσία και η μουσική επιμέλεια είναι του Γιάννη Λεοντάρη, οι κατάλληλοι και πολύ χρήσιμοι φωτισμοί είναι του Νίκου Βλασόπουλου, τα ταιριαστά και κομψότατα κοστούμια είναι της Αιμιλίας Βάλβη.
Σύμφωνα με τον σκηνοθέτη, μετά την επιτυχημένη της πορεία, η παράσταση θα παιχτεί και στην Αθήνα από Οκτώβρη έως Δεκέμβρη 2023, οπότε τη συνιστώ ανεπιφύλαχτα!
Επιμέλεια: Τζένη Κουκίδου
Συντελεστές:
Διασκευή και δραματουργική επεξεργασία: Αιμιλία Βάλβη
Σκηνοθεσία και μουσική επιμέλεια: Γιάννης Λεοντάρης
Σχεδιασμός φωτισμού: Νίκος Βλασόπουλος
Σχεδιασμός και κατασκευή κοστουμιών: Αιμιλία Βάλβη
Οργάνωση παραγωγής: Δόμνα Χουρναζίδου
Παίζουν: Αιμιλία Βάλβη, Κωσταντής Μιζάρας
Παραγωγή: Εταιρεία Θεάτρου Αντίρρηση - Αιμιλία Βάλβη
Διοργανωτής: Δήμος Σύρου-Ερμούπολης
