Ευρασία
Το διαχρονικό επίκεντρο των παγκόσμιων αντιπαραθέσεων
Είναι γνωστός πλέον σε όλους τους ανθρώπους ο πολύ επίκαιρος, και συγχρόνως διαχρονικός, χαρακτήρας του Ευρασιατικού ζητήματος. Εδώ και πολλά χρόνια έχει ξεκινήσει η ανάπτυξη στρατηγικών και πολιτικών για την επίλυση των παντοειδών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η Ευρασία στις σχέσεις της με τον υπόλοιπο κόσμο και ιδίως τις Η.Π.Α. Πιστεύω ότι τώρα πλέον είναι η κατάλληλη στιγμή να τεθούν οι βάσεις των διαβουλεύσεων και των συνεργασιών, προκειμένου να προσδιοριστούν τα πιο φλέγοντα τουλάχιστον ζητήματα και να εντοπιστούν οι λύσεις τους.
Από την εμπόλεμη Ουκρανία έως τη Μαλαισία, την Ταϊβάν, το Ανατολικό Τιμόρ, τα όρη Ουράλια, τον Αρκτικό Ωκεανό και το Γιβραλτάρ, η Ευρασία κατέχει για άλλη μία φορά το επίκεντρο μιας σοβαρής αντιπαράθεσης μεταξύ μεγάλων δυνάμεων (Η.Π.Α., Κίνα, Ρωσία). Με σκοπό να το κατανοήσουμε αυτό, πρέπει πρώτα να αποδεσμευτούμε από τα εννοιολογικά «εργαλεία» που κληρονομήσαμε από τον Ψυχρό Πόλεμο, να σκεφτούμε ξανά και να λάβουμε υπ' όψη μας το πλανητικό πλαίσιο της παγκόσμιας κρίσης.
Προφανώς υπάρχουν αντιπαραθέσεις. Η σύγκρουση μεταξύ μιας ανερχόμενης δύναμης και της καθιερωμένης δύναμης είναι οπωσδήποτε ένα κλασικό σενάριο. Πρέπει όμως πάντοτε να αντιμετωπίζεται στο ιστορικό πλαίσιό του. Το σημερινό πλαίσιο είναι αυτό της παγκόσμιας κρίσης στην οποία μας έχει οδηγήσει η παγκοσμιοποίηση, η επιβεβλημένη από το καπιταλιστικό σύστημα. Επομένως, είναι ένα πλαίσιο πρωτοφανές ως προς τις επιπτώσεις του. Ας μη λησμονούμε ότι η θέση που κατέχει η Ευρασία στην παγκόσμια γεωπολιτική είναι μοναδική. Εξάλλου, για τον λόγο αυτόν, η Ευρασία υπήρξε το επίκεντρο των επαναστατικών και αντεπαναστατικών αναταραχών του εικοστού αιώνα που αφορούσαν την Ευρώπη, τη Ρωσία, την Κίνα, το Βιετνάμ και πολλές άλλες χώρες της περιοχής. Η Ευρασία έζησε εντονότερα από οποιαδήποτε άλλη περιοχή τον ναζισμό, τον σταλινισμό, τη διαίρεση σε μπλοκ, τους πολέμους, την πυρηνική απειλή. Όλα αυτά όμως δεν ανήκουν στο παρελθόν. Δυστυχώς, το λεξιλόγιο και οι μέθοδοι του λεγόμενου Ψυχρού Πολέμου επανεμφανίστηκαν ως αντίδραση στον πόλεμο που μαίνεται στην Ουκρανία. Επίσης, η Ρωσία και η Κίνα είναι ενταγμένες στην ίδια παγκόσμια αγορά με τις Η.Π.Α. και την Ευρώπη. Ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα σήμερα αφορά τις αντιφάσεις που προκαλούν οι συγκρούσεις μεταξύ κρατών σε έναν αλληλοεξαρτώμενο κόσμο που διέπεται από την ελεύθερη κυκλοφορία των αγαθών, των κεφαλαίων, του πολιτισμού. Επομένως, πρέπει να αποδεσμευτούμε από τα «εργαλεία» του Ψυχρού Πολέμου για να σκεφτούμε εκ νέου τι πρέπει να γίνει σε μια εποχή που η Ευρασία έχει καταντήσει πάλι το πεδίο μίας οξείας αντιπαράθεσης των μεγάλων δυνάμεων. Το μέλλον παραμένει πολύ αβέβαιο, αφού υπάρχουν, μάλιστα, κυρίαρχα κράτη στην Ευρασία και τα κυρίαρχα οικονομικά και πολιτισμικά κέντρα στη Νότια και Ανατολική Ευρασία δημιουργούνται και ενισχύονται συνεχώς. Αναμφισβήτητα αυτά τα κράτη και οι κοινότητες ενσωμάτωσής τους σχηματίζουν έναν πολύπλευρα δυναμικό κόσμο που έχει να επιδείξει πάμπολλες πολιτισμικές επιτεύξεις, έναν ακμαιότατο πολιτισμό.
Είναι γνωστό ότι πολλοί επιστήμονες και ερευνητές του πολιτισμού, της οικονομίας, του κοινωνικού τομέα εδώ και πολλά χρόνια μελετούν, ερευνούν, παρουσιάζουν, θέτουν στη διάθεση του κοινού νέες μελέτες και νέα στοιχεία για την πολιτισμική, κοινωνική και οικονομική κατάσταση των χωρών της Ευρασίας. Πιστεύω, και βέβαια το εύχομαι, όλες αυτές οι άοκνες προσπάθειες να αποτελέσουν σημείο αναφοράς και επανεκκίνησης του αγώνα για την ελπιδοφόρα εξέλιξη και την επίλυση των προβλημάτων που διέπουν το ευρασιατικό ζήτημα και να προσφέρουν τις καίριες κατευθύνσεις και τους στόχους ενός κοινού σχεδίου δράσης ανάμεσα στις χώρες της Ευρασίας. Ενός σχεδίου που ιδιαίτερα στον τομέα του πολιτισμού θα πρέπει να στρέφεται γύρω από δύο κύριους άξονες. Αφενός την προστασία, τη διατήρηση και την προβολή της τεράστιας πολιτιστικής κληρονομιάς της Ευρασίας και αφετέρου την υποστήριξη και ενίσχυση των γραμμάτων, των τεχνών και της δημιουργικής δύναμης των δημιουργών της.
Χωρίς αμφιβολία ο πολιτισμός αποτελεί πρωτίστως ανθρώπινο δικαίωμα και κοινωνικό αγαθό. Ταυτόχρονα, ο πολιτισμός είναι παράγοντας της οικονομίας και συντελεστής της ανάπτυξης. Σύμφωνα με διεθνείς οργανισμούς, ο πολιτισμός συνιστά τον τέταρτο πυλώνα της βιώσιμης ανάπτυξης. Ο πολιτισμός έχει τεράστια συμβολή στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν κάθε χώρας με ετήσια αύξηση σημαντικά μεγαλύτερη από αυτήν άλλων τομέων της οικονομίας. Η υψηλή επένδυση και πλήρης αξιοποίηση του πολιτιστικού κεφαλαίου αποδίδει υψηλή προστιθέμενη αξία και θετικότατα αποτελέσματα στις συνδεόμενες με τον πολιτισμό εξωτερικές οικονομίες. Επιπλέον, ο πολιτισμός προσφέρει ισχυρή στήριξη της απασχόλησης τόσο στο πεδίο της πολιτιστικής κληρονομιάς όσο και της δημιουργικότητας. Επάνω απ' όλα όμως προσφέρει εκείνο που χρειάζονται όλοι οι λαοί της Γης και είναι η δυνατότητα να ζήσουν με ειρήνη, υπηρετώντας πανανθρώπινες αξίες και ιδανικά. Τώρα μάλιστα που η Ευρασία, ως κοιτίδα πανάρχαιων και υπέρλαμπρων πολιτισμών, έχει δείξει και αποδείξει ότι δεν έχει ανάγκη τη Δύση. Δεν είναι μόνο αυτάρκης, αλλά έχει και τεράστια στρατιωτική και πολιτισμική ισχύ.
Παραθέτω μερικά ποιήματά μου σχετικά με το θέμα:
ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΓΗΣ
Κάποιοι λένε πως ο κόσμος μας θα σβήσει
μέσα στη φωτιά απ' τις εκρήξεις των άστρων
και τις πτώσεις των κομητών
Άλλοι επιμένουν πως η υδρόγειός μας θα καταστραφεί
απ' το αδηφάγο τέρας που έρχεται
μέσα από τις Πύλες του Ωρίωνα
Άλλοι απ' τους αρχαίους θεούς
που έρχονται καβάλα στο μεγάλο
άγνωστο πλανήτη απ' τη ζώνη του Κάιπερ
Ή πάλι άλλοι λένε απ' το τεράστιο φίδι
που κατοικεί στην καρδιά της Γης
Ή από την ανεξέλεγκτη διαστολή, ή συστολή του απείρου
Γνωρίζω όμως πως ο πλανήτης μας
είναι ήδη χαμένος
απ' το μίσος,
την ανθρώπινη αυτοκαταστροφή
και της καρδιάς την παγωνιά,
αν δε φροντίσουμε για νέους κόσμους
κτισμένους επάνω στα γερά θεμέλια
της ανθρωπιάς, της αγάπης, της κατανόησης
🍉
ΑΝ ΜΠΟΡΟΥΣΑ Ν' ΑΝΑΣΤΗΘΩ
Αν μπορούσα ν' αναστηθώ θα πετούσα
επάνω από κομήτες και αστεροειδείς
Θα έφθανα σ' έναν πλανήτη
όπου θα παρατούσα τις ανοιχτές πληγές μου
Θα κοιμόμουν στην αγκαλιά
της συμπαντικής νύχτας
χωρίς ενοχές και λύπες
Θα ήμουν ελεύθερος
🍉
ΕΑΥΤΟΣ ΔΕΣΜΩΤΗΣ
Θα μείνω δεμένος στη Γη
μέχρι η ακρονυχίδα του Σύμπαντος
να στυλώσει την οσφυϊκή μοίρα μου
Μέχρι να με οδηγήσει στην ελευθερία
μέσα στο χάος
Ταξιδιώτης του κοσμικού πόνου
και των ουράνιων χειρουργικών επεμβάσεων είμαι
Αναζητώ την αέναη περιστροφή των ονείρων μου
γύρω από τον ήλιο της ελπίδας
Μια ζωή μετέφερα τα βαριά υλικά τους
Τώρα βυθίζομαι στα Τάρταρα
του πόνου και των εξοστρακισμένων μου σπονδύλων
🍉
ΑΝΑΙΣΘΗΤΙΚΟ ΚΑΙ ΕΓΧΕΙΡΗΣΗ
Κομμάτι κομμάτι νιώθω
ν' αποσυνδέεται το σώμα μου
από τη ροζιασμένη μου ψυχή
Αποχαυνωμένη κείτεται παράμερα
από τον κάματο της αιωνιότητας
Γυρνώντας ξανά και ξανά γύρω
από τον κύκλο του χρόνου
ξαφνιάζομαι απ' το κέντρο του
Διαλύεται σε μόρια πονεμένης σκόνης
Βλέπω από εκεί να εξαπολύεται
ένας ανελέητος στρατός
από σταγόνες αίματος
Πυκνά στρατεύματα που πνίγουν
την τελετή της αθωότητάς μου
Ξεκίνησα ως άριστος πολεμιστής
Ξεπέφτω ως ο χείριστος ειδωλοπαθής
Σίγουρα κάποια αποκάλυψη επίκειται
Σίγουρα η σπονδυλική στήλη μου
δεν θ' αντέξει άλλο πια να με στηρίζει
Το πνεύμα του κόσμου
θα με αρπάξει στα γαμψόνυχά του
Θα με οδηγήσει στην αγκαλιά πέτρινου ύπνου
Βιβλιογραφία - πηγές:
Βέργος Κώστας, Γεωπολιτική των Εθνών και της Παγκοσμιοποίησης, εκδόσεις Παπαζήσης, Αθήνα
Βιδάκης Ιωάννης, Ιωάννης Καρκαζής, Αρεφ Αλομπέιντ και Γεώργιος Μπάλτος, Προς μια νέα μεσογειακή γεωπολιτική αρχιτεκτονική, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Κέντρο Αμυντικών Ενεργειακών και Γεωπολιτικών Ερευνών, Χρονικά Άμυνας και Ασφάλειας, Τεύχος 2, Απρίλιος 2012
Ηρακλείδης Αλέξης, Διεθνείς σχέσεις και Διεθνής πολιτική, ΣΕΑΒ, Ζωγράφου, 2015
Κολιόπουλος Κ., Η στρατηγική σκέψη από την αρχαιότητα έως σήμερα,εκδόσεις Ποιότητα, Αθήνα, 2008
Λιανός Π. Θεόδωρος, Ευημερία χωρίς ανάπτυξη, εκδόσεις Gutemberg, Αθήνα 2016
Μάζη Ι., Γεωπολιτική, η θεωρία και η πράξη, εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα, 2002, σ. 217
Σιούσιουρας Πέτρος, Γεωπολιτική των Μεγάλων Δυνάμεων: Από τον Α'ΠΠ στην Κοινωνία των Εθνών, εκδόσεις Σιδέρη, Αθήνα, 2011
Brzezinsky Zbigniew, Η μεγάλη σκακιέρα, εκδόσεις Λιβάνη, Αθήνα, 1998
Dugin Alexander, Η τέταρτη πολιτική θεωρία, εκδόσεις Έσοπτρον, Αθήνα, 2013
Russell Bertrand, Ισχύς: Μια νέα κοινωνική ανάλυση, εκδόσεις Ευρασία, Αθήνα 2001
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Στη συνοδευτική εικόνα βλέπετε πίνακα Αιμίλιου Κ. Παπαευαγγελίου
