Διάβασα το Αλεξανδρινό κουαρτέτο αμέσως μόλις είχα εξαντλήσει τα Άπαντα του Κωνσταντίνου Καβάφη όπως και οποιοδήποτε γραπτό μπόρεσα να βρω που να τον αφορά: Τη βιογραφία του, άρθρα και αφιερώματα σε λογοτεχνικά περιοδικά όπως το Διαβάζω και η Οδός Πανός σε μια εποχή που η γενναιόδωρη πρόσβαση σε πληροφορίες που μας παρέχει το διαδίκτυο δεν υπήρχε. Μεθυσμένη ακόμα από τη μαγεία του μεγάλου αλεξανδρινού ποιητή, ενθουσιάστηκα όταν ανακάλυψα το εξαίσιο βιβλίο του Ντάρελ.
Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα-τοιχογραφία της πανέμορφης Αλεξάνδρειας, που εκτείνεται σε τέσσερις τόμους. Οι τρεις πρώτοι διαδραματίζονται λίγο πριν τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και ο τέταρτος κατά τη διάρκειά του. Κάθε τόμος έχει πάρει το όνομά του από τους αντίστοιχους ήρωες του βιβλίου.
Ο πρώτος τόμος είναι η Ιουστίνη, η «βιόλα» στο κουαρτέτο μας που δεσπόζει σαν το Φάρο της Αλεξάνδρειας, επιβλητική και γοητευτική, μοιραία και φιλήδονη, μαγνητίζει με τον ερωτισμό που εκπέμπει, γήινο και πνευματικό ταυτόχρονα.
Ο δεύτερος τόμος είναι αφιερωμένος στον Βαλτάσαρ. Ένα ευαίσθητο και στιβαρό ταυτόχρονα πρώτο βιολί. Με βαθιά και μυστικιστική μόρφωση, σαν τη Βιβλιοθήκη της πόλης, συμβουλεύει, παρηγορεί και προστατεύει τους φίλους του. Την προστασία που θα του ανταποδώσουν κι εκείνοι όταν μια εσωτερική πυρκαγιά θα απειλήσει να τον κάψει.
Ακολουθεί ο τρίτος τόμος που έχει το όνομα του Μαουντόλιβ το αινιγματικό και μυστηριώδες «βιολοντσέλο». Κοσμοπολίτης και κομψός, ο ήρωάς μας, έχει την επιφανειακή λάμψη της λίμνης Μαρεώτιδας, που κάτω από την αστραφτερή επιφάνεια κρύβει στα σκοτεινά βάθη της τα μυστικά της.
Τέλος, ο τέταρτος τόμος, η εκθαμβωτική Κλέα, ένα λαμπερό και χαρούμενο δεύτερο βιολί, εύστροφη κι επικοινωνιακή, σαν τη Μεγάλη Κορνίς, διασχίζει και συνδέει τη ζωή όλων των ηρώων.
Τα τέσσερα βιβλία δεν αποτελούν αυτοτελή συνέχεια το ένα του άλλου. Αντίθετα αλληλοσυμπληρώνονται. Ο κεντρικός αφηγητής του πρώτου βιβλίου, ο Ντάρλι, παραδίδει τη σκυτάλη στους επόμενους ήρωες του βιβλίου κι έτσι έχουμε τη δυνατότητα να διαβάσουμε την ιστορία και να γνωρίσουμε τους ήρωες απ' όλες τις πλευρές. Στο τέταρτο βιβλίο έχουμε τη συνέχεια της ιστορίας.
Πρόκειται για ένα αριστουργηματικό μυθιστόρημα, που γοητεύει τον αναγνώστη και του δίνει την ψευδαίσθηση ότι έχει βρεθεί μαζί με τους ήρωες στην Αλεξάνδρεια, ότι έχει περπατήσει στα στενά της και σιγά σιγά μοιράζεται με τους ήρωες του βιβλίου την αγάπη τους γι' αυτή.
Αποτελεί μια ωδή στον έρωτα, τον αληθινό πρωταγωνιστή του βιβλίου, σε όλες του τις μορφές. Ο αγνός απελπισμένος και ρομαντικός της εύθραυστης Μέλισσας προς τον Ντάρλι, τον αφηγητή. Ο παθιασμένος, έντονα σαρκικός και βασανιστικός της Ιουστίνης προς τον σκοτεινό Νεσσήμ. Ο απελπισμένος του Ντάρλι για την Ιουστίνη. Ο μυστικός και απαγορευμένος του Μαουντόλιβ για τη Λέιλα...
Πάνω από όλους όμως κυριαρχεί η σκιά του Καβάφη, του μαγικού ποιητή της πόλης, που αγκαλιάζει όλους τους ήρωες και γεμίζει τη ζωή τους με τη μουσική των στίχων του.
Η μελωδία των στίχων του Εν επέρας, που μελαγχολικά απαγγέλλει η Ιουστίνη, θα μείνει στην καρδιά μας πολύ καιρό αφότου θα έχουμε διαβάσει το νοσταλγικό και αγαπημένο Αλεξανδρινό κουαρτέτο.
Δέσποινα Συμεωνίδου
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Η συνοδευτική εικόνα αποτελεί φωτογραφία της συντάκτριας και περιέχει τους τόμους της τετραλογίας Αλεξανδρινό κουαρτέτο του Λόρενς Ντάρελ, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Γρηγόρη σε μετάφραση Αιμίλιου Χουρμούζιου.