Το «Φοβάμαι, ταυρομάχε» του Pedro Lemebel είναι η ιστορία της Τρελής, ενός μεσήλικα ομοφυλόφιλου άντρα και του φοιτητή Κάρλος, που είναι μέλος επαναστατικής οργάνωσης. Είμαστε στο Σαντιάγο, στα πρώτα χρόνια της δικτατορίας του Αουγκούστο Πινοσέτ στη Χιλή και παρακολουθούμε τις προσπάθειες δύο αντρών να δεχτούν τον αληθινό τους εαυτό και να χωρέσουν σε μια σχέση ενώ ταυτόχρονα αγωνίζονται να επιβιώσουν σε μια χώρα που βράζει. Την ίδια στιγμή ο ίδιος ο δικτάτορας Πινοσέτ μας βάζει στην καθημερινότητά του με τη γυναίκα του, τα σχέδιά του, τις φιλοδοξίες του.
Το μυθιστόρημα του Pedro Lemebel είναι ένα δυνατό, ανατρεπτικό κείμενο με πολλές ιδέες και ενδιαφέρουσα πλοκή και η κυρία Άννα Βαγενά κατάφερε να το μετατρέψει σε θεατρικό έργο, κρατώντας την ουσία του, τις ιδέες του και το περιεχόμενό του ακέραια. Η ίδια άλλωστε καλωσορίζει το κοινό και εξηγεί σύντομα και περιεκτικά πώς και γιατί επέλεξε αυτό το έργο, βάζοντας τους θεατές στο κλίμα και την εποχή που αυτό διαδραματίζεται. Η ιστορία ξεκινάει με τη γνωριμία των δύο αντρών, με τα συναισθήματα που αναπτύσσονται μεταξύ τους και πώς μπλέκεται η επαναστατική οργάνωση στις ζωές τους.
Ο Νίκος Αρβανίτης, στον ρόλο της Τρελής, δίνει ρεσιτάλ ερμηνείας υποδυόμενος έναν άντρα που τα έχει βρει με τον εαυτό του, δεν κρύβει την ομοφυλοφιλία του κι επιπλέον δεν διστάζει να φορέσει τακούνια και κομψά ψάθινα καπέλα στην καθημερινότητά του δημιουργώντας ένα αλμοδοβαρικό σύνολο αλλά με αρχαιοελληνική τραγικότητα στον πυρήνα. Οι εξομολογήσεις του κόβουν την ανάσα και αποτυπώνουν χιλιάδες συμπεριφορικά στερεότυπα «μάτσο» πατεράδων που αρνούνται να δεχτούν τη διαφορετικότητα του γιου τους και τον δέρνουν.
Συγκινήθηκα όταν διαπίστωσα πως οι μικροί μονόλογοι του ηθοποιού είναι μια μορφή αφήγησης που βιώνει ο δικός του εαυτός ως γυναίκα, στον οποίο δεν διστάζει να αναφέρεται χρησιμοποιώντας θηλυκές καταλήξεις. Περιγράφει μια καθημερινότητα που νομίζεις αρχικά πως αφορά μια γειτόνισσα, μια φίλη και σύντομα καταλαβαίνεις πως είναι η δική του, κάτι που βαραίνει την εσωτερική μοναξιά του χαρακτήρα και δικαιολογεί τα όσα κάνει στη συνέχεια για να κρατήσει κοντά του τον Κάρλος. Δίνεται με πάθος στον νεαρό φοιτητή κι από την αρχή αναρωτιόμαστε πόσο αληθινά είναι τα όποια αισθήματα του νεαρού, μιας και σχεδόν αμέσως κρύβει επαναστατικό υλικό και όπλα στο σπίτι της Τρελής, οι συναντήσεις της οργάνωσης «Μανουέλ Ροντρίγκεζ» γίνονται στο πατάρι του κ.λπ.
Ο Κάρλος περνάει διάφορα στάδια γύρω από τη σεξουαλικότητά του, έχοντας μνήμες από παιδικές χαζομάρες, όπως λέει χαρακτηριστικά, και δεν ενδίδει αμέσως, δημιουργώντας έτσι μια μονομερή, σχεδόν πλατωνική στην αρχή, σχέση· σταδιακά όμως αρχίζει να αλλάζει γύρω του και μέσα του. Μήπως όμως η επανάσταση και η ιδεολογία πάρουν τα ηνία και αφήσουν το συναίσθημα στην άκρη;
Ο Σταμάτης Μπάκνης υποδύεται σωστά και με καλή ερμηνευτική παρουσία τον Κάρλος και μας συστήνει έναν χαρακτήρα διχασμένο ανάμεσα στο «πρέπει» και στο «θέλω», ανάμεσα στη σκληρή πραγματικότητα της δικτατορίας και στο ήρεμο, ξένοιαστο καταφύγιο της αγάπης. Οι δύο ηθοποιοί έχουν καλή χημεία μεταξύ τους, συμπληρώνει ο ένας τον άλλον, οι ρόλοι τους περνάνε από συναρπαστικές διακυμάνσεις και οι ηθοποιοί το στηρίζουν σωστά με κάθε ερμηνευτικό μέσο.
Η Έλενα Μεντζέλου, ως συναγωνίστρια του Κάρλος, καταφέρνει να ενταχθεί στις σκηνές του πρωταγωνιστικού ντουέτου με τέτοιο τρόπο που να συμβάλει ουσιαστικά στο σκληρό τέλος που έρχεται δίπλα στη θάλασσα.
Παράλληλα με την ιστορία των δύο αντρών, στην αριστερή άκρη της σκηνής ξεδιπλώνεται η καθημερινότητα του δικτάτορα Αουγκούστο Πινοσέτ με μια γυναίκα δεσποτική, αρχοντική, που τα θέλει όλα και ζει στον δικό της κόσμο, αγνοώντας την καθεστωτική πραγματικότητα που έστησε ο σύζυγός της. Ο Πινοσέτ έχει έρθει για διακοπές στο εξοχικό του κι εκείνη τον πιέζει να ντυθεί σωστά για τις βεγγέρες, να την πάει βόλτα με το αμάξι, τον ταΐζει με το στανιό, γενικά βιώνουν μια συνηθισμένη, αν δεν ήταν τραγική κατά βάθος, ρουτίνα γεμάτη με κρεβατομουρμούρα, γκρίνιες και απαιτήσεις, όπως αυτά που βιώνουν τα συνηθισμένα μεσήλικα ζευγάρια. Η ιστορία τους διασταυρώνεται με ευφάνταστο τρόπο με αυτήν του Κάρλος και της Τρελής και δένεται έξοχα μαζί της.
Ο Ανδρέας Κωνσταντινίδης και η Μικαέλα Δανά υποδύονται με αρτιότητα τους Πινοσέτ και δημιουργούν αξέχαστες κωμικές στιγμές με την ερμηνεία τους, με τις ατάκες τους και με την όλη συμπεριφορά τους. Οι σκηνές τους όμως δεν είναι το γελαστικό ξαλάφρωμα από μια σκληρή πραγματικότητα όπως αυτήν του Κάρλος και της Τρελής αλλά η απόδοση της σκληρής αλήθειας γύρω από τη δικτατορία στη Χιλή εκείνης της περιόδου μέσα από την κωμική νότα, βοηθώντας έτσι το κοινό να εντυπώσει μέσα του τις αιματοχυσίες, τις δολοφονίες, τα απάνθρωπα εγκλήματα που έλαβαν χώρα τότε. Γέλασα, ξεκαρδίστηκα αλλά μ' ένα μάγκωμα στην καρδιά εξαιτίας όσων αντικαθρεφτίζονταν στους ακκισμούς και στη μουρμούρα μεταξύ των συζύγων.
Η σκηνοθεσία της κυρίας Άννας Βαγενά είναι άψογη και αναδεικνύει με τη σκληρή δουλειά –τη δική της και των ηθοποιών– αλήθεια και τα νοήματα του έργου. Η σκηνή είναι χωρισμένη στα δύο, με το σπίτι της Τρελής στα δεξιά και το εξοχικό των Πινοσέτ στ' αριστερά. Το σπίτι γεμίζει αντικείμενα, στήνεται και ξεστήνεται ανάλογα με τις ανάγκες της παράστασης, γρήγορα και συντονισμένα: ο Νίκος Αρβανίτης ετοιμάζει καλάθι για πικ-νικ, ντύνεται και ξεντύνεται, ο Σταμάτης Μπάκνης φέρνει κούτες, βοηθάει στις αλλαγές, μπαίνουν και βγαίνουν διαρκώς σε μια ασταμάτητη ροή η οποία όμως εναλλάσσεται με σκηνές ηρεμίας και εσωτερικότητας. Από την άλλη, ο Ανδρέας Κωνσταντινίδης, πότε με τη στρατιωτική του στολή και πότε με τις πιτζάμες και η Μικαέλα Δανά πότε με κομψά φορέματα και πότε με ρόμπες και πασούμια με φτερά (τα λάτρεψα!) απολαμβάνουν την ηρεμία της εξοχής ή τρέχουν για τις ετοιμασίες των σουαρέ ή βγαίνουν βόλτα με το αυτοκίνητο με αξιοθαύμαστο σκηνοθετικό τρόπο. Η κυρία Βαγενά ανέλαβε και τα κοστούμια καθώς και τα σκηνικά. Τα πρώτα είναι απλά, ταιριαστά με τις περιστάσεις, τα δεύτερα είναι απολύτως πρακτικά, λίγα και ουσιαστικά. Οι φωτισμοί της Μελίνας Μάσχα διαχωρίζουν ευφάνταστα τις εναλλαγές και δίνουν τη σωστή ατμόσφαιρα στις εκάστοτε σκηνές του έργου. Η Γιασεμί Κηλαηδόνη και ο Γιάννης Καραγιάννης χαρίζουν τις φωνές τους στους εκφωνητές του Radio Cooperativa, ντύνοντας έτσι με ντοκουμέντα τις εξελίξεις στο έργο. Άλλωστε, μέχρι να ξεκινήσει η παράσταση ακούμε αυθεντικά αποσπάσματα από τον σημαντικό αυτόν ραδιοφωνικό σταθμό που αφορούν την ημέρα της επιβολής της δικτατορίας με λόγια και ήχους που φέρνουν ανατριχίλα.
Το «Φοβάμαι, ταυρομάχε», τίτλος από ομώνυμο τραγούδι, είναι ένας μυστικός κώδικας που αναπτύσσεται ανάμεσα στον Κάρλος και στην Τρελή, δυο άντρες που αγωνίζονται να σταθούν στα πόδια τους και να γνωρίσουν καλύτερα τον εαυτό τους και ο ένας τον άλλον, με τη δικτατορία του Αουγκούστο Πινοσέτ να ρημάζει τα πάντα γύρω τους. Η παράσταση είναι δυνατή, ανατρεπτική, με πολύ καλές ερμηνείες και αναδεικνύει με συναισθηματικό μα και σκληρό τρόπο τη δοκιμασία επιβίωσης της διαφορετικότητας σε συνθήκες που δεν ευνοούν την αγάπη και τη δημιουργικότητα.
Συγκίνηση και γέλιο, κλάμα και τρυφερότητα με συντρόφεψαν ως το σκληρό τέλος και μου χάρισαν μια ολοκληρωμένη θεατρική πρόταση γεμάτη νοήματα και ιδέες.
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Συντελεστές:
Κείμενο: Pedro Lemebel
Μετάφραση: Κώστας Αθανασίου (Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ 2021)
Θεατρική προσαρμογή - Σκηνοθεσία: Άννα Βαγενά
Φωτισμοί: Μελίνα Μάσχα
Επιμέλεια ήχων, μουσικής: Γιάννης Καραγιάννης
Σκηνικά - Κοστούμια: Άννα Βαγενά
Κατασκευή σκηνικών: Wasaf Butt
Βοηθός σκηνοθέτη: Νατάσα Στεφανάτου
Φωτογραφίες παράστασης: Κέλλυ Φώσκολου
Σχεδιαστικά - Γραφιστικά: Ναυσικά Σιωροπούλου
Προβολή και επικοινωνία: Βάσω Σωτηρίου-We Will
Στον ρόλο της Τρελής ο Νίκος Αρβανίτης
Παίζουν: Σταμάτης Μπάκνης, Μικαέλα Δανά, Έλενα Μεντζέλου και ο Ανδρέας Κωνσταντινίδης
Εκφωνήτρια Radio Cooperativa, Manola Robles: Γιασεμί Κηλαηδόνη
Εκφωνητής Radio Cooperativa, Sergio Campos: Γιάννης Καραγιάννης