Φίλοι μου, καλησπέρα.
Στο σημερινό μας θεατρικό ταξίδι θα σας μιλήσω για όσα ένιωσα παρακολουθώντας την παράσταση «Εχθροί: μια ερωτική ιστορία» του νομπελίστα συγγραφέα Ισαάκ Μπάσεβις Σίνγκερ. Ένα έργο που αυτό το διάστημα παρουσιάζεται στο Θέατρο Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών.
Ας ξεκινήσουμε λοιπόν, με λίγα λόγια για την πλοκή του. Αν και το έργο γράφτηκε για γεγονότα που αφορούν λίγα χρόνια μετά το πέρας του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, εντούτοις η θεματολογία του παραμένει επίκαιρη και διαχρονική.
Ο πρωταγωνιστής της ιστορίας μας είναι ο Χέρμαν Μπρόντερ. Ένας Εβραίος που μετά τον Πόλεμο έχει καταφύγει στην Αμερική. Συγκεκριμένα, ζει στη Νέα Υόρκη μαζί με την Πολωνή πρώην υπηρέτριά του, η οποία τυγχάνει να είναι και η σωτήρας του. Κι αυτό γιατί κατά τη διάρκεια του πολέμου τον έκρυβε στον αχυρώνα, σώζοντάς τον από τους Γερμανούς. Αυτός, διαφεύγοντας στην Αμερική, παίρνει την απόφαση να την παντρευτεί, ξεπληρώνοντας έτσι το ηθικό χρέος του. Κι όλ' αυτά, γνωρίζοντας πως η πρώτη του γυναίκα όπως επίσης και τα παιδιά τους, είχαν εκτελεστεί από τους Ναζί.
Στην Νέα Υόρκη, ο Χέρμαν Μπρόντερ, βιοπορίζεται ως συγγραφέας, συντηρώντας ωστόσο δύο σπίτια: Ένα, αυτό που μένει με την πρώην υπηρέτριά του και επίσημα γυναίκα του και το άλλο, που κρατάει κρυφό απ' όλους. Εκεί, όπου ζει η μεγάλη του αγάπη και ερωμένη του μαζί με τη μητέρα της. Και οι δύο είναι Εβραίες, οι οποίες διασώθηκαν από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης των Ναζί.
Κι ανάμεσα σ' όλ' αυτά τα γεγονότα πέφτει στην αντίληψη του Χέρμαν Μπρόντερ μια ιδιαίτερη αγγελία στην εφημερίδα: Απευθύνεται σ' αυτόν και τον καλεί να επικοινωνήσει τηλεφωνικά με το άτομο που την έβαλε. Πράττοντάς το ωστόσο, βρίσκεται μπρος σε μια απρόσμενη κατάσταση: Μαθαίνει πως η πρώτη του γυναίκα είναι ζωντανή και έψαχνε τόσο καιρό να τον βρει…
Τα πάντα αλλάζουν και αναστατώνονται στην προσωπική του ζωή. Ο πρωταγωνιστής άλλοτε ακολουθεί την καρδιά του, κάποιες στιγμές τις προσταγές του νόμου κι άλλες τα «θέλω» των γύρω του. Σε κάποιο σημείο τα γεγονότα τον λυγίζουν. Έχει την πεποίθηση πως όλ' αυτά που πιστεύει για αλήθεια ήταν ένας χάρτινος πύργος από ψέματα που καταρρέουν. Τα «πρέπει» συνωμοτούν με τα «αντίο» δίνοντάς του την ευκαιρία να επανεκτιμήσει τα σωστά και τα λάθη του. Τους συνανθρώπους του και τον εαυτό του. Τις αξίες και τα πρέπει. Τα συναισθήματα και τις ευθύνες του. Και σ' αυτό το αδιέξοδο που τελικώς περιέρχεται, είναι ο μόνος που μπορεί να δώσει τη λύση.
Η παράσταση διαρκεί μαζί με το διάλειμμα κάτι περισσότερο από δύο ώρες. Και η αλήθεια είναι πως ο χρόνος πέρασε στο σύνολό του απολαυστικά. Οι ερμηνείες των ηθοποιών ήταν γεμάτες από ειλικρινή συναισθήματα. Είχαν βυθιστεί στο χαρακτήρα που είχαν επωμιστεί, συμπαρασύροντας κι εμάς σ' αυτό. (Μια μικρή σημείωση εδώ: Επικεντρώνομαι συνήθως στα βλέμματα των ηθοποιών. Από εκεί θεωρώ πως πηγάζει η ολόψυχη αφιέρωση στον ρόλο τους.)
Τους ρόλους υποδύθηκαν οι εξής ηθοποιοί: Μελίνα Αποστολίδου (Σίφρα), Παναγιώτης Καμμένος (Κότικ), Γιάννης Καραμφίλης (Ραβίνος Λάμπερτ), Ορέστης Παλιαδέλης (Χέρμαν), Θοδωρής Πολυζώνης (Γιατρός, Ραβίνος Αβραάμ), Σπύρος Σιδέρης (Σερβιτόρος), Βιργινία Ταμπαροπούλου (Ταμάρα), Φωτεινή Τιμοθέου (Γιάντβιγκα), Μάρα Τσικάρα (Μάσα), Δημήτρης Τσιλινίκος (Τόρτσινερ), Νίκος Τσολερίδης (Οδηγός), Θάνος Φερετζέλης (Πεσέλς). (Έκτακτες αντικαταστάσεις: Μομώ Βλάχου, Εύη Σαρμή, Ευανθία Σοφρωνίδου.)
Τα σκηνικά, ο φωτισμός και κάθε εφέ που έλαβε μέρος στην παράσταση, έκανε τις στιγμές να μοιάζουν βγαλμένες από ταινία. Όλα μας βοηθούσαν να επικεντρώνουμε στις σιωπηλές σκέψεις των χαρακτήρων και στα συναισθήματά τους. Έτσι, από τα πρώτα ακόμη λεπτά, γινόμαστε ταυτόχρονα κοινωνοί και ψυχές που συμπάσχουν στην κατάσταση που αντιμετωπίζει ο Χέρμαν Μπρόντερ. Παράλληλα όμως δημιουργείται και μία ταυτόχρονη συμπάθεια στα θύματα των επιλογών του. Γιατί κάθε του απόφαση δεν αφορά, ούτε έχει αντίκτυπο, μονάχα στον εαυτό. Τουναντίον, ταράζει τα νερά και των ζωών που τον περιβάλλουν…
Το τέλος ομολογώ πως με βρήκε απόλυτα ικανοποιημένο, με την ανθρώπινη, ρεαλιστική, μα και ανατρεπτική εξέλιξη των γεγονότων. Τη θεατρική διασκευή του έργου έκανε ο Ρόι Χεν και τη μετάφραση ο Λεωνίδας Καρατζάς. Υπεύθυνος για την δραματουργική επεξεργασία και την σκηνοθεσία είναι ο Στάθης Λιβαθινός.
Εύχομαι να την απολαύσετε!
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Λοιποί συντελεστές:
Κείμενο: Ισαάκ Μπάσεβις Σίνγκερ
Θεατρική διασκευή: Ρόι Χεν
Μετάφραση: Λεωνίδας Καρατζάς
Δραματουργική επεξεργασία - Σκηνοθεσία: Στάθης Λιβαθινός
Σκηνικά - Κοστούμια: Ελένη Μανωλοπούλου
Μουσική: Δημήτρης Μαραμής
Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου
Βοηθός σκηνοθέτη: Θοδωρής Πολυζώνης
Βοηθός σκηνογράφου - ενδυματολόγου: Έμιλυ Κουκουτσάκη
Οργάνωση παραγωγής: Μαριλύ Βεντούρη
Θεατρικό μακιγιάζ: Μαντώ Καμάρα
Κατάλληλη για άνω των 14 ετών