Σε αυτό το άρθρο μου δεν θ' ασχοληθώ με ένα πρόσωπο αλλά με αρκετά πρόσωπα του περασμένου αιώνα που έγιναν ηθοποιοί, φημίστηκαν για τις σκηνικές επιδόσεις τους, παινεύτηκαν από κοινό και κριτικούς όμως έφυγαν νωρίς. Είναι πολλοί βέβαια οι ηθοποιοί που έφυγαν σε νεαρή ηλικία όπως ήταν οι: Έλλη Λαμπέτη, Τάσος Γιαννόπουλος, Χρήστος Νέγκας, Κώστας Καραγιώργης και τόσοι και τόσοι άλλοι. Με τη διαφορά όμως ότι το σημερινό μου άρθρο έχει σκοπό να δείξει ηθοποιούς που στο πέρασμα του χρόνου δεν κέρδισαν τη δημοφιλία και τη συχνή μνημόνευση κι αυτό οφείλεται στο ότι δεν καταπιάστηκαν με τον κινηματογράφο, που χαρίζει την αιωνιότητα, αφού ασχολήθηκαν μόνο με την «θνητή» μα τόσο σπουδαία τέχνη του θεάτρου. Ας δούμε κάποια από αυτά τα πρόσωπα...
Μαίρη Σαγιάνου-Κατσέλη
1909-1932
Άρχισε να εμφανίζεται με τον Θεατρικό Φοιτητικό Όμιλο, την περίοδο 1922-1923. Από το 1924 μέχρι το 1926 συνεργάστηκε με τον Θίασο των Νέων, που είχε ιδρυθεί με πρωτοβουλία της Ελένης Χαλκούση και του στενού συνεργάτη της, του Κώστα Μουσούρη. Αργότερα φοίτησε στην Επαγγελματική Σχολή Θεάτρου και έλαβε μέρος σε πολλές αξιόλογες παραστάσεις της Σχολής, στην αίθουσα του παλιού Βασιλικού Θεάτρου.
Το 1926 έπαιξε στον «Μικρό λόρδο» του Μαρκ Τουέιν, το 1927 εμφανίστηκε στην «Προμάμμη» του Γκριλπαρτσέρ και στο «Πρίγκιπας Μάλεν» του Μάιτερλινγκ, σε σκηνοθεσία του κορυφαίου Έλληνα σκηνοθέτη Φώτου Πολίτη και με συμπρωταγωνίστρια την Κατερίνα (Ανδρεάδη). Το 1930 έπαιξε την Νόρα στο «Σπίτι της κούκλας» του Ερρίκου Ίψεν, στο Δημοτικό Θέατρο Σύρου με τον Μάριο Παλαιολόγο στον ρόλο του Ρανκ. Το 1932 προσληφθεί στο Εθνικό Θέατρο. Μια από τις τελευταίες εμφανίσεις της ήταν στην τραγωδία του Αισχύλου «Αγαμέμνων».
Ασχολήθηκε ελάχιστα με τον ελληνικό κινηματογράφο και αυτό όταν εκείνος ήταν στις αρχές του. Πήρε μέρος στην ταινία «Οι απάχηδες των Αθηνών» (διασκευή της ομώνυμης οπερέτας των Πρινέα - Χατζηαποστόλου) και στην ταινία του Δημ. Γαζιάδη «Κοντέσα Μαρίτσα» σε σενάριο του θεατρικού συγγραφέα Δημ. Μπόγρη.
Είχε παντρευτεί τον σημαντικό σκηνοθέτη Πέλο Κατσέλη.
Γεώργιος Ανακτορίδης
1912-1947
Εμφανίστηκε το 1938 με τον θίασο του Βασίλη Αργυρόπουλου στις κωμωδίες «Ο έρως θέλει ξύλο» του Παν. Καγιά (Αρίστος) και το «Μοντέλο της γυναίκας μου» του Παν. Παπαδούκα (Λάκης). Συμμετείχε αργότερα στον θίασο Κυρ. Μαυρέα - Βασ. Αυλωνίτη και έπαιξε στο πολεμικό χρονικό του '40 «Από την Αλβανία στο Ρίμινι» στο θέατρο Απόλλων. Στο ίδιο θέατρο εμφανίστηκε το 1946 με τον θίασο Ηρώς Χαντά - Κούλη Στολίγκα- Λέλας Σκορδούλη και έλαβε μέρος στις οπερέτες «Χορός της τύχης», «Θέλω να τον δω», «Σφάλματα κοριτσιών». Αυτή ήταν και η τελευταία καλλιτεχνική του δραστηριότητα. Τον επόμενο χρόνο χάνει τη ζωή του σε ηλικία μόλις 35 χρόνων από φυματίωση.
Ευάγγελος Μαμίας
1902-1943
Κωμικός του θεάτρου, προικισμένος με πλούσιο και δημιουργικό ταλέντο. Την δεκαετία του '30 υπήρξε ένας από τους στυλοβάτες του Εθνικού Θεάτρου.
Εμφανίστηκε το 1932 με τον θίασο Μαρ. Κοτοπούλη στο τότε Βασιλικόν Θέατρον (μετέπειτα Εθνικό Θέατρο) και έπαιξε στο έργο του Σούντερμαν «Ζητώ η ζωή». Έλαβε επίσης μέρος και στην «Φαύστα» του Βερναρδάκη. Στον ίδιο θίασο πήρε μέρος στα έργα: «Μήλον της έριδος» του Λ. Βερνέιγ (γέρο-Ισπανός), «Άμλετ» του Ουίλιαμ Σαίξπηρ (δεύτερος Νεκροθάφτης), «Ερρίκος ο Δ'» (Φράνκο), «Η στοργή» του Α. Μπατάιγ, «Ριχάρδος ο Γ'» του Σαίξπηρ (Κόμης Ρίβερς), «Οι νέοι άνδρες» των Ντε Φλερ - Ντε Κρουασσέ. Συμμετείχε και στον θίασο του Μήτσου Μυράτ (1927-1928) και έπαιξε τον Κάρολο στον «Σκοτωμένο που βλέπει» του Σίλβιο Μπενεντέτι. Το 1929 συνεργάστηκε με την Ελεύθερη Σκηνή των Μαρ. Κοτοπούλη - Σπ. Μελά - Μ. Μυράτ και έλαβε μέρος στα έργα «Ο όρκος του πεθαμένου» του Ζαχ. Παπαντωνίου και «Όρνιθες» του Αριστοφάνη. Έπαιξε επίσης και στους «Αποτυχημένους» του Λένορμαν.
Το 1932 προσλαμβάνεται στο Εθνικό Θέατρο και αρχίζει η τόσο λαμπρή, μα και τόσο σύντομη συνεργασία του, με την πρώτη κρατική σκηνή της Ελλάδος. Του δίνεται η ευκαιρία να διαπρέψει σε πολλούς κλασσικούς ρόλους. Έπαιξε στον «Αρχοντοχωριάτη» του Μολιέρου, στον «Κουρέα της Σεβίλλης» του Μπομαρσέ, στον «Βασιλιά Ληρ» του Σαίξπηρ όπως επίσης και στον «Ερρίκο Ε'» και πάλι του Σαίξπηρ.
Αναφέρω ενδεικτικά μερικά ακόμα έργα που έπαιξε ο πρόωρα χαμένος ηθοποιός: «Οθέλλος», «Ιούλιος Καίσαρ», «Έμπορος της Βενετίας», «Ριχάρδος ο Γ», «Βαβυλωνία» του Δ. Βυζάντιου, «Πέερ Γκυντ» του Ίψεν, «Επιθεωρητής» του Γκόγκολ, «Πριν απ' το ηλιοβασίλεμα» του Χάουπτμαν, «Υπηρέτης δυο αφεντάδων» του Γκολντόνι, «Πανουργίες του Σκαπίνου» του Μολιέρου κ.α. Ένα από τα τελευταία έργα, που έπαιξε στο Εθνικό Θέατρο, είναι και ο «Φάουστ» του Γκαίτε.
Το 1942, έναν χρόνο πριν πεθάνει, συνεργάστηκε με τον θίασο της Κατερίνας (Ανδρεάδη) και εμφανίστηκε μαζί της στα έργα «Η σουπιά» του Εμίλ Φαμπρ, «Το κλειδί της ευτυχίας» της Παυλίνας Πετροβάτου κ.α. Στον κινηματογράφο πήρε μέρος στην βουβή ταινία του Βασ. Περίδη «Για την αγάπη της» (1930).
Ο Ευάγγελος Μαμίας υπήρξε μια σημαντική παρουσία για το θέατρο και την σκηνική τέχνη.
Τάκης Γαλανός
1910-1959
Ο Τάκης Γαλανός γεννήθηκε στον Βόλο και σπούδασε στο Παρίσι, στην Σχολή του Σαρλ Ντυλέν. Το 1935 έκανε την πρώτη του θεατρική εμφάνιση με τον θίασο Αλίκης - Κ. Μουσούρη στο έργο «Έτσι είναι οι γυναίκες». Με τον ίδιο θίασο έπαιξε στον «Παπαφλέσσα» και στον «Μπαμπά εκπαιδεύεται» του ακαδημαϊκού Σπύρου Μελά, τον Κάρολο στην «Αγία Ιωάννα» του Μπ. Σω, τον Λεάντρο στο έργο του Λιδωρίκη «Εδώ θα μείνουμε για πάντα» κ.α. Έμεινε στο θέατρο Αλίκης μέχρι το 1937 και στη συνέχεια έγινε μέλος του θιάσου της Μαρ. Κοτοπούλη μέχρι το 1945. Ενδεικτικά αναφέρω τα έργα που έπαιξε στον θίασο Κοτόπουλη: «Όλα θα αλλάξουν» του Δημ. Μπόγρη (Έμπορος), «Αίθουσα αναμονής» του Αλ. Λιδωρίκη, «Η Χάννελε πάει στον παράδεισο» του Χάουπτμαν (Ράφτης), «Ρούπελ» του Δημ. Ιωανόπουλου, «Τρικυμία» του Σαίξπηρ (γελωτοποιός Τρινκούλο). Πήρε μέρος επίσης και στις μουσικές κωμωδίες «Αλάτι και πιπέρι» και «Φάντασμα του Μέτροπολ».
Ακολούθησε η συνεργασία του με το θέατρο Βέμπο στο έργο «Ξανανθίζουν τα ρόδα». Το 1946 προσλαμβάνεται από το Εθνικό Θέατρο όπου και παραμένει μέχρι τον πρόωρο θάνατό του, το 1959.
Κάποια από τα σπουδαία έργα του παγκόσμιου ρεπερτορίου που έπαιξε είναι: «Βαβυλωνία» του Δ. Βυζάντιου (Κύπριος), «Αμφιτρύων» του Μολιέρου, Ράφτης στην «Στρίγγλα που έγινε αρνάκι», Αρλεκίνος στο «Παιχνίδι του έρωτα και της τύχης», «Αγία Ιωάννα» του Μπ. Σω, στις «Τρεις αδελφές» του Τσέχοφ, Άδικος Λόγος στις «Νεφέλες» του Αριστοφάνη, Δάσκαλος στον «Γλάρο» του Τσέχοφ, Αγάθων στις «Θεσμοφοριάζουσες» του Αριστοφάνη κ.α. Επίσης εμφανίστηκε στα Σαιξπηρικά έργα: «Πολύ κακό για το τίποτα», και «Κυμβελίνος». Στο «Ζωντανό πτώμα» του Τολστόι, στο «Φοιτητές» του Ξενόπουλου, στο «Καίσαρ και Κλεοπάτρα» του Μπ. Σω κ.α.
Έφυγε νεότατος από τη ζωή ερχόμενος από την Επίδαυρο, το καλοκαίρι του 1959 όπου είχε ερμηνεύσει τον Ευριπίδη στους «Βατράχους» του Αριστοφάνη.
Στον κινηματογράφο εμφανίστηκε το 1952 στην ταινία «Ο βαφτιστικός» (από τη γνώστη οπερέτα του Θεοφρ. Σακελλαρίδη).
Διονύσης Μήλας
1923-1957
Γεννήθηκε στα Θηράμονα της Κεφαλληνίας και σπούδασε στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών με δάσκαλο τον Αιμίλιο Βεάκη.
1945: Θέατρο Κοτοπούλη στην «Τρικυμία» του Σαίξπηρ, στον ρόλο του Καπετάνιου.
1947: Με τον θίασο Τζ. Καρούσο, στο θέατρο Μακέδου ερμήνευσε τον ρόλο του Θάνου στην «Απαγωγή της Σμαράγδως» του Μιχ. Κουνελάκη.
Τη χειμερινή περίοδο 1948-1949 πήρε μέρος στα έργα: «Όλα τα παιδιά του Θεού έχουν φτερά» του Ο' Νηλ, στον «Κύκλο» του Σομ. Μωμ και στο «Λεωφορείο ο πόθος» του Τεν. Ουίλιαμς, με πρωταγωνίστρια την Μελίνα Μερκούρη.
Το 1949 έπαιξε με το Ρεαλιστικό Θέατρο (με καλλιτεχνικό διευθυντή τον Βεάκη), στο Θέατρο Περοκέ στο«Σχολείο συζύγων» του Μολιέρου κ.α.
Θίασος Κατερίνας: «Έντα Γκάμπλερ» του Ίψεν, «Ο αρχισιδηρουργός», «Παράξενο ιντερμέτζο» κ.α.
Θίασος Μίμη Φωτόπουλου: «Τοπάζ».
Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο Μάνου Κατράκη: «Το τέλος του ταξιδιού».
Διακρίθηκε για την ευελιξία του σε κωμικούς και δραματικούς ρόλους και πέρα από τις υποκριτικές του δυνατότητες ήταν επίσης προικισμένος με το ταλέντο της μίμησης διαφόρων προσώπων της δημόσιας ζωής.
Υπήρξε επίσης και σεναριογράφος στις ταινίες «Ζαΐρα» (1952) και «Κόκκινα τριαντάφυλλα» (1955).
Σε δικά του σενάρια βασίστηκαν και οι ταινίες «Πριν ξημερώσει» (γιουγκοσλάβικης παραγωγής) και «Ψηλά τα χέρια Χίτλερ» του Ροβ. Μανθούλη, που απέσπασε το 1962 το πρώτο βραβείο σεναρίου των κριτικών του κινηματογράφου.
Ο Διονύσης Μήλας έφυγε σε ηλικία μόλις 34 χρόνων.
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Πηγή: «Έλληνες ηθοποιοί: Αναζητώντας τις ρίζες», έτος γέννησης από το 1900 μέχρι το 1925, τόμος πρώτος και δεύτερος. Από τους ίδιους τόμους προέρχονται και οι συνοδευτικές φωτογραφίες των ηθοποιών.