Πώς ξεκινάει η δημιουργία; Τι πυροδοτεί την έμπνευση;
Ιωάννα Χρυσάκη: Η δημιουργία προϋπήρχε, μετά το Χάος εγένετο Φως. Και χωρίς το Χάος δεν θα υπήρχε το Φως κατ' εμέ. Φως και σκοτάδι πολεμούν αδυσώπητα στον νου και στην ψυχή του δημιουργού κι από την ανάφλεξη αυτή γεννιέται η δημιουργική σκέψη, η έμπνευση, που μεταλλάσσεται σε κάθε μορφή Τέχνης.
Στη συλλογή σας συναντάμε έργα με κοινωνική χροιά και παλμό αλλά και έργα με πολιτικό σχόλιο. Πιστεύετε πως η ποίηση μπορεί να επιδράσει στο σύνολο, να αλλάξει ή να διορθώσει παθογένειες, να στρέψει το βλέμμα εκεί που υπάρχει ανάγκη κ.ο.κ.;
Ι.Χ.: Η ποίηση, όπως έχω ξαναγράψει και πιστεύω ακράδαντα, είναι ένα δυνατό μέσο για πνευματική επανάσταση. Μπορεί να διαπεράσει τον νου και την ψυχή επικίνδυνα, να διαποτίσει, εμπνεύσει, πυροδοτήσει τον άνθρωπο να δράσει και να μην παραμένει αμέτοχος στο κοινωνικο-πολιτικο-οικονομικό του γίγνεσθαι. Η ποίηση είναι σταθμός, όποιος προλάβει ανεβαίνει στο τρένο της αφύπνισης, σπάει τα κελιά του μυαλού, χάνει και ξαναβρίσκει τα όριά του διεισδύοντας στα τρίσβαθα, καλύτερα από το να πάει σε μια συνεδρία ψυχολόγου. Η ποίηση είναι ένα βήμα μπροστά από την αυτοθεραπεία. Το βλέμμα στρέφεται όταν ο ίδιος ο άνθρωπος επικοινωνήσει με το μέσα του, παρατηρήσει το περιβάλλον του, ακούσει πραγματικά τους γύρω του, επιλέγει τη δράση και ενίοτε την απραξία διότι κι από αυτήν σε μικρές δόσεις θεωρώ ότι έχει απολαβή, την μη υπερφόρτωση του εγκεφάλου με άγχη και ευθύνες. Ο άνθρωπος κι η ψυχή μας έχουν ανάγκη από ανάπαυση και ηρεμία μέσα στην καθημερινή τρέλα και τους ρυθμούς ζωής του κόσμου.
Είναι αδύνατο να μη σταθώ στην αγάπη που πρωτοστατεί στο βιβλίο. Τελικά, η μέγιστη κινητήριος δύναμη και ο βασικότερος λόγος δημιουργίας είναι η αγάπη;
Ι.Χ.: Χωρίς αγάπη, τι; Ποιος ο λόγος να υπάρχουμε;
Συνήθως, η ποιητική ως δημιουργική διαδικασία πηγάζει από μια δυσκολία, μια στενοχώρια, κάτι πικρό ή σκοτεινό... Μήπως ο ποιητής είναι ένας «καταδικασμένος» στη θλίψη; Ή μήπως η ποίηση μπορεί να ξορκίσει κάθε κακό; Ή κάτι άλλο;
Ι.Χ.: Είναι κάτι το εσωτερικό. Η ποίηση γεννιέται μέσα από την ενδοεπικοινωνία του δημιουργού με το "είναι" του. Είναι καθαρά ψυχοσυναισθηματική διαδικασία, που οδηγεί στην αυτοκάθαρση. Οι ποιητές μάλλον είναι τα πιο καθαρά πλάσματα, όσο κι αν το έργο τους συχνά αντιτείνεται του χαρακτήρα. Οι ποιητές, πιστεύω έχουν ιδιοτροπίες λίγο διαφορετικές από τον κοινό άνθρωπο, δεν συμβαδίζουν πάντα –έως ποτέ– με τον υπόλοιπο κόσμο, που ακολουθεί έναν κάπως συγκεκριμένο κοινό κώδικα συμπεριφοράς. Με δυσκολία μερικές φορές αποφεύγουν τη γελοιοποίηση· ναι, όμως συγχρόνως αποκομίζουν και τον θαυμασμό των άλλων. Σε εκείνο το κομβικό σημείο πιάνω συχνά τον εαυτό μου να νιώθει άβολα. Στην έκφραση του θαυμασμού των άλλων προς το πρόσωπο και τη γραφή μου. Ομολογώ, ίσως έχω συνηθίσει να με κριτικάρουν ως άνθρωπο και ξεβολεύομαι ν' ακούω ή να μου γράφουν καλά λόγια για εμένα και τη γραφή μου. Ίσως να έδωσα και τη λάθος απάντηση και να αυτοαναιρεθώ κάποτε.
Τι άλλο να περιμένουμε από εσάς; Συνεχίζετε να γράφετε ποίηση; Μήπως υπάρχουν κι άλλα σχέδια καθ' οδόν;
Ι.Χ.: Δεν ξέρω αν θα σταματήσω ποτέ να σκέφτομαι, να νιώθω, να μιλάω και να γράφω ποιητικά. Αντιδραστικά, ερωτικά, χιμαιρικά, πραγματικά, ματωμένα ή ελπιδοφόρα ποιήματα. Γράφω ταυτόχρονα, όποτε κι αν εμπνευστώ από το κάθε τι εκείνη τη στιγμή ή σαν κύμα που θέλει να ορμήσει στο καράβι που περνά θαρρείς για να του σταματήσει την πλεύση, να το προσέξει πως υπάρχει απειροελάχιστο σε έναν απέραντο ωκεανό σύμπαντος-Τέχνης. Γράφω άρθρα, κριτικές εντυπώσεις, αναλύσεις, πεζογραφήματα, διηγήματα, τραγούδια... Τραγουδάω παντού και πάντα σχεδόν... Αν πάψω να το κάνω ίσως αδειάσω... Αν όχι θα είμαι γεμάτη. Σχέδια υπάρχουν αλλά όταν ο άνθρωπος κάνει σχέδια λένε πως ο Θεός –μια ανώτερη δύναμη τέλος πάντων– γελάει.
Ποια είναι η γνώμη σας για τη σύγχρονη βιβλιοπαραγωγή;
Ι.Χ.: Βιβλιοπαραγωγή; Χα, ναι... Θα ευχόμουν να είχα έναν δικό μου εκδοτικό... Έχει καταντήσει να ξεπετιούνται από το πουθενά βιβλία-φασόν η όλη ιστορία. Ξέρεις Τζένη μου, το σκέφτηκα πριν τολμήσω κι εγώ μετά από χρόνια να εκδώσω βιβλίο, ειδικά ποίησης, διότι φοβήθηκα μην λάβω τη στάμπα του δήθεν λογοτέχνη. Δίνουν μέτρια έως κακή γραφή, για να μην τη χαρακτηρίσω κάκιστη, πληρώνουν αδρά και βγάζουν ένα βιβλιαράκι, το οποίο έχει υποστεί εκατοντάδες διορθώσεις και ύστερα σου λέει έβγαλε βιβλίο ο τάδε, ο οποίος υιοθετεί και το ύφος του μεγάλου ποιητή. Βαφτίζονται, αυτοχρίζονται ποιητές, συγγραφείς ενώ η γραφή κι ο τρόπος ζωής τους –γιατί θεωρώ ότι πάνε αντάμα– δεν συνάδουν. Καμία απολύτως σχέση. Γράφονται σε συλλόγους λογοτεχνικούς δεξιά αριστερά, πάνε, συμμετέχουν όμως παντού και κατεβάζουν τον πήχη στα Τάρταρα. Έχω δηλώσει την αντίθεσή μου σε εκδότες που έχω συνεργαστεί και θεωρώ γελοίο αυτό το φαινόμενο. Στη λογοτεχνία, γενικά στην Τέχνη, η εμπορευματοποίηση εξαχρειώνει, καταπνίγει τον σκοπό της, που δεν θα μπορούσε να είναι άλλος από την Ανάταση πνεύματος και ψυχής.
Τι θα θέλατε να δείτε στα λογοτεχνικά πράγματα της χώρας μας;
Ι.Χ.: Φως και μεγαλείο. Μακριά από τα σκοτάδια της ημιμάθειας, της ανοησίας και της γελοιότητας. Θα επιθυμούσα να δω νέα ταλέντα ν' αναδεικνύονται και να στηρίζονται έμπρακτα κι όχι μόνο στα λόγια από κρατικούς πολιτισμικούς φορείς αλλά και από ιδιωτικούς. Αξιοκρατία, ευκαιρίες για δωρεάν εκδόσεις και παύση της εκμετάλλευσης του έργου των συγγραφέων από τους εκδοτικούς. Ναι, αυτό θα ήθελα αλλά δυστυχώς εκτός από τους ελάχιστους, που με πραγματική αξία ξεχωρίζουν από το συρφετό των χιλιάδων «λογοτεχνών», γινόμαστε αυτόπτες μάρτυρες για μιαν ακόμα φορά πως το χρήμα κινεί τα νήματα.
Πώς συμπληρώνετε σήμερα τους παρακάτω στίχους από τη συλλογή;
Έξω απ' το παράθυρο τώρα κοιτάς... με ανοιχτά μάτια τον έρωτα.
Ένα λεπτό ήταν αρκετό... να συναντήσω τα γελαστά σου μάτια, μ' ένα γλυκό φιλί, να σε γνωρίσω...
Είχε χειμώνα στην καρδιά, μα κοίτα... άνθισε η αγάπη κι η παγωνιά δεν την αγγίζει.
Κάποια στιγμή, το παραμύθι θα 'χει ένα τέλος... με βρήκε το βέλος και πέφτω γυμνή. ή εκείνος ξυπνά μ' εκείνη κοιμάται, ζει τ' όνειρο για πάντα ξανά.
Αυτά μου είπε η Ιωάννα Χρυσάκη όταν της έστειλα τούτες τις ερωτήσεις που προέκυψαν όταν είχα την ευκαιρία να διαβάσω την ποιητική της συλλογή, Ζωή μου, βάλε εσύ τον τίτλο!, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Αγγελάκη.
Πάντα αποτελεί χαρά η όμορφη συγκυρία όταν έχεις την ευκαιρία να «ακολουθήσεις» έναν δημιουργό μέσα στον χρόνο, να βλέπεις μέσα στα έτη τις γραφές του, να συμπορεύεστε –τρόπον τινά– λογοτεχνικά. Την Ιωάννα, εδώ στο koukidaki, την πρωτοσυναντήσαμε όταν δημοσιεύθηκε ένα απόσπασμα διηγήματός της και συγκεκριμένα στο Από τις σκέψεις του ποδαριού. Λίγο καιρό μετά, αποδεχόμενη την πρό(σ)κληση μιας νεοσύστατης τότε στήλης γνωριμίας, μας ανέφερε την ανέκδοτη –τότε– ποιητική της συλλογή (την εν λόγω) ενώ απαντώντας σε ερώτημα σχετικό με τα όνειρα και τις επιδιώξεις της είχε υπογραμμίσει και την έκδοση των κειμένων της αλλά και την αρθρογραφία! Ίσως λοιπόν, σήμερα, να μπορούμε να μιλάμε για μία από εκείνες τις περιπτώσεις ανθρώπων που έχουν κατανοήσει ποιοι είναι και τι θέλουν, που δεν εγκαταλείπουν κανένα όνειρο, επιδίωξη ή στόχο τους και που έχουν τα απαραίτητα εφόδια για να προχωρήσουν: προσήλωση, πείσμα, υπομονή και επιμονή (γιατί τύχη δεν υπάρχει).
Διαβάζοντας τα έργα του βιβλίου είναι αδύνατο να μη σταθεί κανείς στην ύψιστη σημασία που δίνει στον πολιτισμό και την κοινωνία. Θρησκεία και πολιτεία «μπαίνουν» στο πεδίο, κράτος και έθνος υπογραμμίζονται στους στίχους όμως μην σκεφτείτε μια στεγνή «ματιά», τεχνοκρατική χροιά ή κάτι άλλο τέτοιας υφής. Αντιθέτως, θα βρείτε (και) διάφορα παραμυθένια στοιχεία, διαλογικά μέρη και όνειρα να πρωτοστατούν ενώ σε ένα από τα κείμενα που περιέχονται θα δούμε και μια προσευχή.
Φυσικά, θα μας μιλήσει και για αγάπη και για έρωτα, γιατί όπως λέει κι εκείνη παραπάνω μόνο έτσι μπορούμε να προχωρήσουμε. Μια, άλλοτε υποδόρια κι αλλού ξεκάθαρη, απογοήτευση πλανάται στις σελίδες μα τα μηνύματα που προσφέρει είναι γόνιμα ακόμα και όταν τα έργα έχουν τη δομή κατάθεσης ή απολογίας.
Αγαπά τον ελεύθερο στίχο, τις άτακτες ρίμες και τα αποσιωπητικά. Τον ελεύθερο στίχο μάλλον επειδή δεν θέλει να δεσμευτεί από «καλούπια-νόρμες», τις άτακτες ρίμες ίσως για τον ίδιο λόγο· τ' αποσιωπητικά όμως τα βάζει για όλα εκείνα που αφήνει στη φαντασία, για όσα δεν άντεξε να γράψει, για ό,τι καίει το χέρι της και οτιδήποτε απλά υπονοείται.
Κάνει μια κατάθεση που δεν έχει μόνο ιδιωτική αξία κι επίδραση καθώς περιέχει πολλά κοινά μας ζητήματα-αγγίγματα.
Η Ιωάννα Γ. Χρυσάκη γεννήθηκε στην Αθήνα τον Ιούλιο του 1974. Σπούδασε Διαφήμιση, Δημόσιες Σχέσεις, Marketing και Διοίκηση Επιχειρήσεων. Εργάστηκε ως υπεύθυνη, γραμματεία διοίκησης σε εμπορικές και τεχνικές επιχειρήσεις. Γράφει ποίηση, λογοτεχνικά κείμενα και άρθρα. Έλαβε πανελλήνιο βραβείο, ούσα 16 ετών, σε σχολικό διαγωνισμό ποίησης με θέμα ποίηση του Β. Κορνάρου «Ερωτόκριτος και Αρετούσα». Στις 25-01-2019 τιμήθηκε με το 3ο βραβείο στον Διεθνή Διαγωνισμό Ποίησης της UΝΕSCO & Ε.Π.Ο.Κ για την «Παλιννόστηση των Γλυπτών και των Μαρμάρων του Παρθενώνα» με το ποίημα «Ακρόπολη» στο Ζάππειο Μέγαρο. Στις 31-3-2019 έλαβε τιμητική διάκριση στον Πανελλήνιο διαγωνισμό ποίησης του Λογοτεχνικού Συλλόγου ΛΙΝΟΣ με το ποίημά της «Νικόλαος Καζαντζάκης». Τον Ιανουάριο του 2021 τιμήθηκε με το Παγκόσμιο Βραβείο Πρωτοτυπίας, από το διεθνή φορέα της Αμφικτυονίας Απόδημου Ελληνισμού με το ποίημά της «Τους ξεγέλασες» στον ποιητικό διαγωνισμό με θέμα «Ελληνικός πολιτισμός κι ορθοδοξία», καθώς και επαίνους συμμετοχής σε διάφορες ποιητικές ανθολογίες του ίδιου έτους. Επιπλέον γράφει κριτικές εντυπώσεις σε διάφορα λογοτεχνικά, επιστημονικά, πολιτιστικά ιστολόγια και στο ηλεκτρονικό κι έντυπο περιοδικό του εκδοτικού οίκου Άνεμος «Άνεμος magazine», στο e-press «Σύνοδος Πολιτισμού» με έδρα τη Φλόριντα Η.Π.Α, για τις εκδόσεις Ελκυστής και Άπαρσις κ.α. Κείμενα και ποίησή της έχουν απαγγελθεί σε ιντερνετικές ραδιοφωνικές εκπομπές λόγου και τέχνης. Έχει δώσει συνεντεύξεις σε εκλεκτούς αρθρογράφους, συγγραφείς και σε ραδιοφωνικούς, τηλεοπτικούς σταθμούς της Ροδόπης και των Αθηνών (παρέμβαση-αναφορά στο θέμα της Παιδείας και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις). Έχει συμμετάσχει σε 16 συνολικά ανθολογίες, 12 πανελλήνιες και 4 διεθνείς. Έχει μια κόρη, τη Σοφία, το ωραιότερο δημιούργημα της ζωής της.
