koukidaki: Το φιλί της γυναίκας αράχνης

Αταίριαστες συναντήσεις

Παντελής Καναράκης και Παναγιώτης Κατσίκης

Το φιλί της γυναίκας αράχνης, που μπορείτε να παρακολουθήσετε στο θέατρο Αλκμήνη, σε σκηνοθεσία και διασκευή Κοραή Δαμάτη, βασίζεται στο βιβλίο του Manuel Puig (Μανουέλ Πουίχ –αλλού Πουίγκ) το οποίο έχει μεταφράσει στα ελληνικά ο Ερρίκος Μπελιές.

Στην υπόθεση βρισκόμαστε στην Αργεντινή του 1975 σε ένα κελί όπου πρέπει να συμβιώσουν ένας αντικαθεστωτικός, ο Βάλεντιν, που διώκεται για τις αριστερές του ιδέες, με έναν ποινικό κρατούμενο, τον Μολίνα, που διώκεται για τις σεξουαλικές του επιλογές, ή, όπως πολύ άμεσα και εύγλωττα «βλέπουμε» ένα μπρουτάλ αρσενικό γεμάτο τεστοστερόνη και δίψα για αγώνα με έναν ευαίσθητο ομοφυλόφιλο. Η συμβίωση δείχνει –και είναι– αταίριαστη, ακανόνιστη, τουλάχιστον περίεργη· σε κάνει να σκέφτεσαι ποιος θα αποφάσιζε μια τέτοια «σύζευξη» και γιατί. Παράλληλα, μέσα στην απομόνωση του κελιού τους οι δύο χαρακτήρες έχουν να διαχειριστούν ένα πλήθος πραγμάτων: την σκλαβιά, την αβεβαιότητα για την επόμενη μέρα, τις σκέψεις για το μέλλον τους, τις θύμησες... Μια λεπτή ισορροπία ανάμεσά τους, πώς να αντιμετωπίσουν αυτή την συγκατοίκηση, πώς να επιβιώσουν ουσιαστικά και πώς να συνεχίσουν... Τι αφήνουν έξω από τα τείχη της φυλακής, τι να κρατήσουν από δω και πέρα και σε τι να ελπίζουν... Πώς όλα τα προηγούμενα λειτουργούν μέσα τους, πώς φιλτράρονται, πώς τους οδηγούν σε νέα μονοπάτια υπαρξιακών θεμάτων και καταβάσεων. Και, πώς η φαντασία έρχεται να περιστοιχίσει τη δεδομένη συνθήκη.

Το μυθιστόρημα του Πουίχ, για όσους το γνωρίζουν, περιέχει διάφορα αφηγηματικά τεχνάσματα, πυροδοτεί με υποδόρια μηνύματα και σκέψεις τον αναγνώστη και «ποντάρει» τόσο στον λόγο όσο –μην πω και περισσότερο– στον μη λόγο, σε εκείνο που δεν λέγεται, δεν ονοματίζεται ή δεν εκφράζεται λεκτικά. Δηλαδή στη σιωπή, στην απουσία του ήχου, στο αδιόρατο κάτι, που σηματοδοτεί εκείνο που υφέρπει, που στιγματίζει, που δηλητηριάζει (σχέσεις, ανθρώπους, κοινωνίες, λαούς...), που καταπιέζει (σώματα και ψυχές), που παραπλανά ή αποπλανά κ.ο.κ.

Στο κλειστοφοβικό περιβάλλον του κελιού με τα πολύ συγκεκριμένα (στενά) όρια καλούνται να «χωρέσουν» δύο τόσο διαφορετικοί χαρακτήρες με τόσο διαφορετικές επιλογές, όνειρα, πολιτικές θέσεις, σεξουαλικές προτιμήσεις κ.λπ. ενώ η συμβίωσή τους θα μπορούσε να αποτελέσει ως και πείραμα κοινωνιολογίας. Όπως είναι λογικό το παρελθόν καθενός ορίζει την ύπαρξή του και τον χαρακτήρα του, το κοινό τους παρόν είναι σκληρό και το μέλλον τους εξίσου αβέβαιο κι ομιχλώδες. Και ίσως, αυτή η τελευταία πρόταση να περικλείει τα μοναδικά τους κοινά στοιχεία.

Ό,τι συμβεί μέσα στους τοίχους αυτού του κελιού θα το ανακαλύψετε στην παράσταση. Αυτό που μπορώ να σας μεταφέρω σε αυτό το σημείωμα είναι να περιμένετε τα πάντα και να έχετε κατά νου πως όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά, οι άνθρωποι απομακρύνονται όταν διαφέρουν ριζικά αλλά αντίστοιχα εκείνοι που αντιμετωπίζουν τον ίδιο φόβο έρχονται κοντά ενώ όσοι κινδυνεύουν μπορούν να κάνουν τα πάντα για την επιβίωσή τους... Τέλος, ένας ιστός πλέκεται για να αιχμαλωτίσει όμως υφαίνεται και για να αγκαλιάσει· το ίδιο και για την αράχνη.

Θα δείτε ένα δραματικό έργο κοινωνικού χαρακτήρα (μη κατάλληλο για κάτω των 16 ετών) με θριλερικό σασπένς. Ανθρώπινο όμως, κοντά στον (κάθε) άνθρωπο, σε κάθε ψυχή και ιδιοσυγκρασία. Ένα έργο που «ακουμπά» ευαίσθητες νότες, συμπονά και καταλαβαίνει κάθε ύπαρξη χωρίς να (δια-)κρίνει. Ένα έργο που καταλαβαίνει εξίσου όλες τις πλευρές πλην του δυνάστη.

Θα δείτε μια ενδιαφέρουσα θεατρική ματιά πάνω στο βιβλίο του Πουίχ από έναν σκηνοθέτη με όραμα και δύο πρωταγωνιστές σε απόλυτη σύμπνοια, να διαχειρίζονται επάξια τις μεταπτώσεις των χαρακτήρων τους, προσφέροντας ένα ολοκληρωμένο, άρτιο κι αισθαντικό σύνολο. Θα νιώσετε τον πόνο, τον κάθε καημό τους, θα δείτε τον φόβο γραμμένο στα μάτια τους και θα συγκινηθείτε.

Ο Μολίνα, του Παντελή Καναράκη, διαθέτει το ταμπεραμέντο ενός ζωντανού ανθρώπου που (ήταν) είναι (και θα είναι) πάντα ευαίσθητος και ο Βάλεντιν, του Παναγιώτη Κατσίκη, έχει την άκαμπτη όψη του ατρόμητου γενναίου αγωνιστή σε συνδυασμό με τον φόβο που υποβόσκει για την (κάθε) επόμενη μέρα. Τη φρίκη την «μοιράζονται» ισόποσα.

Ο Κοραής Δαμάτης, που έχει δώσει τις εξετάσεις του (ειδικά στο αθηναϊκό κοινό), μας παραδίδει μια (ακόμη) σημαίνουσα παράσταση κλειστού χώρου αναδεικνύοντας όλες τις «αποχρώσεις» των ψυχοσυνθέσεων αυτών των ηρώων και τα σκηνικά του Παύλου Ιωάννου βοηθούν τα μάλα τον σκοπό: μονοχρωματισμός παντού –το αδιάφορο αλλά και καταθλιπτικό γκρι– ώστε μοιραία να επικεντρώνεσαι στους ηθοποιούς –συνεκδοχικά στο πραγματικά σημαντικό.

Τζένη Κουκίδου