Η διάσημη Γαλλίδα συγγραφέας Μαργκερίτ Ντυράς πήρε το λογοτεχνικό της ψευδώνυμο «Ντυράς» από ένα μικρό χωριό της πρώην Γαλλικής Ινδοκίνας, όπου γεννήθηκε και η ίδια. Έγραψε το σενάριο της ταινίας «Χιροσίμα αγάπη μου» στη δεκαετία του 1950. Η ταινία σκηνοθετήθηκε από τον Αλέν Ρενέ, προβλήθηκε στους κινηματογράφους το 1959 και η συγγραφέας κέρδισε μια υποψηφιότητα Όσκαρ Πρωτότυπου Σεναρίου. Η δε ταινία κέρδισε το βραβείο Fipresci στο Φεστιβάλ Καννών και βραβείο Ηνωμένων Εθνών στα βραβεία Bafta. Η σκηνοθεσία του Αλέν Ρενέ έμεινε ιστορική, αφού σηματοδότησε την αρχή του μοντέρνου σινεμά με τη μορφή του «μοντέρνου» που γνωρίζουμε σήμερα.
Η Μαργκερίτ Ντυράς μας διηγείται την συνάντηση μιας γυναίκας και ενός άντρα. Μια Γαλλίδα ηθοποιός πηγαίνει στην Ιαπωνία και συγκεκριμένα στη Χιροσίμα, προκειμένου να λάβει μέρος σε μια αντιπολεμική ταινία. Εκεί θα γνωριστεί με έναν Ιάπωνα αρχιτέκτονα και για μερικές ώρες θα συναντηθούν οι δρόμοι τους και θα ζήσουν μια ερωτική ιστορία. Δύο νέοι άνθρωποι, από δύο διαφορετικά περιβάλλοντα, με δύο διαφορετικές ιστορίες, με διαφορετικά πολιτισμικά πρότυπα. Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος τους έχει σημαδέψει και τους δύο, με εντελώς διαφορετικό τρόπο: αυτή υπήρξε έφηβη και ερωτεύτηκε έναν Γερμανό και αυτός έζησε τη φρίκη της πυρηνικής βόμβας, που κατέστρεψε την πόλη του.
Αυτή του μιλάει για τη Νεβέρ, είναι η πόλη που έζησε τον εφηβικό, αθώο έρωτά της με έναν εχθρό. Την σημάδεψε η Νεβέρ, όχι μόνο επειδή ερωτεύτηκε για πρώτη φορά, αλλά επειδή κατά την απελευθέρωση, γνώρισε το γιουχάισμα από τους συμπατριώτες της, αφού ο έρωτάς της θεωρήθηκε προδοτικός. Αυτός δεν έχει συνέλθει από την τραγωδία της πυρηνικής καταστροφής της χώρας του, η οποία πλήρωσε το βαρύ τίμημα της ήττας και της ανθρώπινης μανίας.
Δύο άνθρωποι, ένας άντρας και μια γυναίκα, που συναντιούνται και κάνουν έρωτα. Αυτή θυμάται και θέλει να του μεταφέρει τις μνήμες της. Αυτός την σταματά, δεν θέλει να ακούσει τη διήγησή της. Και συνεχώς της επαναλαμβάνει ότι «δεν είδε τίποτα από την Χιροσίμα», υπονοώντας την καταστροφή, που δεν μπορεί να περιγραφεί με λέξεις. Συνεχώς της επαναλαμβάνει ότι δεν γνωρίζει τίποτα για αυτή την πόλη, που επισκέφτηκε για να γυρίσει μια ταινία για την ειρήνη.
Και οι δύο θα ήθελαν, αν μπορούσαν, να σταματήσουν τον χρόνο, να μείνουν αγκαλιασμένοι, να μείνουν μαζί, να χαρούν αυτό που τους αναλογεί στην ευτυχία. Δεν μπορούν. Αυτή θα τελειώσει τα γυρίσματα και θα επιστρέψει στην πατρίδα της. Αλλά και αυτός, κουβαλά μέσα του τέτοιο βάρος, που δεν θα μπορέσει να κάνει χώρο για μια νέα ζωή μαζί της. Γνωρίζουν καλά πως ο χρόνος τους είναι περιορισμένος. Και για αυτό τον λόγο θέλουν να τον σταματήσουν. Θέλουν να κάνουν το θαύμα και να βρεθούν σε έναν άχρονο τόπο. Σε ένα τίποτα και σε ένα πουθενά.
Στην θεατρική παράσταση, που θα δείτε στο θέατρο Σημείο, ο σκηνοθέτης Νίκος Διαμαντής προτιμά μια πιο θεατρική αντιμετώπιση του θέματος: στη σκηνή και ανάμεσα στους θεατές, υπάρχει η ίδια η Μαργκερίτ Ντυράς, που την υποδύεται η Ιωάννα Μακρή. Στημένη ανάμεσα στα καθίσματα και κρατώντας τις σημειώσεις της πάνω σε ένα τραπέζι, η συγγραφέας-αφηγήτρια-ηθοποιός Ιωάννα Μακρή, θυμάται με νοσταλγία και με τρυφερότητα την δική της ερωτική ιστορία. Θυμάται τα νιάτα της, θυμάται το ταξίδι της στην Ιαπωνία, αναλογίζεται τη φρίκη της πυρηνικής καταστροφής, που ίσως δεν είχε κατανοήσει τόσο πολύ στα νιάτα της, παρασυρμένη από τον έρωτα. Όλα αυτά καταφέρνει να μας τα μεταφέρει η Ιωάννα Μακρή, είναι μια σταθερή, ήρεμη και τρυφερή παρουσία.
Η Ελίνα Παπαθεοδώρου και ο Όμηρος Πουλάκης είναι οι μοιραίοι εραστές, η Γαλλίδα και ο Ιάπωνας. Η Ελίνα Παπαθεοδώρου μας δίνει μια αιθέρια παρουσία, μια ρομαντική κοπέλα, που πλέον έχει ενηλικιωθεί. Θυμάται ακόμα τον εφηβικό της έρωτα, θυμάται την κατακραυγή του κόσμου. Αλλά είναι αναγεννημένη, θέλει να ζήσει τον έρωτα ξανά. Είναι πλέον ενήλικη, είναι πλέον γυναίκα, γνωρίζει καλά τι θέλει. Από την άλλη, ο Όμηρος Πουλάκης μας παρουσιάζει έναν Ιάπωνα ήρεμο αλλά αμετακίνητο στην ιδέα της τραγωδίας. Φαίνεται ότι τίποτα δεν μπορεί να τον αλλάξει, ούτε καν ο έρωτας. Παρ' όλα αυτά, το ζευγάρι Παπαθεοδώρου - Πουλάκης έχουν μια φοβερή χημεία πάνω στην σκηνή.
Ο Βαγγέλης Ρόκκος μπαίνει στο τέλος του έργου στην σκηνή για να μας υπενθυμίσει και να μας περιγράψει τον τρόμο της πυρηνικής καταστροφής που υπέστη η Χιροσίμα. Τριγυρνά στη σκηνή σαν άστεγος ζητιάνος, σαν κήρυκας του αρχαίου θεάτρου. Και μας θυμίζει τι έγινε τότε. Οι άνθρωποι ήταν «σαν ξεφλουδισμένες, βρασμένες ντομάτες», θα πει χαρακτηριστικά. Ο μονόλογός του σηματοδοτεί μια τραγική στιγμή, μια στιγμή της ανθρωπότητας που πρέπει να θυμόμαστε πάντα.
Ο σκηνοθέτης επιλέγει να καλύψει με νάιλον κάποιες θέσεις, όπως επιλέγει επίσης να βάλει κάποια καθίσματα θεατών εντός της σκηνής. Θέλει να βάλει τους θεατές μέσα στην σκηνή, κοινωνούς της υπόθεσης.
Τα κουστούμια τα έχει επιμεληθεί η Άση Δημητρολοπούλου. Λευκό, αεράτο φόρεμα για την Ελίνα Παπαθεοδώρου, για να αναδείξει την νεανικότητα και τον έρωτα. Κρεμ κουστούμι και για τον Όμηρο Πουλάκη. Το κεντρικό ζευγάρι είναι ντυμένο στα άσπρα, ίσως γιατί ο έρωτας είναι καθαγιασμένος. Μαύρο σύνολο για την Ιωάννα Μακρή, την συγγραφέα που σε ώριμη ηλικία σκέφτεται τον έρωτά της. Τέλος, γκρίζα, σκουρόχρωμα και ατημέλητα ρούχα για τον Βαγγέλη Ρόκκο, τον άνθρωπο που εκφράζει την καταστροφή.
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Συντελεστές:
Σκηνοθεσία - Δραματουργία: Νίκος Διαμαντής
Μετάφραση: Χρήστος Χρυσόπουλος
Σκηνικά - Κοστούμια: Άση Δημητρολοπούλου
Επικοινωνία: Άρης Ασπρούλης
Ηθοποιοί:
Ιωάννα Μακρή
Ελίνα Παπαθεοδώρου
Όμηρος Πουλάκης
Βαγγέλης Ρόκκος