Πώς σας ήρθε η ιδέα; Ποιο ήταν το έναυσμα που σας έδωσε την έμπνευση/την αφορμή για την ιστορία της Ηλιαχτίδας;
Χριστίνα Κρητικού: Καταρχήν θα ήθελα να σας πω ένα μεγάλο «Ευχαριστώ» που αγκαλιάσατε με αγάπη το πρώτο μου βιβλίο και που μου δίνετε έτσι δύναμη και χαρά να συνεχίσω, σ' αυτό το πανέμορφο μονοπάτι της συγγραφής. Είναι πραγματικά μεγάλη τιμή για μένα!
Στον νου μου έρχονται συχνά ιστορίες και ποιήματα που αφορούν τα παιδιά: τη χαρά, την ασφάλειά τους, τη διατροφή, τους φόβους τους, τα όνειρά τους... ειδικά από τη στιγμή που απέκτησα κι εγώ παιδιά. Όσον αφορά τώρα την Ηλιαχτίδα, η έμπνευση ήρθε μέσα από τα πολλαπλά περιστατικά παρενόχλησης ή και κακοποίησης των παιδιών, που παρακολουθούμε έντρομοι τα τελευταία χρόνια. Πνιγόμουν. Ένιωθα πως είχα κάτι μέσα μου που πάσχιζε να βγει στην επιφάνεια.
Διαβάζοντας το βιβλίο, είναι αδύνατο να μη σταθώ στα βαθιά του νοήματα, στις διατυπώσεις που περιμένεις να βρεις σε εφηβικό βιβλίο ή ενηλίκων, όπως για παράδειγμα όταν γράφετε: «Γιατί όταν ένα παιδί κινδυνεύει, τίποτα δεν μπορεί να είναι κανονικό!». Νομίζω πως αντιμετωπίζετε τους μικρούς αναγνώστες ως μεγάλους, με σοβαρότητα και σεβασμό παρά με εκείνη την παιδιάστικη νοοτροπία που βλέπουμε τις περισσότερες φορές στις παιδικές ιστορίες. Ποια είναι η θέση σας;
Χ.Κ.: Σας ευχαριστώ γι' αυτή την θαυμάσια ερώτηση/τοποθέτηση! Αυτό ακριβώς πιστεύω: το παιδί μπορεί και πρέπει να κατανοήσει τις έννοιες της ασφάλειας, της ηρεμίας, της χαράς και της ανεμελιάς, που δικαιούται να βιώνει, καθώς και τις παρενέργειες της έλλειψής τους. Θα 'θελα, μέσα από την ιστορία, τα παιδιά να νιώσουν ότι τα συναισθήματά τους είναι πολύ σημαντικά και χρήζουν προσοχής. Θεωρώ πως αν αντιμετωπίσεις το παιδί με σοβαρότητα και σεβασμό, το ίδιο θα κάνει και εκείνο σε σένα.
Σ' ένα άλλο σημείο διαβάζουμε: «Ποτέ μην κρατάς τον φόβο μέσα σου». Θα λέγατε πως αυτή η φράση περικλείει τον διδακτικό χαρακτήρα του βιβλίου;
Χ.Κ.: Αναμφίβολα, ναι. Το ενοχικό συναίσθημα της ντροπής και του φόβου, που δημιουργείται στο παιδί όταν το παρενοχλούν ή το τρομάζουν, μοιάζει μάλλον με χιονοστιβάδα που γιγαντώνεται, αν το κρατάει όλο αυτό μέσα του. Και έτσι ο φαύλος κύκλος δεν τελειώνει ποτέ: όσο μεγαλώνει ο φόβος, τόσο μαραζώνει ένα παιδί. Το δυνατό μήνυμα είναι να μιλήσει, να εκμυστηρευτεί, να ζητήσει βοήθεια και να πιστέψει ότι αξίζει, πράγματι, να βοηθηθεί!
Ποιο απόσπασμα θα θέλατε να αφιερώσετε στα παιδιά που θα θελήσουν να γνωρίσουν το χορό της Ηλιαχτίδας και σε ποιες ηλικίες απευθύνεται το βιβλίο;
Χ.Κ.: Δεν είναι εύκολο να διαλέξω ένα, μόνο, κομμάτι. Παρ' όλα αυτά, με συγκινεί ιδιαίτερα το εξής απόσπασμα, γιατί θεωρώ ότι περνάει πολλαπλά μηνύματα:
Αμέσως ο Ήλιος τής έφτιαξε το πιο όμορφο ουράνιο τόξο και την ανέβασε πάνω.«Μπαμπά, πού βρίσκεται η άκρη του ουράνιου τόξου;», ρώτησε η Ηλιαχτίδα.«Στην αγκαλιά της μαμάς σου, φυσικά», απάντησε εκείνος και της έδωσε ένα ζεστό φιλί.Η μικρούλα κατέβηκε με ανακούφιση την ουράνια τσουλήθρα, ώσπου προσγειώθηκε κατευθείαν στην πιο ασφαλή αγκαλιά όλου του κόσμου.Δύσκολα περιγράφεται με λόγια η χαρά της μητέρας, που ξαναβρίσκει το χαμένο της παιδί. Ναι, ναι, παρόλο που πρόκειται για ένα δέντρο. Γιατί κάθε ζωντανό πλάσμα στη γη μπορεί να νιώσει χαρά, αγάπη, λύπη και, κάποιες φορές, φόβο.[...]Ο Ήλιος που τις παρακολουθούσε από ψηλά, πήρε τον λόγο:«Λαμπερή μου Ηλιαχτίδα, στη ζωή δεν υπάρχουν μόνο λιβάδια με αγριολούλουδα. Τα μάτια μου έχουν δει τόσα πολλά. Υπάρχουν γίγαντες εκεί έξω, μικρή μου. Κανείς δεν πρέπει να παλεύει μόνος με τους γίγαντες. Με την αγάπη για όπλο, μπορούμε, μαζί, να τα ξεπεράσουμε όλα... Γεννήθηκες για να λάμπεις! Και κανείς, ποτέ μα ποτέ, δεν μπορεί να σου το στερήσει αυτό!»
Το βιβλίο απευθύνεται κυρίως σε παιδιά δημοτικού. Ωστόσο η εκπληκτική εικονογράφηση της κυρίας Βιβής Μαρκάτου, σε συνδυασμό με το ύφος του κειμένου, το καθιστούν κατάλληλο και για μια πιο ευρεία γκάμα ηλικιών ή ακόμα και για όλους όσους θέλουν να δουν μέσα από τα μάτια ενός παιδιού...
Αν έπρεπε να περιγράψετε την ιστορία της Ηλιαχτίδας με μια λέξη, ποια θα ήταν αυτή;
Χ.Κ.: Αναντικατάστατη! Όπως μοναδικό και αναντικατάστατο είναι το κάθε παιδί πάνω στη γη!
Πώς σχολιάζετε τη σύγχρονη βιβλιοπαραγωγή παιδικών αναγνωσμάτων στη χώρα
μας; Τι θα θέλατε ιδανικά για αυτό το είδος;
Χ.Κ.: Υπάρχει πραγματικά μια πληθώρα επιλογών τα τελευταία χρόνια, όσον αφορά το ποιοτικό, παιδικό βιβλίο. Και αυτό από μόνο του είναι κάτι θετικό και ελπιδοφόρο!
Πολύ θετικό επίσης είναι το γεγονός ότι το σύγχρονο παραμύθι αγγίζει θέματα που σχετίζονται με τον εσωτερικό κόσμο του παιδιού και την ψυχική του ανάπτυξη, αφήνοντας πίσω ξεπερασμένα μοτίβα όπως ο κακός λύκος, η κακιά μητριά, η κόρη που θα ευτυχήσει μόνο όταν παντρευτεί κ.α.
Παρ' όλα αυτά έχω παρατηρήσει πως αρκετά παραμύθια γράφονται χωρίς ιδιαίτερο σκοπό, στο πλαίσιο μιας μαζικής υπερπαραγωγής, χωρίς να έχουν απαραίτητα να προσθέσουν κάτι. Κάποιες φορές μάλιστα, μου δίνεται η εντύπωση ότι υποτιμάται ο μικρός αναγνώστης και η κριτική του ικανότητα. Άλλοτε πάλι συναντάμε τυχαία στα ράφια αριστουργήματα που δεν διαφημίστηκαν επαρκώς ενώ άλλες φορές αγοράζουμε στο παιδί μας ένα πολυδιαφημισμένο βιβλίο που τελικά αποδεικνύεται κατώτερο των προσδοκιών μας... Ιδανικά, θα ήθελα πιο «σκεπτόμενα» παιδικά βιβλία. Ιδανικά, θα ήθελα να δημιουργήσουμε περισσότερους «μικρούς βιβλιοφάγους»!
Αυτά μου είπε η Χριστίνα Κρητικού για το βιβλίο της, Ο χορός της Ηλιαχτίδας, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Διάνοια σε εικονογράφηση Βιβής Μαρκάτου.
Διαβάζοντας την ιστορία της είναι αδύνατο να μη προσέξω την όμορφη αφηγηματικότητα και την παρουσία έντονων γραφών στα σημεία· σε εκείνα όπου βρίσκονται τονισμένες οι λέξεις-κλειδιά και όλες οι βασικές έννοιες και δράσεις. Ουσιαστικά, ρήματα και επίθετα που έχουν «επιστρατευθεί» από τη δημιουργό να χρωματίσουν τις υφές, να δημιουργήσουν το απόσταγμα, να «μιλήσουν» τελικά στην καρδιά του μικρού αποδέκτη. Παράλληλα, να βοηθήσουν τον ερμηνευτή, κατά την ανάγνωση της ιστορίας, που συνήθως είναι ένας μη έμπειρος γονιός, ώστε να «επιμείνει» περισσότερο εκεί. Η τακτική δεν είναι διόλου σπάνια σε αυτό το μυθοπλαστικό είδος, που απευθύνεται σε μικρά παιδιά, όμως εδώ λειτουργεί στην πράξη (παρά ως μια πλεονάζουσα «ιδέα» ή μια επιλογή που όμως δεν έχει κάτι να δώσει, όπως παρατηρώ σε διάφορες παιδικές ιστορίες).
Η ίδια η ιστορία δε, δομείται με τρόπο απολύτως κατανοητό, σαφές και διάφανο (όπως ενδείκνυται ώστε να μη δημιουργήσει σύγχυση στο κοινό της) αλλά όχι παιδιάστικο. Παρουσιάζει με διαύγεια και απλότητα τα γεγονότα όμως η κυρία Κρητικού έχει κατά νου ν' αντιμετωπίσει το κάθε παιδί με σεβασμό και σοβαρότητα (όχι σοβαροφάνεια). Προσφέρει έτσι μια ουσιαστική «επαφή» με τα ζητήματα της ιστορίας της Ηλιαχτίδας της παρά μια ψεύτικη, πλασματική χροιά. Το σύνολο περιέχει αλήθεια, την αλήθεια της ζωής, και διδάγματα που περνούν με όμορφο, γόνιμο και δημιουργικό τρόπο. Δεν προσπαθεί να ωραιοποιήσει κάτι, ούτε να το κρύψει κάτω από το χαλί, όμως δεν πέφτει και στην «παγίδα» της υπεραπλούστευσης, που κάνει μια αφήγηση ρηχή.
Το σύνολο, μαζί με την υπέροχη εικονογράφηση, αποτελεί μια άκρως ενδιαφέρουσα εμπειρία τόσο για τους μικρούς μας φίλους όσο και για τον κάθε φιλαναγνώστη. Όμορφο, μεστό κι ενδιαφέρον, αυτό το βιβλίο αποτελεί μια μοναδική πρόταση ενώ προσφέρει πολύπλευρα μηνύματα –εσωτερικής δύναμης, αυτοπεποίθησης κ.λπ.– και εποικοδομητικές προτροπές. Κι όπως διαβάζουμε και στην περίληψη: «Πίστεψε, μίλα, εμπιστέψου, αξίζεις», μας παρακινεί.
Ανακαλύψτε το!