Τι σας ώθησε να γράψετε αυτό το βιβλίο;
Χρυσάνθη Πρωτοψάλτου: Το 2019, μπροστά από το παλιό σχολείο της πόλης μου, τοποθετήθηκαν «λίθοι μνήμης» για έξι Εβραιόπουλα της Βέροιας που εξοντώθηκαν από τους Ναζί την περίοδο 1943-1944. Αυτοί οι έξι μπρούτζινοι κύβοι, κομμάτι πια της πόλης και σιωπηλοί μάρτυρες του παρελθόντος της, μ' έκαναν να αναρωτηθώ για τις ανθρώπινες ιστορίες πίσω από τα χαραγμένα ονόματα.
Αν θα έπρεπε να το περιγράψετε με μία μόνο λέξη, ποια θα ήταν αυτή;
Χ.Π.: Ειλικρινά, δεν νομίζω πως μπορώ να το περιγράψω με μία μόνο λέξη. Αν μου δίνατε έξι λέξεις, θα έλεγα «ανθρώπινες ιστορίες πίσω από την Ιστορία».
Τι θα συμβουλεύατε εκείνον που επρόκειτο να το διαβάσει;
Χ.Π.: Να αφεθεί στο ταξίδι της ιστορίας και της μνήμης.
Αν το βιβλίο σας ήταν/γινόταν ένα κανονικό ταξίδι κάπου στον κόσμο, πού θα πηγαίναμε και πόσες μέρες θα κρατούσε;
Χ.Π.: Στην εβραϊκή συνοικία της Βέροιας θα σας ταξιδέψουν «Οι μπρούτζινοι κύβοι». Χάβρα τη λένε μέχρι και σήμερα οι παλιοί Βεροιώτες, κι είναι μια παμπάλαια περιτειχισμένη γειτονιά, με σπίτια που λίγο έχουν αλλάξει στο πέρασμα του χρόνου, κρεμασμένη πάνω απ' τα αφρισμένα νερά του Τριποτάμου, του ποταμιού που διασχίζει την πόλη. Και θα κρατήσει το ταξίδι αυτό τρεις μέρες, όσες ήταν και οι μέρες του εγκλεισμού των Βεροιωτών Εβραίων μέσα στη συνοικία τους, προτού, την Πρωτομαγιά του 1943, οδηγηθούν στη Θεσσαλονίκη, κι από εκεί σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Κλείστε τη μίνι συνέντευξη με μία φράση/παράγραφο από το βιβλίο.
Χ.Π.:
«Τα λόγια καλά είναι, μα θαρρούσα ότι μπορούσες κάτι παραπάνω», του αντιγύρισε ο κυρ Θανάσης, «να του 'βγαζες χαρτιά, όπως έκαμες και για άλλους». Ο Σταυρίδης δεν απάντησε, όμως το μάτι του τον ζύγιαζε από πάνω ως κάτω. Στο τέλος τον πλησίασε, τόσο κοντά που ο άλλος ένιωσε το χνώτο του.
«Θέλει κότσια τούτη η δουλειά φούρναρη. Τα δικά σου βαστάνε;» ξαναείπε.
Ο κυρ Θανάσης του αντιγύρισε τη ματιά, μα στο τέλος χαμήλωσε το κεφάλι.
«Σάμπως γνωρίζει κανείς τα κότσια του, άμα δεν έρθει η ώρα να τα δοκιμάσει;»
Η Χρυσάνθη Πρωτοψάλτου σε μια μικρή συνέντευξη μεγάλων βιβλιοταξιδιών μίλησε για τη νουβέλα της, Οι μπρούτζινοι κύβοι, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ελκυστής. Στην περίληψη διαβάζουμε:
Αυτή είναι η ιστορία του Ασσέρ Δανιέλ, ενός απ' τα Εβραιόπουλα που τα ονόματά τους χαράχτηκαν στους λίθους της μνήμης, τους έξι μπρούτζινους κύβους που τοποθετήθηκαν μπροστά στο παλιό σχολείο της Βέροιας. Ή, ίσως πάλι να είναι η ιστορία ενός άλλου Ασσέρ, κάποιου Γιοζέφ ή ενός Δαβίκου, ή κι όλων εκείνων των παιδιών που ταξίδεψαν με κάποιο από τα τρένα του θανάτου. Τι χρησιμεύουν άλλωστε τα ονόματα, εκτός από το να κρατούνε ζωντανή τη μνήμη;
Η Χρυσάνθη Πρωτοψάλτου γεννήθηκε στη Βέροια Ημαθίας, όπου και κατοικεί ως σήμερα με την οικογένειά της. Εργάζεται ως παιδαγωγός προσχολικής αγωγής σε δημοτικό παιδικό σταθμό του Δ. Βέροιας και γράφει βιβλία για παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας. Πρόσφατα ολοκλήρωσε μεταπτυχιακές σπουδές στο αντικείμενο της Δημιουργικής Γραφής. Έργα της για παιδιά αλλά και για ενήλικες έχουν διακριθεί και βραβευθεί σε πανελλήνιους λογοτεχνικούς διαγωνισμούς.
