Κορυφαία Ελληνίδα τραγωδός. Γεννήθηκε στον Πειραιά στις 15 Δεκεμβρίου του 1900. Ήταν το τέταρτο παιδί του εύπορου αλευρομήχανου Βασίλειου Κωνσταντοπούλου και της Ελένης Μαλανδρίνου. (Η οικογένεια θα αποκτήσει συνολικά εφτά παιδιά.)
Η Παξινού μαθαίνει τα πρώτα της γράμματα στη Σχολή Χιλλ και στη συνέχεια πηγαίνει στη σχολή των καλογριών της Τήνου. Αργότερα, επειδή είναι πολύ άτακτη, την στέλνουν εσωτερική σε σχολείο της Τήνου. Σε ηλικία οκτώ μόλις χρόνων χάνει τον πατέρα της.
Το 1911 εγγράφεται στο Conservatoire της Γενεύης και τρία χρόνια αργότερα κάνει την πρώτη της δημόσια εμφάνιση, τραγουδάει σε εσπερίδα υπέρ των Γάλλων τραυματιών του πολέμου που διοργανώνει ο γαλλοελληνικός Ιατρικός Σύλλογος στο Δημοτικό θέατρο Αθηνών.
Στις 22 Φεβρουαρίου του 1915 τραγουδάει τη γνωστή επιτυχία «Είδα μάτια» συνοδευόμενη στο πιάνο από τον Αττίκ.
Το 1917 αποφοιτά από το Conservatoire της Γενεύης και για τις σπουδές της τιμάται με Πρώτο Βραβείο και Χρυσό Μετάλλιο. Μέσα στην ίδια χρονιά πραγματοποιεί τον πρώτο της γάμο με τον επιχειρηματία Γιάννη Παξινό.
Την επόμενη χρονιά γεννιέται η πρωτότοκη κόρη της, η Έθελ, και δύο χρόνια αργότερα έρχεται στον κόσμο η δεύτερη κόρη της, η Ιλεάνα.
Μέσα στο 1920, στις 13 και 16 Μαΐου, πρωταγωνιστεί στην παράσταση του μελοδράματος «Βεατρίκη». Είχε αποσπάσει διθυραμβικές κριτικές για την ερμηνεία της στην παράσταση αυτή.
Σε αυτά τα πρώτα της βήματα πήρε μέρος σε πάρα πολλές συναυλίες, καθαρά για φιλανθρωπικούς σκοπούς.
Το 1922 πηγαίνει στην Βιέννη, και μένει γοητευμένη για το έργο του Ρίχαρντ Βάγκνερ. Την επόμενη χρονιά χωρίζει από τον σύζυγό της Ιωάννη Παξινό. Τον Απρίλιο του 1923 εκδίδεται το διαζύγιο τους.
Το 1926 ολοκληρώνει πλέον της σπουδές της στο Βερολίνο και εγκαθίσταται στην Αθήνα.
Το 1928 είναι μια καθοριστική χρονιά για τη ζωή της και για τη ζωή ενός άλλου κορυφαίου Έλληνα ηθοποιού· η Κατίνα Παξινού γνωρίζει στο καμαρίνι της Μαρίκας Κοτοπούλη τον άνθρωπο που θα έμενε μαζί του μέχρι τον θάνατό της και που θα γέμιζαν το ελληνικό θέατρο με σπουδαίες παραστάσεις, συγκλονιστικές ερμηνείες και που θα τους τοποθετούσε στην πρώτη γραμμή. Γνωρίζει και ερωτεύεται τον Αλέξη Μινωτή. Στο βιβλίο της Ισμήνης Αντωνούλα περιγράφεται η πρώτη τους συνάντηση: «Μου έκανε εντύπωση η έντονη προσωπικότητά της, γι' αυτό επιδίωξα να την ξαναδώ. Αυτή η πρώτη συνάντηση έπαιξε τεράστιο ρόλο, γιατί από τυχαία και πρόχειρη έγινε σε λίγο καιρό μόνιμη, δεσμός ερωτικός που επηρέασε όλα τα πράγματα και όλες τις αποφάσεις. Η Κατίνα είχε πάει στο Βερολίνο να γίνει βαγκνερική τραγουδίστρια. Στις συζητήσεις που είχαμε, προσπαθούσα να τις εξηγήσω πως η ελληνική μυθολογία είναι κατά πολύ ανώτερη από τους τευτονικούς μύθους των Νιμπελούνγκεν, θέλοντας να την πείσω να εγκαταλείψει το τραγούδι και να στραφεί στο κλασικό αρχαίο δράμα. Τελικά φαίνεται να επηρεάστηκε απ' όλα αυτά που της έλεγα και αποφάσισε να εγκαταλείψει, και τη Γερμανία και τις μουσικές σπουδές της. Ούτε τα πράγματά της που είχε αφήσει στο Βερολίνο δεν πήγε να πάρει! Από τότε ζήσαμε μαζί σαράντα πέντε χρόνια.».
Στις 7 Δεκεμβρίου του 1928 πραγματοποιεί την πρώτη της θεατρική εμφάνιση με το έργο του Ανρί Μπατάιγ «Η γυμνή γυναίκα» με τον θίασο Κοτοπούλη.
Λίγο αργότερα, η Παξινού, ενσαρκώνει τη μητέρα της Μαρίκας Κοτοπούλη στο έργο «Αγαπημένη μου, κουτή μαμά...» των Νερτς Λουντ και Μαρίας Λ. Μάγιερ.
Ενδεικτικά αναφέρω κάποια έργα που έπαιξε η μεγάλη μας ηθοποιός πριν καθιερωθεί ως η μεγαλύτερη τραγωδός του τόπου μας.
18-12-29 «Ιερή φλόγα» του Σόμερσετ Μωμ
11 ή 13-3-30 «Η σκουριά» των Β. Κίρσον και Α.Ουσπένσκι (Μάνια)
26-12-30 «Ηλέκτρα» του Χόφμανσταλ, περιοδεία στην Νέα Υόρκη
Περίπου προς το τέλος Μαΐου του 1931 ανεβαίνει το έργο του Ευγένιου Ο' Νηλ «Πόθοι κάτω από τις λευκές» σε μετάφραση Κατίνας Παξινού με την ίδια να ενσαρκώνει τον ρόλο της Άμπυ Πούτναμ.
19-3-32 «Αγαμέμνων» του Αισχύλου σε μετάφραση Ιωάννη Γρυπάρη και σκηνοθεσία του Φώτου Πολίτη. Είναι άξιο αναφοράς ότι άνοιξε το Εθνικό Θέατρο με εκείνη την παράσταση μετά από πολλά χρόνια και πολλές προσπάθειες για να φτιαχτεί η πρώτη κρατική σκηνή της χώρας μας. Η Κατίνα Παξινού ενσαρκώνει την Κλυταιμνήστρα με κήρυκα τον Αλέξη Μινωτή και στον ομώνυμο ρόλο τον Αιμίλιο Βεάκη.
29-11-32 ανεβαίνει από το Εθνικό θέατρο η «Άννα Κρίστι» του Ευγένιου Ο' Νηλ με την Κατίνα Παξινού στον ομώνυμο ρόλο και τον Αλέξη Μινωτή ως Ματ Μπουρκέ, τον Αιμίλιο Βεάκη ως Κρις και την Σαπφώ Αλκαίου ως Μάρθα. Η μετάφραση και εδώ όπως και στους «Πόθους» ανήκει στην Κατίνα Παξινού.
25-3-33 «Η θυσία του Αβραάμ» του Βιτσέντζου Κορνάρου όπου η Κατίνα Παξινού κρατάει τον ρόλο της Σάρας ενώ η σκηνοθεσία ανήκει στον Φώτο Πολίτη.
28-3-33 «Οθέλος» του Ουίλιαμ Σαίξπηρ. (Δεν υπάρχουν πληροφορίες για τη διανομή· ο Άλκης Θρύλος στο «Το ελληνικό θέατρο», τόμος Σ', 1927-1933 (Αθήνα 1977) αναφέρει: «πιθανότητα έκανε την Κατερίνα.».
10-5-33 «Οιδίπους Τύραννος» του Σοφοκλή. Ο Αιμίλιος Βεάκης στον ομώνυμο ρόλο και η Κατίνα Παξινού ως Ιοκάστη. Ο Αλέξης Μινωτής ενσαρκώνει τον Εξάγγελο.
30-1-34 «Οι βρυκόλακες» του Ερρίκου Ίψεν. Η Κατίνα Παξινού ως κύρια Άλβινγκ και ο Αλέξης Μινωτής στον ρόλο του Όσβαλντ. (Άξιο αναφοράς το γεγονός ότι το συγκεκριμένο έργο παιζόταν από τους δύο πρωταγωνιστές σε τακτά χρονικά διαστήματα μέχρι το 1970 παίζοντας η Παξινού την τραγική μάνα και ο Μινωτής τον γιο της –προς το τέλος ο Αλέξης Μινωτής επωμίστηκε τον ρόλο του πάστορα Μάντερς– και η επιτυχία του ήταν πολύ μεγάλη.
Τον Φεβρουάριο του 1934 ανέβηκε από το Εθνικό θέατρο ο «Λόρδος Βύρων» του Αλέκου Μ. Λιδωρίκη σε σκηνοθεσία του Φώτου Πολίτη και κοστούμια του Αντώνη Φωκά. Η Κατίνα Παξινού κράτησε τον ρόλο της Αυγούστα.
9-5-34 «Πέρσαι» του Αισχύλου (και στο δεύτερο μέρος ο «Κύκλωψ» του Ευριπίδη) σε μετάφραση του Ιωάννη Γρυπάρη και σκηνοθεσία του Φώτου Πολίτη. Η Κατίνα Παξινού στον ρόλο της Άτοσσας και ο Αλέξης Μινωτής στον ρόλο του Αγγελιοφόρου.
28-11-34 «Δον Κάρλος - Ινφάντης της Ισπανίας» Πρόκειται για την τελευταία σκηνοθεσία που έκανε ο Φώτος Πολίτης και λίγες μέρες μετά την πρεμιέρα έφυγε πρόωρα από τη ζωή στερώντας από το ελληνικό θέατρο την μεγάλη του μορφή. Αναλαμβάνει στη συνέχεια ο Δημήτρης Ροντήρης. Στην παράσταση αυτή ο Αλέξης Μινωτής κρατάει τον ρόλο του Πόζα και συμμετέχουν η Κατίνα Παξινού όπως και ο Γιώργος Γληνός.
Το 1939 ενσαρκώνει τον ρόλο της Γερτρούδης στον «Άμλετ» του Σαίξπηρ, με Άμλετ τον Αλέξη Μινωτή, Κλαύδιο τον Αιμίλιο Βεάκη, Οφηλία την Βάσω Μανωλίδου, Οράτιο τον Θάνο Κωτσόπουλο και Λαέρτη τον Μάνο Κατράκη. Την σκηνοθεσία υπογράφει ο Δημήτρης Ροντήρης. Η παράσταση αυτή ανέβηκε από τον θίασο του Εθνικού Θεάτρου στην Φρανκφούρτη σε μετάφραση του Βασίλη Ρώτα και κοστούμια του Αντώνη Φωκά.
Η κήρυξη του Ελληνοϊταλικού Πολέμου το 1940 βρίσκει την Κατίνα Παξινού στην Αγγλία. Τον Φεβρουάριο του 1941 θ' αναχωρήσει για την Αμερική. Στις 18 Ιανουαρίου περιγράφει τις περιπέτειές της στο ελληνικό πρόγραμμα του ραδιοσταθμού WRUL. (Σύμφωνα με διήγησή της, την τέταρτη ημέρα του ταξιδιού το πλοίο τορπιλίστηκε από τους Γερμανούς.) Την επόμενη χρονιά, και συγκεκριμένα στις 22 Μαΐου, συναντά στην Νέα Υόρκη τον Αλέξη Μινωτή.
4-7-1943 Προβολή της ταινίας «Για ποιον χτυπά η καμπάνα» όπου ερμηνεύει την Πιλάρ. Η ερμηνεία της στην ταινία αυτή θα της χαρίσει το Όσκαρ δεύτερου γυναικείου ρόλου.
1950 Επιστροφή στην Ελλάδα. Με πρόσκληση του διευθυντή του Εθνικού θεάτρου Γιώργου Θεοτοκά συνεργάζονται με το Εθνικό Θέατρο στο έργο του Ίψεν, «Βρυκόλακες». (Το έργο ανέβηκε για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων, από τις 11 μέχρι τις 29 Οκτωβρίου.)
Ακολουθούν μεγάλα έργα όπως: «Το σπίτι της Μπερνάντα Άλμπα» του Λόρκα, «Εκάβη» και «Μήδεια» του Ευριπίδη, «Έγκλημα στο νησί των κατσικιών» του Ούγκο Μπέττι, «Η επίσκεψη της γηραιάς κυρίας» του Ντύρρενματ, «Πατέρας» του Στρίντμπεργκ, «Οι φυσικοί» του Ντύρρενματ, «Η τρελή του Σαγιώ» του Ζαν Ζιρωντού, «Μάκμπεθ» του Σαίξπηρ, «Η Ήρα και το παγόνι» του Σον Ο' Κέισυ, «Ματωμένος γάμος» του Λόρκα και «Μάνα κουράγιο» του Μπέρτολτ Μπρεχτ, που είναι και το κύκνειο άσμα της μεγάλης ηθοποιού και κατά τη διάρκεια των παραστάσεων ήταν ήδη πολύ βαριά άρρωστη και εξουθενωμένη, σύμφωνα με τα λόγια του συζύγου της και σκηνοθέτη της παράστασης Αλέξη Μινωτή και πολλών συναδέλφων της οι οποίοι είχαν πάρει μέρος στην παράσταση.
Στις 22 Φεβρουαρίου του 1973 πεθαίνει η Κατίνα Παξινού και την επόμενη ημέρα γίνεται η κηδεία της στο Πρώτο Κοιμητήριο Αθηνών. Από τις 11 Νοεμβρίου του 1990 μοιράζεται τον ίδιο χώρο για ανάπαυση και ο Αλέξης Μινωτής. Δίπλα βρίσκεται το μνήμα του μεγάλου μουσικού και φίλου του ζευγαριού Δημήτρη Μητρόπουλου.
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Έχει διατηρηθεί η μεταγραφή των ονομάτων όπως στο χειρόγραφο του συντάκτη.
Οι πληροφορίες και το φωτογραφικό υλικό προέρχονται από το βιβλίο «Παξινού - Μινωτής: Μίμησις πράξεως σπουδαίας και τελείας» του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης.
