Ο Αδάμ Τρασκ καταφέρνει να ορθοποδήσει ως αγρότης στην κοιλάδα της Καλιφόρνια, όπου ζει με τον αδερφό του, Τσαρλς, και τον πιστό υπηρέτη του, Λι, ώσπου μια μέρα μια γυναίκα φτάνει στο κατώφλι του μισοπεθαμένη και κακοποιημένη. Ο Αδάμ την ερωτεύεται, την παντρεύεται και αποκτούν δίδυμα αγόρια, τον Κάλεμπ και τον Ααρών, μόνο που η Κάθυ έχει άλλα σχέδια για το μέλλον της. Πόσο δύσκολο είναι να μεγαλώσει μόνος του ο Αδάμ τους γιους του; Γιατί εξαφανίστηκε η Κάθυ και πού βρίσκεται; Πόσο δυσδιάκριτο είναι το καλό από το κακό;
Το μυθιστόρημα του Τζoν Στάινμπεκ διασκευάστηκε για τη θεατρική σκηνή από τον Αμερικανό σκηνοθέτη, συγγραφέα και ηθοποιό Frank Galati και επικεντρώνεται σε μερικά από τα σημαντικότερα μέρη του, φωτίζοντας επιλεκτικά συγκεκριμένους χαρακτήρες και στήνοντας μια ιστορία γεμάτη απρόοπτα και εκπλήξεις. Δεν είναι εύκολο να διαλέξει κανείς αποσπάσματα από αυτό το γεμάτο σημαντικά διαχρονικά μηνύματα μυθιστόρημα, δεν είναι όμως κι ακατόρθωτο. Ο Galati επικεντρώθηκε στη βαθιά αγάπη κάποιου για μια γυναίκα, η οποία αποτελεί την ενσάρκωση του απόλυτου κακού, καταστρέφοντάς τον ψυχολογικά και συναισθηματικά ενώ ταυτόχρονα χτίζει σωστά τις αδελφικές και γενικότερα οικογενειακές σχέσεις μεταξύ των μελών που επισκιάζονται από ένα καλά κρυμμένο μυστικό. Πιστός στο αρχικό κείμενο κατάφερε να φτιάξει ένα κατάδικό του έργο που να αναδεικνύει σωστά όλα όσα αποτελούν ένα σωστό θεατρικό έργο είτε από τεχνικής είτε από συναισθηματικής άποψης.
Η Ανδρονίκη Αβδελιώτη πήρε τη μετάφραση της Μαργαρίτας Δαλαμάγκα-Καλογήρου και προσπάθησε να ζωντανέψει στον στενό και περιορισμένο για τέτοια έργα χώρο του θεάτρου «Αγγέλων Βήμα» την αμερικανική δύση πριν τον Α' Παγκόσμιο πόλεμο και την καθημερινότητα μιας αγροτικής οικογένειας. Χάρη στην εμπειρία της και τους ταλαντούχους ηθοποιούς, που επέλεξε, τα κατάφερε σε ικανοποιητικό βαθμό, παρ' όλο που ως θεατής είχα την έντονη αίσθηση ότι «μπούκωσα». Το κείμενο έχει πολλά πρωθύστερα, πολλές εναλλαγές σκηνών, πολλούς ηθοποιούς σε ταυτόχρονη εμφάνιση κι έτσι έβλεπα ένα διαρκές πήγαινε-έλα.
Προσπαθώντας να κρατηθώ στη ροή της παράστασης, να κατανοήσω αίτια και αιτιατά, να γνωρίσω τους χαρακτήρες, να παρακολουθήσω τις εξελίξεις και να απολαύσω το κατά τα άλλα άρτιο αισθητικά και υποκριτικά σύνολο, δυστυχώς κάπου «λαχάνιασα», κάπου χάθηκα, κάπου μου δημιουργήθηκαν απορίες γιατί κάποιοι ρόλοι φάνηκαν ασυνεπείς στην πορεία (π.χ. ο Λι κάποια στιγμή παραιτείται, στενοχωρώντας τον Αδάμ και τα παιδιά του και κάποια στιγμή επιστρέφει, χωρίς να πει γιατί ή αναρωτιέμαι ακόμη αν από κάποια σκηνή που είδα κατάλαβα σωστά ότι ο Αδάμ και η Κάθυ γνωρίζονταν πριν εκείνη έρθει στο κατώφλι του δαρμένη κ.λπ.).
Δυστυχώς η σκέψη να παραλληλιστεί η ζωή της Κάθυ με την Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων με αποσπάσματα από το βιβλίο και με μια σκηνή άκρατου σουρεαλισμού λίγα λεπτά πριν το τέλος δεν προσθέσανε κάτι σημαντικό ή απαραίτητο στην παράσταση.
Οι ερμηνείες είναι όλες σωστές και κανένας ηθοποιός δεν υστερεί σε κάτι. Η Ανδρονίκη Αβδελιώτη ως Κάθυ εξέφρασε σωστά όλες τις πτυχές του χαρακτήρα που υποδύεται και μεταμορφώθηκε από απελπισμένο θύμα σε παγιδευμένη σύζυγο κι από κει σε αποφασισμένη γυναίκα για να καταλήξει η απόλυτη κακιά του έργου χωρίς ακρότητες και υπερβολές. Ο Γιώργος Ζώης ως Αδάμ χαράσσει εξίσου σημαντική ερμηνευτική πορεία καθ' όλη τη διάρκεια της παράστασης και με έπεισε απόλυτα ως προστατευτικός πατέρας που υποσυνείδητα θεωρεί μόνο τον έναν γιο του ως αγαπημένο του. Ο Σταμάτης Μπαντούνας ως Λι είναι η απαραίτητη ήρεμη δύναμη μεταξύ των μελών της οικογένειας και κρατάει πολύ καλά τις ισορροπίες στις σκηνές. Κουράζεται πολύ κυρίως σωματικά, μιας και κάθε του βήμα και κάθε κίνηση είναι σημαντική για τα αντικείμενα της παράστασης, πού θα μεταφερθούν, ποιος θα τα χρησιμοποιήσει κ.λπ. Το πρόσωπό του και η σωματική του διάπλαση είναι η καλύτερη επιλογή για τον ρόλο ενός ανθρώπου που εμπνέει εμπιστοσύνη στην οικογένεια του Αδάμ, που φροντίζει τα παιδιά κι αυτά τον αγαπούν σαν τρελά ενώ η χροιά της φωνής του δίνει σημαντικό τόνο σε κρίσιμες στιγμές του έργου. Ο Ανδρέας Ζάκας ως Σαμουήλ Χάμιλτον, οικογενειακός φίλος του Αδάμ, και η Ποπέτα Σούκου ως μητέρα της Άμπρα Μπέικον στέκονται σωστά και βοηθάνε με την εμπειρία τους Ηλία Βογιατζιδάκη, Γιώργο Ζώη, Σοφία Σιμοπούλου και Κωνσταντίνο Τσιούγκο να γνωρίσουν και να ερμηνεύσουν τους ρόλους τους. Τα σκηνικά και τα κοστούμια των Ανδρονίκης Αβδελιώτη, Νικολάου Μαρμαροτούρη και Σταμάτη Μπαντούνα αποτυπώνουν σωστά την εποχή και τον τόπο, είναι λιτά και ταυτόχρονα χρηστικά και πρακτικά. Οι φωτισμοί του Βασίλη Κλωτσοτήρα βοηθάνε αρκετά στην απόδοση της ατμόσφαιρας και στην κατανόηση του χώρου και του χρόνου των σκηνών που διαδραματίζονται, μιας και, όπως έγραψα και πιο πριν, τα πρωθύστερα είναι διαρκή.
Η παράσταση «Ανατολικά της Εδέμ», βασισμένη στη διασκευή του Frank Galati, έχει καλές ερμηνείες, κρατάει το «ζουμί» του αυθεντικού και κλασικού κειμένου και υποστηρίζεται από καλές ερμηνείες και σωστή σκηνοθεσία. Απλώς οι απαιτήσεις του ίδιου του έργου θα ξεδιπλώνονταν και θα τονίζονταν καλύτερα σε μεγαλύτερη σκηνή ώστε οι ηθοποιοί να έχουν τον απαραίτητο χώρο να κινηθούν πιο καλά και ταυτόχρονα να δώσουν στον θεατή τον αέρα και τον χρόνο που χρειάζεται για να κατανοήσει και να αγαπήσει αυτήν τη σημαντική προσπάθεια. Όλοι οι συντελεστές με βοήθησαν πολύ να έρθω σε επαφή με το σύμπαν που δημιούργησε ο Τζον Στάινμπεκ και με παρακίνησαν να διαβάσω το μυθιστόρημα ώστε να εντυπώσω καλύτερα την ουσία και το νόημά του κι έφυγα αρκετά ικανοποιημένος από το υποδειγματικό σύνολο που είδα.
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Συντελεστές:
Επιλογή δραματολογίου - Μετάφραση: Μαργαρίτα Δαλαμάγκα-Καλογήρου
Σκηνοθεσία: Ανδρονίκη Αβδελιώτη
Δραματουργική επεξεργασία: Ανδρονίκη Αβδελιώτη
Μουσική σύνθεση και επιμέλεια: Αργυρώ Καπαρού
Σχεδιασμός φωτισμού: Βασίλης Κλωτσοτήρας
Σκηνικά - Κοστούμια: Ανδρονίκη Αβδελιώτη, Νικόλαος Μαρμαροτούρης, Σταμάτης Μπαντούνας
Βοηθός σκηνοθέτη: Μάιρα Ξύδη
Φωτογραφίες: Λάμπρος Ρουμελιωτάκης
Ηχοληψία και Programming: Νίκος Πιτλόγλου - StudioArion
Παίζουν με αλφαβητική σειρά οι ηθοποιοί: Αβδελιώτη Ανδρονίκη, Βογιατζηδάκης Ηλίας, Ζάκας Ανδρέας, Ζώης Γιώργος, Μπαντούνας Σταμάτης, Πινακάς Τίτος, Σιμοπούλου Σοφία, Σούκου Ποπέτα, Τσιούγκος Κωνσταντίνος.
