koukidaki: Παλμύρα

Χριστόφορου Τριάντη

Μετά τις τελευταίες επιχειρήσεις στην Παλαιστίνη, ο αυτοκράτορας Αδριανός αποσύρθηκε, για να ξεκουραστεί στη Συρία. Ο Αντωνίνος Πίος, ο θετός του γιος, του πρότεινε να επισκεφτεί την Παλμύρα στο εσωτερικό της χώρας, και να περάσει λίγο καιρό εκεί. Η Παλμύρα ήταν μια από τις αρχαιότερες πόλεις της Μέσης Ανατολής. Ήταν χτισμένη σε μια περιοχή με οάσεις, στη μέση της συριακής ερήμου.

O Αδριανός ύστερα από ένα σύντομο ταξίδι, έφτασε σ' ένα μέρος, λίγο έξω από την Παλμύρα. Ήταν μια όαση που την έλεγαν Ταντμόρ –έτσι ονόμαζαν οι ντόπιοι την περιοχή. Ο αυτοκράτορας είχε μαζί του μερικούς συνεργάτες και φίλους. Ήταν Αύγουστος και στην έρημο οι θερμοκρασίες ήταν ιδιαίτερα υψηλές. Οι σκηνές των ταξιδιωτών στήθηκαν κάτω απ' τους φοίνικες και δίπλα στις πηγές της όασης.

Από την πρώτη μέρα, ο Αδριανός επιδόθηκε στο κυνήγι άγριων ζώων. Τον ευχαριστούσε και τον ξεκούραζε η επαφή με τη φύση. Όμως, αυτήν τη φορά η αναζήτηση θηραμάτων τελείωσε, δίχως αποτέλεσμα. Ο ήλιος άρχισε να βασιλεύει και μια λεπτή ψύχρα τύλιγε την όαση. Ο αυτοκράτορας γύρισε στο κατάλυμά του για να ξεκουραστεί. Ύστερα από λίγη ώρα, βγήκε από τη σκηνή του, για να ανέβει στους λόφους, έξω από την κατασκήνωση. Δεν ήθελε να τον συντροφεύσει κάποιος από τη συνοδείας του, ούτε και ο Αντίνοος που προθυμοποιήθηκε. Ο Αδριανός ευγενικά τον απέτρεψε. Ήθελε να μείνει μόνος. Καθώς έβλεπε τον Αντίνοο να απομακρύνεται από κοντά του, σκέφτηκε φωναχτά, «Αχ, η ομορφιά, πάντα ελεύθερη και μόνη».

Ξεκίνησε τον περίπατό του με αργό βήμα. Προχώρησε στην έρημο κι ανέβηκε σ' έναν λόφο, έξω από την Ταντμόρ. Απόλυτη ησυχία βασίλευε, κάπου κάπου ακούγονταν κρωξίματα απ' τα νυχτοπούλια. Ξάπλωσε στο χώμα και κοίταξε τον έναστρο ουρανό. Παρακολουθούσε ώρες τ' άστρα. Εδώ κι εκεί οι διάττοντες αστέρες αυλάκωναν το στερέωμα. Ένιωσε πληρότητα, κι αυθόρμητα οι σκέψεις του έγιναν λέξεις. «Υπάρχουν κάποιοι τόποι που είναι γεμάτοι ευτυχία, αυτός εδώ είναι ένας τέτοιος τόπος. Σαν να παίρνει την ψύχη σου μια αόρατη δύναμη και να την οδηγεί στη γαλήνη. Ένα ταξίδι αρμονίας γεμάτο αόρατες μουσικές».

Όμως, οι σκέψεις του διακόπηκαν απότομα κι οι λέξεις χάθηκαν στην έρημο. Σαν σε όνειρο είδε, μπροστά στα μάτια του, τους δρόμους της Ιουδαίας σκεπασμένους με πτώματα. Οι εικόνες των τεμαχισμένων λεγεωνάριων, στις παρυφές και στους δρόμους της Ιερουσαλήμ, τον είχαν στενοχωρήσει βαθιά. Οι εξεγερμένοι Εβραίοι όποιον Ρωμαίο έπιαναν αιχμάλωτο, τον βασάνιζαν και τον ακρωτηρίαζαν, πριν τον σκοτώσουν. Και οι Ρωμαίοι συμπεριφέρονταν με τον ίδιο και χειρότερο τρόπο στους εξεγερμένους. Δεν πίστευε σε αυτές τις φρικαλεότητες, αλλά έπρεπε να τις ανεχτεί. Η δύναμη με την δύναμη επιβάλλεται. Ήταν ο αυτοκράτορας της Ρώμης, του κόσμου ολόκληρου! Έπρεπε, λοιπόν, να παίξει τον ρόλο του, όσο το δυνατόν καλύτερα.

Όταν κατάφερε και είδε τον αρχιραβίνο, προσπαθώντας να βρει μια λύση στην κρίση, διαπίστωσε ότι κάτι τέτοιο ήταν πραγματικά αδύνατο. Του έκανε ιδιαίτερη εντύπωση, η συμπεριφορά του φαρισαίου αρχιερέα. Ο αρχιραβίνος δεν έδειξε τον παραμικρό σεβασμό στο πρόσωπό του. Δεν δίστασε –μάλιστα– να θεωρήσει βλασφημία προς τον θεό τους, το γεγονός ότι οι Ρωμαίοι κυβερνούσαν την οικουμένη και όχι ίδιοι. Ο Αδριανός διέταξε να μην τον συλλάβουν και να τον αφήσουν να φύγει. Η αλαζονεία πρέπει να «τιμωρείται» με επιείκεια. Είναι μια ανατρεπτική τιμωρία. Πολλούς μάρτυρες είχε «φτιάξει» η Ρώμη, ακόμα ένας δεν χρειαζόταν, ιδιαίτερα εκείνη την περίοδο.

Σηκώθηκε και τράβηξε για την όαση. Μόλις κατέβηκε τον λόφο, ήρθε κι ο Αντίνοος να τον συναντήσει, δεν άντεξε μακριά του. Οι δυο τους έφτασαν στην Ταντμόρ. Μόλις είχαν έρθει κι οι αγγελιοφόροι από την Ιουδαία. Οι διοικητές των λεγεώνων τον πληροφορούσαν πως οι θύλακες των εξεγερμένων, σε Γαλιλαία και Σαμάρεια, εκκαθαρίστηκαν ολοκληρωτικά. Η εξέγερση είχε σβήσει. Αμέσως, έδωσε εντολή να χτιστεί στην Παλμύρα ένας μεγαλοπρεπής ναός, προς τιμήν του Ήλιου, και να οργανωθούν αμέσως θεατρικοί αγώνες για να γιορταστεί η νίκη.

Πριν αποσυρθεί στη σκηνή του, ο Αδριανός φώναξε τον γραφέα του, τον Λούκιο. Ήρθε γρήγορα, κουβαλώντας τα σύνεργά του. Τον Λούκιο τον εκτιμούσε, γιατί –όπως κι ο ίδιος– ήταν λάτρης της ποίησης και της φιλοσοφίας.

— «Λούκιε, σ' αρέσει η Παλμύρα;»

— «Αυτοκράτορά μου, είναι πραγματικά μαγική η περιοχή. Χθες το πρωί ήμουν στην πόλη και επισκέφτηκα τον ναό του Ήλιου. Καθώς ανέβαινα τα σκαλοπάτια, η ανατολή μού σκέπασε γαλήνια τα μάτια. Υπάρχει αστρική ενέργεια σ' αυτόν τον τόπο. Και οι άνθρωποι είναι ήρεμοι και ευχαριστημένοι απ' τη ζωή, σαν να είναι συνδεδεμένοι με αόρατες θεϊκές δυνάμεις. Ζουν σαν άνθρωποι και πεθαίνουν σαν θεοί. Αυτό μου το είπανε οι ιερείς του Ήλιου, και μ' άρεσε πολύ».

— «Ναι Λούκιε! Το αντίθετο θα ήταν ύβρη προς τους θεούς και το σύμπαν. Αλλά όμως, τον κόσμο δεν τον κυβερνούν οι θεοί, παρά οι εγωισμοί και οι αδυναμίες της σάρκας, η σκληρότητα και η δύναμη. Ποιος ξέρει, αν σε κάποια χρόνια, που η Ρώμη δεν θα 'ναι εδώ, τι θα 'χει απομείνει από την ομορφιά αυτού του τόπου, απ' την αρμονία του».

— «Μα αυτοκράτορά μου, η Ρώμη είναι αιώνια, δεν θα εγκαταλείψει έναν τέτοιον "παράδεισο", ποτέ».

— «Λούκιε, η Ρώμη κι οι θεοί μας είναι περαστικοί, είναι πολύ γήινοι για να "επιζήσουν". Αυτό που είναι αιώνιο, πιο μεγάλο από τη Ρώμη και τους θεούς της, είναι ο αγώνας του φωτός και του σκότους».

Ο Λούκιος ακούγοντας τον αυτοκράτορα μελαγχόλησε, αλλά γρήγορα βρήκε πάλι τα λόγια του.

— «Και ποιος θα 'ναι ο νικητής;», ρώτησε τον αυτοκράτορα.

Ο Αδριανός χαμογέλασε και κοίταξε τ’ αστέρια στον ουρανό της Παλμύρας.

— «Νικητής; Πολύ θα 'θελα να δω το φως να νικά. Αλλά οι άνθρωποι δεν ακολουθούν το αιώνιο, διαλέγουν –εύκολα– το σκοτάδι, τη χυδαιότητα, την υποκρισία και τον θάνατο. Μόνον οι στιγμές ομορφιάς απομένουν, γιατί όταν γίνονται ποίηση, έχουν διάρκεια. Όλα τα ανθρώπινα ξεχνιούνται Λούκιε, ακόμα κι ο Αλέξανδρος και ο Καίσαρας λησμονήθηκαν. Η αρμονία όμως μας «ταιριάζει», όχι γιατί είμαστε Ρωμαίοι και κατακτητές, αλλά γιατί είμαστε άνθρωποι φτιαγμένοι από φως και αίμα. Είμαστε ψυχές ποιητικές. Ναι, Λούκιε, εδώ στην Παλμύρα, σε αυτόν τον τόπο ένιωσα την ομορφιά. Η αρμονία, Λούκιε, είναι αθανασία και ποίηση».

— «Αυτοκράτορα Αδριανέ, εσύ νιώθεις την ομορφιά στο αίμα σου, είσαι ποιητής. Δεν θα ξεχαστείς. Έζησες ανθρώπινα στη Ρώμη και θα πεθάνεις θεϊκά στην Παλμύρα, στον τόπο της ωραιότητας. Χαίρε».

Πρώτη δημοσίευση

Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου

Στη συνοδευτική εικόνα βλέπετε προτομή Πόπλιου Αίλιου Τραϊανού Αδριανού