Υπάρχουν βιβλία που μπορεί να σε αποτρέπουν να τα διαβάσεις και την ίδια στιγμή άλλο τόσο να σε δελεάζουν να «ρουφήξεις» όλες τους τις σελίδες. Οξύμωρο και όμως, αληθινό!
Σε αυτήν την κατηγορία ανήκει και το νέο βιβλίο του συγγραφέα Νίκου Αρβανιτάκη, με τίτλο «Ο λευκός φασίστας», που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Όστρια. Ένα βιβλίο που κάπως το φοβήθηκα λόγω του τίτλου του και μία μικρή προκατάληψη ήρθε να σκιάσει τη σκέψη μου. Όμως, να που για πολλοστή φορά, τα βιβλία μού αποδεικνύουν πως δεν πρέπει να είμαι τόσο απόλυτη και να δίνω ευκαιρίες σε αυτά. Κι αυτό γιατί δεν πρόκειται για ένα πολιτικό μανιφέστο, μα για μία μυθιστορηματική βιογραφία, όπως διαβάζουμε και στο οπισθόφυλλο, που ακολουθεί και περιγράφει τη ζωή του κεντρικού πρωταγωνιστή.
Κι όπως πάντα η ανάγνωση για μένα ξεκίνησε απ' τον τίτλο του βιβλίου. Αν και θα μπορούσε να θεωρηθεί ως υπερβολή η χρήση του επιθετικού προσδιορισμού «ο λευκός» –σε λευκό χρώμα αποτυπωμένος– μπροστά από τη λέξη «φασίστας» –με δεδομένο πως ο φασισμός έχει συνδυαστεί με την δήθεν ανωτερότητας της αρίας φυλής και των λευκών– εδώ έρχεται σε αντίθεση με το μαύρο χρώμα που έχει γραφτεί και είναι συνυφασμένο με την συνολική έννοια του φασισμού. Άραγε, αυτός ο λευκός φασίστας θα διέφερε από όλους τους άλλους που έχουν ανάλογες πεποιθήσεις; Μα και όλο αυτό το φόντο του βιβλίου σε αποχρώσεις λευκού, γκρι και μαύρου μας δείχνουν και μία απεικόνιση της κοινωνίας όταν ο φασισμός δεν υπάρχει, όταν εκείνος γεννάται και δείχνει τα πρώτα σημάδια ύπαρξης, μα και όταν εκείνος επιβάλλεται στη ζωή μας καλύπτοντάς την με ένα αόρατο δίχτυ που μας κρατά δέσμιους και δέσμιές του.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1930, ένας απλός νέος αγρότης, ο Χαρίδημος Αρβανίτης κατατάσσεται στη Χωροφυλακή. Άνθρωπος με δημοκρατικές οικογενειακές καταβολές, υπηρετεί περισσότερο για βιοποριστικούς λόγους. Από τα πρώτα χρόνια της υπηρεσίας του, βρίσκεται να υπηρετεί τη δικτατορία του Μεταξά, να βιώνει την Κατοχή και τον Εμφύλιο και όλα αυτά, στην Αθήνα, στον Πειραιά, αλλά και σε άλλα μέρη της Ελλάδας. Κατά τη διάρκεια της κατοχής, ένας μεγάλος έρωτας στοιχειώνει τη ζωή του Χαρίδημου και τον κάνει να δει την πραγματικότητα με διαφορετικό τρόπο. Να ζήσει γεγονότα που ποτέ του δε φανταζόταν.(Περίληψη οπισθόφυλλου)
Ο συγγραφέας μέσα απ' την εξομολόγηση της ζωής του κεντρικού ήρωα μας γυρίζει πίσω στον χρόνο, σε μία Ελλάδα που περνούσε δύσκολα και οι άνθρωποί της προσπαθούσαν, όχι μόνο να επιβιώσουν αλλά και να ζήσουν με αξιοπρέπεια. Με αυτό το σκεπτικό θέλησε να διαβεί και ο Χαρίδημος Αρβανίτης τη ζωή του. Μία ζωή γεμάτη από εμπειρίες, συναισθήματα, έρωτα, ανάγκη για προσφορά στον συνάνθρωπο, αγάπη για την πατρίδα και όλα αυτά μέσα από μία άδολη και χωρίς δεύτερες σκέψεις ματιά. Θα νιώσει, λοιπόν, την ανάγκη για να τα μοιραστεί όλα αυτά με όσους/ες θελήσουν να τον ακούσουν, πάντα με αμεροληψία και αντικειμενικότητα. Ο λόγος του οικείος, γεμάτος, ευθύς και καθαρός και σε διάφορα σημεία χιουμοριστικός, μας συναρπάζει με τις εικόνες εκείνης της εποχής. Και αυτό που καθιστά τόσο οικείο και προσιτό τον ήρωα στο αναγνωστικό κοινό είναι η άρτια και ρεαλιστική σκιαγράφηση του χαρακτήρα και του τρόπου σκέψης του.
Εν ολίγοις, το βιβλίο καταδικάζει κάθε μορφή βίας, εξυμνεί τον άνθρωπο, την ουσία της ζωής, αλλά και την ομορφιά του έρωτα. Αν και η υπόθεση κινείται στα πλαίσια του ιστορικού-κοινωνικού πλαισίου, η αναφορά σε πολιτικά στοιχεία δίνεται με μέτρο και όπως είναι φυσικό, για χάρη της μυθοπλασίας έχουν αλλαχθεί εντέχνως αρκετά από τα ονόματα των προσώπων που θα παρελάσουν από μπροστά μας και κάποια άλλα έχουν μείνει ως έχουν.
Αν και όπως είπα αρχικά φοβήθηκα το βιβλίο το διάβασα με πολύ ενδιαφέρον και προσοχή. Ναι, θα συμφωνήσω πως το βιβλίο πιο πολύ μοιάζει με μία βιογραφία παρά με μυθιστόρημα, αλλά δεν παύει να είναι ένας ακόμη πολύ καλός τρόπος για να έρθουμε σε επαφή με ένα κομμάτι της σύγχρονης ιστορίας της χώρας μας, έχοντας κατά νου το σκεπτικό πως μέσα στις σελίδες του γίνεται αναφορά σε αληθινά γεγονότα. Εγώ δεν έχω παρά να σας προτρέψω να το αναζητήσετε κι εσείς.
Καλή ανάγνωση!
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
