Γιατί γράφετε; Ποιο το έναυσμα που εκκινεί τη διαδικασία, η αφορμή ή η ανάγκη που σας οδηγεί στην έκφραση μέσω του ποιητικού λόγου;
Αθηνά Ιωάννου: Άλλοτε θέλω να εκφράσω συναισθήματα που μου γεννώνται και να τα μοιραστώ, άλλοτε να επικοινωνήσω σκέψεις και αναρωτήσεις. Άλλοτε προσπαθώ να ησυχάσω μια μοναξιά που βιώνω μέσα σε αυτά τα συναισθήματα και τις σκέψεις και αναρωτήσεις, και φτιάχνω ένα ποίημα για συντροφιά. Έχω και θέλω να πω κάτι, θέλω να ακουστώ και μέσω της ποίησης, το βιώνω.
«Ιχνηλασία», λοιπόν. Τι ψάχνει η δημιουργός μέσω του στίχου; Τι προσπαθεί ν' ανιχνεύσει;
Α.Ι.: Τον εαυτό, τους άλλους, τα μυστήρια του κόσμου. Να αντιληφθώ, να μάθω, να κατανοήσω, να γνωρίσω ό,τι περισσότερο μπορώ, όσο περισσότερο.
Διαβάζοντας τα έργα του βιβλίου, έχω την αίσθηση ότι αφήνετε, διακριτικά στο περιθώριο, το προσωπικό σας σχόλιο, ότι τοποθετήστε.
Α.Ι.: Υπάρχουν ποιήματα, στα οποία τοποθετούμαι. Όχι όμως σε όλα. Επίσης το πρόσωπο στα ποιήματα δεν είναι/είμαι απαραιτήτως κι αναγκαία εγώ. Φυσικά υπάρχω σε αυτά. Τα ποιήματα δίνουν μια οπτική. Ξεκινούν έναν διάλογο, αν θέλετε.
Έχετε επιλέξει τον ελεύθερο στίχο με κάποιες ρίμες εδώ κι εκεί, διάσπαρτες. Θα γράφατε ακολουθώντας ένα μέτρο; Θα δοκιμάζατε κάποια ποιητική φόρμα πιο οριοθετημένη, με κανόνες;
Α.Ι.: Δεν θα έλεγα ότι οι ρίμες είναι διάσπαρτες εδώ κι εκεί. Υπάρχουν ποιήματα με στίχους που ομοιοκαταληκτούν και ποιήματα σε ελεύθερο στίχο. Αυτό συνέβη επειδή προσωπικά είχα την αίσθηση, βιώνοντας το ποίημα, ότι έχει αυθυπαρξία. Μερικές τουλάχιστον φορές νιώθω ότι το ποίημα υπαγορεύει τη φόρμα του. Σαν να διαλέγει πώς θα γραφτεί.
Μου αρέσει ο πειραματισμός και δεν βρίσκω λόγο –προς το παρόν τουλάχιστον– να περιοριστώ. Προσπαθώ αρκετές φορές να γράψω το ίδιο ποίημα διαφορετικά. Αυτή η διαδικασία έχει πολύ ενδιαφέρον για εμένα. Όμως, ξέρετε, τελικά νιώθω ότι δεν είναι το ίδιο ποίημα. Δεν έχω αντίρρηση να δοκιμάσω μια ποιητική φόρμα πιο οριοθετημένη, ωστόσο, αφενός μέχρι ώρας δεν έχει προκύψει για ένα σύνολο ποιημάτων μια ενιαία φόρμα, αφετέρου έχω τη γνώμη ότι αυτό από μόνο του οφείλει να εξυπηρετεί ένα νόημα, έναν σκοπό ή να έχει μια ορισμένη λειτουργία.
Αν έπρεπε να περιγράψετε τη συλλογή σας με μία φράση (ή έναν στίχο), ποια θα ήταν αυτή;
Α.Ι.: Θα δανειστώ έναν στίχο από ένα ποίημα της συλλογής: «[...]ότι μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο[...]».
Τι θα λέγατε στον μελλοντικό σας αναγνώστη;
Α.Ι.: Σ' ευχαριστώ.
Ποια είναι η γνώμη σας για τη σύγχρονη βιβλιοπαραγωγή στη χώρα μας;
Α.Ι.: Δεν παρακολουθώ διαχρονικά την ελληνική βιβλιοπαραγωγή και δεν γνωρίζω πολλά, ωστόσο αυτό που μου κάνει εντύπωση είναι ότι υπάρχουν πάρα πολλοί νέοι τίτλοι κάθε χρόνο που σε εμένα επιδρά λίγο χαοτικά. Κι αυτό νομίζω πολλές φορές μοιάζει να συμβαίνει και να έρχεται από μια ζήτηση του κοινού όχι από φιλαναγνωσία αλλά από καταναλωτισμό. Θεωρώ ότι θα πρέπει να αναβαθμιστεί ο ρόλος του βιβλίου ως φορέα πολιτισμού και να θεραπευθούν ελλείψεις ή εμπόδια που υπάρχουν με βάση και τα αιτήματα, που θεσμικά προβάλλονται, και να υπάρξει μια δομή στην προσέγγιση της παραγωγής και της ανάδειξης του βιβλίου.
Αυτά είπε η Αθηνά Ιωάννου μιλώντας για την ποιητική της συλλογή, Ιχνηλασία, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Συρτάρι ενώ στο τέλος της ανάρτησης θα διαβάσετε και τον τρόπο με τον οποίο συμπλήρωσε τη στήλη Ακρότιτλο για το βιβλίο.
Διαβάζοντας τα έργα της, δεν μπορείς παρά να σημειώσεις την ατμόσφαιρα, που εντέχνως καλλιεργεί, τον αισθαντισμό και τη διαπεραστικότητα της πένας της, τις ανιχνεύσεις της και, εντέλει, την ομορφιά που συναντάς μέσα σε όλη αυτή τη διεργασία. Πρόκειται για εκφραστική πένα, που πιστεύω ότι θα έδινε πολλά και ως πεζογράφος.
Παρατηρώ τη συμβολή –και συμμετοχή αν θέλετε– του λευκού στα κείμενα. Τη σημειολογία του, βάσει του τρόπου με τον οποίο το (μετα-)χειρίζεται εκείνη. Για παράδειγμα στο Χιονάτη, όπου έχουμε μια διαφορετική Χιονάτη, ολόδική της και καθόλου αναμενόμενη, κι όπου: Εν μια νυκτί σου ξάσπρισε η τρίχα στο κεφάλι, καθώς η λευκή κόμη, που της χάρισε ο χρόνος, εξισώνεται με τη σοφία.
Γενικότερα, «στέκεται» μη κοινότυπα απέναντι στις λέξεις, λεξοπαίζει με τη γλώσσα, εκμεταλλεύεται τις διαστάσεις, την προσαρμοστικότητα και την πλαστικότητα της ελληνικής, επιλέγει κατά πώς την εξυπηρετεί τα νοήματα για να δομήσει τον λόγο εκείνον που θα χρωματίσει την εκάστοτε ανάγκη (της). Δείτε, λόγου χάρη, τι επιλέγει σΤο γράμμα ψ, όπου το ψι «παραστέκεται» για λογαριασμό μιας ψυχολογίας, ψυχαγωγίας ή ψυχανάλυσης χωρίς ωστόσο να αναγράφεται ποτέ στον στίχο. Η κυρία Ιωάννου γνωρίζει πώς να φωτίσει την δική της όψη και προφανώς μια τέτοια δύναμη λειτουργεί πολύ υπέρ σε όλα τα σημεία.
Επίσης, η γλώσσα αποτελεί –μ' έναν τρόπο– πηγή εστιασμού γενικότερα, με όλες τις διαφορετικές έννοιες που μπορεί να έχει ως ουσιαστικό: μέρος του σώματος, μέσο έκφρασης/ομιλίας, διάλεκτος...
Μια στάλα γυρεύω κι εγώ να πνιγώ. // Κι έγινε πάγος.
Θα παρατηρήσετε ότι το πιο οικείο περιβάλλον αποτελεί ποιητικό «στόχο»· διαβάζουμε για τον πατέρα, τη μητέρα, τα παιδιά... όλα τα πρόσωπα με τα οποία έχουμε τη μέγιστη αλληλεπίδραση. Θα βρείτε όμως και άκρως ερωτικούς στίχους όπως στο Ιχνηλασία –ο έρωτας επίσης βρίσκεται στο στενό μας περιβάλλον, δεν το λέμε ως εξαίρεση.
σχεδιάζω τη γραφική παράσταση του χρόνου. / Της ζωής μου.
Γενικά, η ζωή και ο θάνατος έχουν δυναμική στα έργα, ο έρωτας, η νιότη σε αντιδιαστολή με το γήρας, η χαρά και η λύπη... όλες οι αισθήσεις ανοιχτές σε αυτήν την, άλλοτε πεζοποιητική, άλλοτε λυρική, πάντα ουσιαστική κι ενδιαφέρουσα γραφίδα.
όσες φορές κι αν διαιρούμαι χάριν της Αγάπης, το πηλίκο είναι μηδέν.
Έχει νόημα και περιμένει να το/την ανακαλύψετε. Όπως περιμένουν τα ίχνη κάποιον να τα αποκωδικοποιήσει, να δει αυτό που έχουν να μαρτυρήσουν ή/και να τ' ακολουθήσει ή/και ν' αφεθεί να τον οδηγήσουν...
εγώ
Η γλώσσα των ενηλίκων δεν μπορεί να μιλήσει.
Περιγράφει με εξαιρετική ακρίβεια,
επικρίνει με μοναδική σκληρότητα,
αναλύει σε βάθος.
Η γλώσσα των ενηλίκων ενδύει με χρυσόσκονη τα παιδικά όνειρα,
καταβαραθρώνει τις συνειδήσεις.
Κι ύστερα
εμπλουτίζει τις ονειρώξεις.
Κι όταν αγαπά, δεν μπορεί να μιλήσει.
Σαν βρέφος η γλώσσα αυτή.
🍃
Ίσως
Χνάρια
Νωπά
Ήθελα
Λοιπόν
Ας
Σχηματίσω
Ίχνη
Απάτητα
Η Αθηνά Ιωάννου γεννήθηκε το 1985 στην Αθήνα, όπου ζει κι εργάζεται. Σπούδασε Νομική Επιστήμη στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ενώ είναι και τελειόφοιτη του τμήματος Κοινωνικής Εργασίας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής. Το βιβλίο «Ιχνηλασία» είναι η δεύτερη ποιητική της συλλογή.
