koukidaki: Ερμιόνη: Γλειφιτζουρίζειν εστί φιλοσοφείν

Μια πανελλήνια πρεμιέρα, μια θεατρική πρωτιά, έχει πάντα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον θεατρόφιλο, όπως το ν' ανακαλύπτεις μια συναρπαστική νέα γεύση, ένα μεθυστικό νέο άρωμα... Αν τώρα αυτό συνδυαστεί με έναν ευρηματικό τίτλο, μια πρωτόφαντη υπόθεση κι ένα μεγάλο θεατρικό όνομα όπως του Ανδρέα Στάικου δημιουργείται η ανάγκη της επίσκεψης, η έξαψη του ενδιαφέροντος, οπωσδήποτε μια περιέργεια (τι; πού; πώς;), σίγουρα η ανυπομονησία της εξερεύνησης του καινούργιου.

Είχα την ευκαιρία λοιπόν να παρακολουθήσω την επίσημη της «Ερμιόνης» στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης. Μιας παράστασης που συνδυάζει όλα τα παραπάνω και προκαλεί το ενδιαφέρον.

Ας δούμε αρχικά τι λέει ο μύθος. Η Ερμιόνη ήταν η μονάκριβη κόρη που απέκτησαν ο Μενέλαος και η Ωραία Ελένη. Όταν αρπάχθηκε η μητέρα της από τον Πάρη και ξεκίνησε ο Τρωικός Πόλεμος εκείνη ήταν μόλις οκτώ με εννέα ετών και ήδη μνηστευμένη –τρόπον τινά, ας πούμε λογοδοσμένη– με τον Ορέστη. Με την έναρξη όμως του Τρωικού, ο Μενέλαος άλλαξε γνώμη και την έταξε στον γιο του Αχιλλέα, τον Νεοπτόλεμο, ώστε να εξασφαλίσει τη συμμετοχή του στον Πόλεμο. Τελικά, η Ερμιόνη προκαλεί φιλονικία ανάμεσα στους δύο άντρες αφού ήδη κατά τον πόλεμο ο Ορέστης την είχε ήδη νυμφευθεί κρυφά αλλά αναγκάστηκε να την παραχωρήσει στον Νεοπτόλεμο αφού ο δεύτερος έφερε την πατρική ευλογία. Το επεισόδιο δεν τελείωσε εδώ. Συνεχίζεται με τη γέννηση του Μολοσσού (γιου του Νεοπτόλεμου), τον φόνο του Νεοπτόλεμου από τον Ορέστη και τη γέννηση του Τισαμενού (γιου του Ορέστη ή κατά άλλους επίσης Ορέστη). Άλλοι αναφέρουν ότι τελικά η Ερμιόνη παντρεύτηκε τον Διομήδη όμως όλοι συμφωνούμε πως πρόκειται για μια –ακόμη– περίπτωση «μήλον της Έριδος» ανάμεσα σε δύο –ή και περισσότερους– άντρες, όπως και η μητέρα της.

Ο Ανδρέας Στάικος τώρα, έκανε την Ερμιόνη κεντρική ηρωίδα δομώντας μια ολόδική του εκδοχή, που λειτουργεί σύγχρονα και διαχρονικά. Σε αυτήν, η Ερμιόνη και η Χρυσόθεμις, νεαρές γυναίκες πια αφού βρισκόμαστε στο τέλος του Πολέμου, χαίρονται τη ζωή στα παραλιακά μπαρ και στις αντρικές αγκαλιές που γνωρίζουν εκεί. Η δράση τοποθετείται σε μια αμμουδιά της Λακωνίας ένα καλοκαίρι που υπόσχεται μαγικές ημέρες και νύχτες γεμάτες έρωτα κι ενώ ο Μενέλαος, ο βασιλιάς της Σπάρτης, που θεωρείται από καιρό νεκρός επιστρέφει μόνος, έρμος και ταπί.

Οι ήρωες παίζουν με την κυριολεκτική σημασία της λέξης, αυτοπροκαλούνται, αυτοσαρκάζονται, ειρωνεύονται ή εμπαίζουν άλλοτε ανοιχτά κι άλλοτε υποδόρια. Υπάρχει μια ανάλαφρη ατμόσφαιρα κωμικής υφής αλλά και μια ιδιαίτερη βαρύτητα δευτέρου επιπέδου. Η ζωή παρουσιάζεται ως ένα παιχνίδι, που ολοκληρώνεται με το τέλος της, χωρίς ωστόσο να χάνει σε βαρύτητα το περπάτημα των χαρακτήρων. Ο συγγραφέας γίνεται ένας αριστοτέχνης ισορροπιστής ανάμεσα στο κωμικό και το τραγικό, ανάμεσα στον μύθο και τη δική του ματιά σε αυτόν, ανάμεσα στο αρχαίο και το σύγχρονο, ανάμεσα στο σουρεαλιστικό και το νεορεαλιστικό, ανάμεσα στο δράμα και τον κλαυσίγελο, και πάει λέγοντας. Τελικά δημιουργεί ένα εναρμονισμένο «σύμπαν» ξεκάθαρων χαρακτήρων που συνλειτουργούν και συνδιαλέγονται στην ίδια ιστόρηση, που περιέχει εκπλήξεις, ανατροπές αλλά και πολύ γέλιο.

Οι άκρως ενδιαφέρουσες στιχομυθίες κράτησαν αμείωτο το ενδιαφέρον μου με τα πιο κωμικά σημεία του κειμένου να με διασκεδάζουν πραγματικά. Ο συγγραφέας δεν αφέθηκε σε εύκολες λύσεις. Απεναντίας, τόσο συγγραφικά όσο και σκηνοθετικά, κρατά χαμηλά του τόνους και αφήνει τον ίδιο τον λόγο να δημιουργήσει τα «χρώματα», τις χροιές, το συναίσθημα, το αστείο κ.ο.κ. χωρίς εξωτερικά τερτίπια ή εφέ. Στην ατμόσφαιρα, σπουδαίο ρόλο έχει η μουσική του Νίκου Ξυδάκη και οι a cappella ερμηνείες των ηθοποιών.

Συνήθως δεν αναφέρομαι στα κοστούμια αλλά σε αυτήν την παράσταση με κέρδισαν πραγματικά. Κατά τη γνώμη μου πρόκειται για ιδανικές εμφανίσεις –δεν θα μπορούσα να σκεφθώ κάτι καλύτερο– που ακολουθούν τη διαχρονικότητα του έργου διαθέτοντας και συνδυάζοντας ταυτόχρονα το αρχαίο και το μοντέρνο στοιχείο.

Θα διασκεδάσετε, θα δείτε το σύγχρονο θέατρο μέσα από τη διαχρονικότητα του κλασικού, μια ταιριαστή αισθητική που αναδεικνύει τις «αποχρώσεις» και έναν θίασο που προσφέρει στη θεατρικοποίηση εμπράκτως με ουσία και καλοδουλεμένες ερμηνείες.

Τζένη Κουκίδου