Πώς σας ήρθε η ιδέα;
Πηνελόπη Χριστοπούλου: Μέσα στο βιβλίο συναντάμε πέντε διαφορετικές ιστορίες περιθωριοποίησης, με ήρωες πολύ ιδιόμορφους που ζουν όλοι στο περιθώριο του κόσμου τους. Τα περισσότερα ήταν κείμενα που διακρίθηκαν εδώ κι εκεί σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς και δύο από αυτά παραστάθηκαν στο θέατρο. Το βιβλίο είναι λοιπόν μια συρραφή παλιότερων ιστοριών μου με την ίδια θεματική, το αίσθημα της ντροπής.
Οι ήρωές σας μπορούν να σας κατευθύνουν ή εσείς και μόνο ορίζετε τη συνέχεια και τις τύχες τους;
Π.Χ.: Υπάρχουν δυο τρόποι να γραφτεί ένα βιβλίο και συνήθως αυτό έχει να κάνει και με το είδος του. Είτε με την έμπνευση, την απόλυτη παράδοση άνευ όρων στις ιδέες που σου γεννάνε οι ίδιοι οι ήρωες και πλέεις κατά πώς σε πάνε αυτοί –οπότε μέσα από τη δική τους καθοδήγηση γεννάται η πλοκή της ιστορίας (κάπως έτσι θα έλεγα πως γράφονται οι κωμωδίες χαρακτήρων ή κείμενα με πολλές περιπέτειες)– είτε ο ακριβώς αντίστροφος τρόπος. Με μαθηματική λεκτική ακρίβεια και υπολογισμό της κάθε λέξης όπως στα ψυχογραφήματα ή τους μονολόγους. Συνηθίζω, λόγω είδους κυρίως, να ακολουθώ αυτό το δρόμο κι έτσι οι ήρωες είναι παιδιά μου που κατευθύνω εγώ τις κινήσεις τους μέσα στη σφαίρα, στο σύμπαν που τους έχει καθοριστεί από πριν προκειμένου να υπηρετήσουν καθαρότερα την εκάστοτε ιδέα.
Αν δεν ήταν βιβλίο, τι θα μπορούσε να είναι;
Π.Χ.: Θα μπορούσε να είναι ένας ιατρικός φάκελος γεμάτος από εγκεφαλογραφήματα και καρδιογραφήματα ηρώων. Ο κάθε παλμός, η κάθε τους ενδόμυχη, κρυφή σκέψη, τα μυστικά, οι φόβοι τους, είναι όλα χαρτογραφημένα. Πτυχές τους κρυφές, που όπως σε μια ακτινογραφία είναι ορατές στους αναγνώστες, όμως οι ίδιοι τους δεν μπορούν ή δε θέλουν να τις αναγνωρίσουν στον εαυτό τους.
Γιατί δεν πρέπει να το διαβάσουμε;
Π.Χ.: Δεν πρέπει να το διαβάσετε εάν δεν σας αρέσει να έχετε αγωνία και σασπένς για την τύχη του ήρωα. Εάν δεν αγαπάτε τις ανατροπές ή τις ιστορίες περιθωρίου. Εάν δεν σας αρέσουν τα σκουρόχρωμα σκοτεινά εξώφυλλα ή εν πάση περιπτώσει δεν σας πηγαίνει η ζεστασιά του φρεσκοτυπωμένου βιβλίου που ίσως έχει κάτι να σας πει.
Πού μπορούμε να θα σας βρούμε;
Π.Χ.: Στο εργαστήρι μου (εργαστήρι συγγραφής)! Οπωσδήποτε εκεί! Πίσω από μονολόγους και παλιά βιβλία να ψάχνω μυστικές «συνταγές», τεχνικές γραφής και άλλα κόλπα μαγικά. Ή αλλιώς θα με βρείτε έξω, να περπατώ με το σκύλο μου που μπορεί να σας γαβγίσει αλλά είναι από το φόβο του.
Η βιβλιοφαγία είναι/μπορεί να γίνει κατάχρηση;
Π.Χ.: Σε όλα υπάρχει κατάχρηση. Σε οτιδήποτε που αντί να μας πηγαίνει μπροστά, μας τραβάει πίσω και μάλιστα χωρίς να το καταλαβαίνουμε. Υπάρχουν άνθρωποι που τα βιβλία δεν είναι μόνο το καταφύγιο, η παρηγοριά ή η πηγή γνώσης τους, αλλά είναι και αυτά που τους έχουν απομακρύνει από την αληθινή ζωή. Έχουν μειώσει τις κοινωνικές επαφές γιατί πλέον επιθυμούν να κάνουν συντροφιά μόνο με ανθρώπους που έχουν τις ίδιες ή περισσότερες γνώσεις από αυτούς. Έτσι νομίζω πως, όπως σε όλα, ισχύει κι εδώ το μέτρο. Ποιότητα και συχνότητα «τόσο όσο» ώστε να κάνει τη ζωή μας ποιοτικότερη, ευκολότερη, πλουσιότερη σε ερωτήματα και απαντήσεις.
Αυτά είπε η Πηνελόπη Χριστοπούλου απαντώντας στο ερωτηματολόγιο Ριντ Φερστ για το βιβλίο της, 5 Ιστορίες ντροπής, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ελκυστής. Στην περίληψη διαβάζουμε:
Πέντε ιστορίες για ήρωες ιδιόμορφους, που ζουν στο περιθώριο του κόσμου τους. Σκεπασμένα όνειρα, κουκουλωμένα πάθη, προκαταλήψεις αλλά και η αδυσώπητη ανάγκη τους να πιστέψουν σε κάτι. Κανείς δε μίλησε όταν έπρεπε να μιλήσει ή δεν έπραξε όταν έπρεπε να πράξει.
Ο κυνικός αετονύχης διαφημιστής Ανρί Σαρλότ, η έφηβη που υποτάσσεται στο τάμα της οικογένειας να γίνει μοναχή, η τρανσέξουαλ με την παιδική ανεμελιά που πίστεψε στο όνειρο, το ηλικιωμένο ζευγάρι Ρουμάνων αποκομμένο από το χωριό και τέλος η ψυχολογική περιπέτεια ενός αφηγητή.
Μόνο όταν οι ήρωες σταματούν και κοιτάζουν πίσω, συνειδητοποιούν το σημείο στο οποίο βρίσκονται. Ο χρόνος, η κοινωνία, η εκκλησία, ο έρωτας, η ηθική παίζουν τον δικό τους αξιοπρεπή και ύπουλο ρόλο στη ζωή και τα παθήματά τους. Το ξημέρωμα θα τους βρει όλους αλλαγμένους και ο καθένας θα έχει πάρει τον δικό του δρόμο προς το φως.
Η Πηνελόπη Χριστοπούλου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1972. Από το 2014 διατηρεί Εργαστήρι Δημιουργικής Γραφής και συντονίζει ομάδες Θεραπευτικής Γραφής (Δημιουργική γραφή για προσωπική ανάπτυξη). Το 2013 διακρίνεται το πρώτο της θεατρικό έργο και παρουσιάζεται σε μορφή θεατρικού αναλογίου στο Beton 7, σε σκηνοθεσία Ένκε Φεζολάρι, ενώ την ίδια χρονιά παρουσιάστηκε και στον πολυχώρο Λουκούμι σε σκηνοθεσία Νικόλα Μίχα. Το 2014 βραβεύεται το θεατρικό της έργο Το σύνδρομο του πουά παπαγάλου από τον Φιλολογικό Σύλλογο Παρνασσός. Το 2017 το διήγημά της Νόστος ή Αουγκούστα βραβεύεται στον Διεθνή Λογοτεχνικό Διαγωνισμό του Τμήματος Ανθρωπιστικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Παλέρμο. Το 2018 βραβεύεται το νεανικό διήγημά της Ο κύκλος των χαμένων πολιτών με το Α' βραβείο στον Διεθνή Διαγωνισμό του Ομίλου για την UNESCO Τεχνών, Λόγου & Επιστημών Ελλάδος. Το 2021 διακρίνεται με έπαινο το διήγημά της, Το νομοσχέδιο, στον Ζ' Πανελλήνιο Λογοτεχνικό Διαγωνισμό του Πετρίδειου Ιδρύματος. Θεατρικά της έργα που παραστάθηκαν: ΕΧΙΤ Παρακαλώ περιμένετε: Θέατρο Black Box και στο Θέατρο Άνετον σε σκηνοθεσία Γρηγόρη Παπαδόπουλου. Σαν παλιό σινεμά: Στο Βασιλικό Θέατρο σε παρουσίαση των Πυγμαλίωνα Δαδακαρίδη και Άννας Καλαϊτζοπούλου (αφιέρωμα στον ελληνικό κινηματογράφο υπό την αιγίδα του Δήμου Θεσσαλονίκης & του Αρσάκειου Κολλεγίου). Shame: Παρουσιάστηκε με επιχορήγηση του Δήμου Θεσσαλονίκης στο πλαίσιο του φεστιβάλ «Θεατρικές φωνές της πόλης» στο θέατρο Άνετον σε σκηνοθεσία Θάνου Νίκα στις 21 & 22 Απριλίου 2017. Εκδόσεις: Ραφείο ιδεών δημιουργικής γραφής, εκδόσεις Ρώμη, 2020. 5 Ιστορίες ντροπής, εκδόσεις Ελκυστής, 2022. Υπό έκδοση: Ο κύκλος των χαμένων πολιτών, εκδόσεις Πατάκη, 2022.