koukidaki: Ο κύκλος που δεν κλείνει

Στο δελτίο τύπου θα διαβάσετε: «Ένας συγκλονιστικός μονόλογος γεμάτος γεγονότα, αισθήματα και δράση με την Ελπίδα Αμίτση» κι αυτό μόνο θα έφτανε να περιγράψει όλη την παράσταση, γιατί αυτό ακριβώς είναι. Όμως στην πραγματικότητα χρειάζονται πάρα πάρα πολλές λέξεις για να μιλήσουν για το κείμενο του Αλέξανδρου Αδαμόπουλου, την σκηνοθετική προσέγγιση και ερμηνεία της κυρίας Αμίτση και κάθε άλλο στοιχείο (μουσική, βίντεο, φώτα...).

Το κείμενο:

Δεν πρόκειται για συμβατικό μονόλογο –αν ο συμβατικός μονόλογος είναι μία κατάθεση ενός/μιας ή μια ιστορία ενός/μιας με αρχή, μέση και τέλος ή αλλιώς με εισαγωγή, εξέλιξη και λύση/κατάληξη. Δηλαδή μια πολυαναμενόμενη φόρμα –και πολυφορεμένη εδώ που τα λέμε– που θα μας έδινε/δίνει μια παράσταση όπου ένας/μία αφηγείται αυτήν την ιστορία. Ο κύριος Αδαμόπουλος δεν «έμεινε» σε κάτι τέτοιο, σε κάτι τετριμμένο, ένα πάγιο θεατρικό φορμάτ, που σίγουρα το έχεις ξαναδεί και ξαναδεί και ξαναδεί... Όχι, ο συγγραφέας εδώ δόμησε μια ιστορία μέσα από άλλες ιστορίες που λειτουργούν τόσο αυτόνομα όσο και ως σύνολο.

Ως δομή το κείμενο μάς κάνει αυτήκοους μάρτυρες μιας συνέντευξης η οποία εμβολίζεται από μια σειρά περιστατικών που συμβαίνουν στη χώρα μας μέσα στα πενήντα τελευταία έτη. Όλες οι αφηγήσεις της ηρωίδας αποτελούν ένα μικρό «παράθυρο» από το παρελθόν ή το παρόν και όλες μας δείχνουν ποιοι είμαστε, ποια είναι τούτη η χώρα και, κατά συνέπεια, ποιο θα είναι το μέλλον της.

Και είναι πραγματικά καθηλωτικός ο τρόπος που σου παρουσιάζει κάθε παθογένεια, κάθε κουσούρι, κάθε στραβοπάτημα... που σου «ξερνάει» κατάμουτρα τις πιο μεγάλες αλήθειες, που τις γνωρίζεις όλες –προφανώς!– όμως σου αρέσει να τις χώνεις κάτω από το χαλί –και σε αυτό το σημείο, ας παραδεχτούμε ανοιχτά πως το κάναμε και το κάνουμε ακόμα σε πάρα πολλά πράγματα. Και λέω «καθηλωτικός» γιατί δεν σου κάνει κατήχηση, σεμινάριο, παρουσίαση ή κατάθεση. Τίποτα απολύτως. Τα «όπλα» του κειμένου είναι να μη σε προστάξει ούτε μία φορά, ούτε θα σε επιπλήξει, ούτε θα σε μαλώσει, ούτε θα σου αγριέψει. Τι κάνει; Αφήνει τις ιστορίες να μιλήσουν. Σε αφήνει να εξάγεις μόνος τα συμπεράσματα, ουσιαστικά να δεις τις αλήθειες (μας) και ίσως να ντραπείς λιγάκι κιόλας γιατί είμαστε όλοι μαζί σε αυτό, συμπεριλαμβανόμαστε.

Το ιστορικό νήμα ξεκινά από τον Εμφύλιο, μετά η Χούντα και έπειτα η Μεταπολίτευση. Από την εισβολή στην Κύπρο ως τις μέρες μας, βλέπουμε με τρόπο καίριο όσα μας έχουν συμβεί.

Ένας κύκλος όμως που δεν κλείνει κι ας άλεσε κιόλας δυο γενιές στο πέρασμά του. Κι ενώ μοίραζε ψεύτικες υποσχέσεις με τη σέσουλα, τελικά δεν άφησε να ξεκινήσει τίποτε σωστά. Και τίποτε καινούργιο δεν υπήρχε, στη σημαδεμένη τράπουλα, πέρ' από λαμπερά, μασκαρεμένα ψέματα. Και το χειρότερο αλήθειες σαν ψέματα, ψέματα σαν αλήθειες…

Η παράσταση:

Μια αφαιρετική σκηνή που έχει τα πιο δυνατά ελληνικά σύμβολα: τη σημαία, τη βάρκα, την ιστορία, την ελιά. Κάτι σαν τη φράση του Ελύτη όπου Ελλάδα είναι ένα καράβι, μια ελιά κι ένα αμπέλι. Θα παρατηρήσετε όμως ότι τα στοιχεία αυτά δίνονται ημιτελή, στραπατσαρισμένα, φθαρμένα ίσως, σε παρακμή. Γιατί έτσι είναι και ο τόπος (μας) και το θέατρο, ως τόπος αλήθειας, μπορεί να το «πει» αυτό με τον πιο εύγλωττο τρόπο.

Η ερμηνεία:

Η κυρία Αμίτση δίνει πνοή στην ηρωίδα του έργου επιστρατεύοντας όλα τα εκφραστικά της μέσα, με γλαφυρό τρόπο και βαθιά ενσυναίσθηση. Ασταμάτητη, ακαταπόνητη σαρώνει τη σκηνή προσφέροντας μια άκρως ενδιαφέρουσα εμπειρία. Η Ελπίδα Αμίτση είναι μια άξια ηθοποιός αλλά όχι μόνο· αφουγκράζεται και τις πιο λεπτές αποχρώσεις του έργου που καλείται να διαχειριστεί και δεν αφήνει τίποτα στην τύχη ή χωρίς να το έχει κατακτήσει. Σέβεται απόλυτα το κείμενο και του δίνει όλο της το είναι. Μου δίνει την εντύπωση πως πρόκειται για ακάματη εργάτρια της δραματικής τέχνης με μεγάλο εύρος και άριστη τεχνική. Σίγουρα ξέρει πώς να σαγηνέψει και να κερδίσει το κοινό της.

Ως σκηνοθέτης θα γράψει στο σημείωμά της: «Όπως ο Φοίνικας αναγεννιέται μέσα από τις στάχτες του, έτσι και το Έθνος έχει ανάγκη να αναγεννηθεί, γιατί είναι σφραγισμένο με ένα πεπρωμένο που μοιραία επιδιώκει. Το πεπρωμένο του φωτός και της ελευθερίας.».

Να πάτε! Για χίλιους δυο λόγους, μα κυριότερα επειδή πρόκειται για σύγχρονο κείμενο που βρίθει μηνυμάτων και υφών, δίνει μαθήματα κοινωνιολογίας αλλά πάνω από όλα, όλα αυτά τα κάνει με ουσία και αλήθεια. Η παράσταση προσφέρει γκάμα συναισθηματικών αποχρώσεων, μα περισσότερο θα αποτελέσει θέμα συζήτησης ή προβληματισμού ή ενδοσκόπησης και πολλές φορές σε αυτό το σημείο βρίσκεται ένα μέγα κέρδος.

Τζένη Κουκίδου