Ψυχεδελικό, βλάσφημο και εθιστικό.
Αυτές οι τρεις λέξεις φτάνουν πιστεύω ώστε να περιγράψουν με λίγα λόγια το «Εργοστάσιο σφηκών» του συγγραφέα Iain Banks! Κι αυτό γιατί όλα τα παραπάνω στοιχεία πρόκειται να τα συναντήσετε απ' την πρώτη μέχρι και τη τελευταία σελίδα του.
Το «Εργοστάσιο σφηκών» λοιπόν ξεκινά έχοντας ως επίκεντρο τη ζωή του δεκαεξάχρονου Φρανκ ο οποίος ζει με τον πατέρα του σε ένα νησί. Ο ίδιος ο Φρανκ απολαμβάνει να κατασκευάζει εκεί φράγματα και υποτιθέμενα χωριά με σπίτια και ανθρώπους. Τον δικό του κόσμο, δηλαδή.
Στη ροή της εξιστόρησης γίνεται συχνή αναφορά πως ο πρωταγωνιστής μας έχει μια αναπηρία και πως πρόκειται για ένα παιδί που όπως μας συστήνεται: «Δεν είμαι γραμμένος στα μητρώα. Δεν έχω πιστοποιητικό γέννησης, ούτε αριθμό μητρώου Κρατικής Ασφάλισης· δεν έχω τίποτα που να αποδεικνύει ότι είμαι ζωντανός ή ότι υπήρξα κάποτε.».
Παράλληλα, έχουμε και τον σκυθρωπό πατέρα του, ο οποίος όπως αποδεικνύεται κρύβει τα δικά του μυστικά. Ιδιαίτερα, ο Φρανκ μας αναφέρει πως «Ο πατέρας μου έχει διδακτορικό στη χημεία –ή ίσως στη βιοχημεία, δεν είμαι σίγουρος» και ακόμη ότι «Νομίζω ότι ο πατέρας μου δούλεψε για μερικά χρόνια σε ένα πανεπιστήμιο μετά την αποφοίτησή του.».
Κι αυτό που κεντρίζει συνεχώς την περιέργεια στον Φρανκ –αλλά και την δική μας– σχετικά με τον πατέρα του, είναι το τι μπορεί να κρύβει τελικά μες στο συνεχώς κλειδωμένο γραφείο του.
Ένας ακόμη σημαντικός χαρακτήρας του βιβλίου είναι και ο Έρικ, ο αδερφός του Φρανκ, ο οποίος μας παρουσιάζεται ως τρελός. Και το πρώτο ερώτημα που μας δημιουργείται σύντομα αφορά τόσο τους λόγους που τον έκαναν να παρανοήσει, αλλά και κατά πόσο αληθεύουν πως όντως έπραξε όλα εκείνα για τα οποία τον κατηγορούν.
Καθώς περιπλανιόμαστε στον παρανοϊκό κόσμο, που έχει χτίσει μέσα του ο Φρανκ, γινόμαστε μάρτυρες του τρόπου που αντιμετωπίζει και κρίνει τα γεγονότα της ζωής του.
Μικρά και μεγάλα. Και κυρίως, όσον αφορά τις δικαιολογίες που χρησιμοποιεί για να πάρει κατά κάποιο τρόπο «άφεση αμαρτιών» από τον αναγνώστη σχετικά με τους λόγους για τους οποίους έπραξε ως παιδί κάποιους αποτρόπαιους φόνους.
Όσα διαβάσετε γι' αυτούς τους φόνους, πιστεύω πως θα σας κάνουν είτε να σταματήσετε την ανάγνωση είτε θα σας κεντρίσει περισσότερο το ενδιαφέρον ώστε να διαπιστώσετε μέχρι πού μπορεί να βρίσκονται τελικά τα όρια της διαστροφής του.
Και είναι αλήθεια, πως αν απ' τον Φρανκ έλειπαν όλες εκείνες οι αποτρόπαιες πράξεις τις οποίες εξομολογούνταν μονάχα στον εαυτό του, τότε θα είχαμε να κάνουμε απλά με έναν –κατά τ' άλλα– πανέξυπνο και επιμελή έφηβο που θα είχε να προσφέρει πολλά στην κοινωνία που ζούσε.
Ωστόσο, αν εξέλειπαν όλα εκείνα τα σκοτεινά χαρακτηριστικά που προσδίδονται στον πρωταγωνιστή μας, τότε πιστεύω πως ενδεχομένως και να μην μας γεννούσε αυτό το διαστροφικό ενδιαφέρον για να μάθουμε την πορεία του.
Και παρόλο που στη ροή της ιστορίας γεννιούνται αμέτρητα ερωτηματικά για τα «πώς» και τα «γιατί», να είστε σίγουροι πως το τέλος του βιβλίου θα σας γεμίσει με άλλες τόσες απαντήσεις, μα και ενδιαφέρουσες ανατροπές!
Και κλείνοντας την τελευταία σελίδα του βιβλίου, τα κύρια ερωτήματα που θέλω να πιστεύω πως θα αιωρούνται στο μυαλό σας, εκτιμώ ότι θα συνοψίζονται στα εξής δύο. Αρχικά, κατά πόσο το άρρωστο μυαλό του Φρανκ κατάφερε να σας επηρεάσει στο τρόπο που θα βλέπετε στο εξής τα γεγονότα της δικής σας ζωής;
Και τέλος, τι στο καλό είναι τελικά άραγε το εργοστάσιο σφηκών;
Καλή σας ανάγνωση φίλοι μου!
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Το μυθιστόρημα του Iain Banks, Εργοστάσιο σφηκών, κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Οξύ.
