Η Κατερίνα Λουκίδου έχει χαρακτηριστεί ως πένα με το έργο της, Στον αγαπημένο μας συνάδελφο και φίλο, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Βακχικόν λίγα χρόνια πριν. Μια κωμωδία που καυτηριάζει τις εργασιακές σχέσεις, τους καριερίστες ως τον πιο απλό υπάλληλο εταιρείας, τον ρόλο του χρήματος γενικότερα και τη σύγχρονη σκλαβιά –μέσω της δουλειάς– με τον πιο διασκεδαστικό τρόπο. Η ίδια γράφει θεατρικά κείμενα από παιδί οπότε ως φυσική, αναμενόμενη συνέχεια ήρθε και το νέο της βιβλίο, Αναμονή, από τις ίδιες εκδόσεις.
Αρχικά ας σημειώσουμε ότι δεν είναι απαραίτητο να παρακολουθείς ή να αγαπάς το θέατρο για να διαβάσεις ένα θεατρικό. Αντιθέτως, υπάρχουν πάρα πολλοί λόγοι να το κάνεις, ειδικά αν σου αρέσουν οι πιο σύντομες σε έκταση ιστορίες. Προσωπικά, σε αυτά τα κείμενα μού αρέσει να «βλέπω» τη σκιαγράφηση των χαρακτήρων όπως αυτή προκύπτει μέσα από τους διαλόγους, αφού πρόκειται για εντελώς διαλογικά έργα, ή η ελευθερία που έχω να φανταστώ/πλάσσω μόνη μου τον περιβάλλοντα χώρο και κάθε μια λεπτομέρεια/εικόνα, αφού η απουσία περιγραφών δεν προκαθορίζει πολλές τέτοιες πληροφορίες.
Σε αυτό το νέο θεατρικό, λοιπόν, θα γνωρίσουμε τον Κώστα, έναν ετοιμοθάνατο λόγω βαριάς ανίατης ασθένειας, και την αδήλωτη αποκλειστική του νοσοκόμα, την Γκαϊανέ. Οι δυο τους θα τακτοποιήσουν τις όποιες εκκρεμότητες και θα βιώσουν μια ξεχωριστή τελευταία νύχτα· μαγική, μεταφυσική κι απελευθερωτική.
Από τη μια έχουμε έναν άντρα σε δεινή, άσχημη κατάσταση κι από την άλλη μια «λαθραία» εργαζόμενη. Καθένας έχει να αντιμετωπίσει το δικό του πρόβλημα –άλυτα και τα δύο– με τον καλύτερο, δηλαδή τον πιο ανώδυνο, τρόπο. Κανένας δεν μπορεί να απαλλαχθεί από το πρόβλημά του, άρα ούτε να προσδοκά σε μια τέτοια ανακούφιση. Και οι δύο πρέπει να βρουν τον τρόπο να ζήσουν ως το τέλος, που για τον πρώτο είναι ο θάνατος και για τη δεύτερη η συνταξιοδότηση· σε μια δεύτερη, βαθύτερη «ματιά» ο θάνατος του Κώστα θα ορίσει το τέλος της σχέσης τους και ίσως αυτό να 'ναι το τέλος όλων.
Αν και η συνθήκη δείχνει άκρως τραγική και πολύ δραματική, το ύφος της κυρίας Λουκίδου είναι ευθυμογραφικό. Το χιούμορ περισσεύει σε όλη την έκταση, με χιούμορ αντιμετωπίζονται τα προβλήματα, με χιούμορ συρρικνώνεται η φόρτιση. Μια γενικότερη ανάλαφρη ατμόσφαιρα, αλλά και αναμεταξύ τους, σε βοηθά να ζήσεις αυτή τη νύχτα παρέα με τα πρόσωπα χωρίς να πιεστείς ψυχικά. Το συναίσθημα όμως είναι ανάγλυφο και διαπεραστικό, όπως και η συγκίνηση.
Το προφίλ εκείνου αφορά έναν στωικό, πολύ ψύχραιμο χαρακτήρα παρόλο που αντιμετωπίζει τον κυρίαρχο των φόβων: τον θάνατο. Κι αφού ο (κάθε) φόβος μας εξισώνεται με εκείνον του θανάτου, ίσως ο ήρωας αυτός να είναι ανθεκτικός απέναντι στον φόβο κι ανεπηρέαστος τελικά. Το προφίλ της Γκαϊανέ αφορά μια τυπική αλλοδαπή μεσήλικη βιοπαλαίστρια που προσπαθεί να επιβιώσει στη χώρα όπου βρέθηκε. Είναι μια καπάτσα κι εύστροφη γυναίκα με τσαγανό κι ευελιξία.
Η όποια καταθλιπτική εικόνα ή αίσθηση λόγω του βαριά άρρωστου ή του νοσοκομειακού περιβάλλοντος «ξεπλένεται» από το στιλ της συγγραφέως χωρίς ωστόσο να χάνεται η ένταση των συναισθημάτων. Οι δυο τους, άντρας και αποκλειστική, αποτελούν ένα ενδιαφέρον ζευγάρι το οποίο άλλες φορές ταυτίζεται τέλεια και άλλες διαφέρει τα μάλα. Θα δούμε στιγμές τους που θα διαφωνήσουν και άλλες που θα συμφωνήσουν ακόμα και χωρίς να ειπωθούν λέξεις. Θα δούμε δύο διαφορετικούς κόσμους να συγχρονίζονται στον στίβο της ζωής, κάτι που είναι θεάρεστο και ζητούμενο στον άνθρωπο για διάφορους λόγους, πολιτιστικούς αλλά και πρακτικούς. Θα δούμε σύμπνοια και ομόνοια μέσα από τη μοναδικότητα, όπως και υψηλά συναισθήματα όπως: ενσυναίσθηση, κατανόηση, υπομονή, αγάπη...
Ας υποδυθώ σήμερα τον εαυτό μου.Δεν μπορώ να περιγράψω πόσο όμορφος νιώθω. Σκέψου να ήμουν έτσι όλα αυτά τα χρόνια και να μην το ήξερα.
Θα αναγνωρίσουμε και –παρασκηνιακά– διάφορα πολύτιμα σημεία, όπως για παράδειγμα τους ρόλους που καλούμαστε ή επιδιώκουμε να παίξουμε στην καθημερινότητά μας, τα υπαρξιακά θέματα που μας απασχολούν, την ζητούμενη απελευθέρωση από τα όποια δεσμά ή στερεότυπα (κοινωνικές συμβάσεις κ.λπ.) κ.ο.κ.
Πρέπει να εξασκήσεις τη φαντασία σου.Γιατί να είμαστε σοβαροί;
Θα φτάσουμε ως τον υπέρτατο στόχο, που εύστοχα και με τόση απλότητα σε προτρέπει να αγγίξεις –να ψάξεις αυτό το αίσθημα– και που τίθεται ως τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσεις. «Όποια εμπειρία, όποιο βιβλίο, όποιον άνθρωπο σου το ξυπνάει. Το σώμα σου θα σε καθοδηγήσει. Έτσι ίσως βρεις ό,τι ψάχνεις.» [...] «Κι όταν το βρεις, να μην το φοβηθείς. Να το κοιτάξεις κατάμουτρα. Ακούς; Κατάματα.»
Αυτή η νύχτα, η τελευταία, μου χάρισε μια ακόμα μικρή ζωή.Κάνει τους φόβους μου γιορτή.Εις το επανιδείν. (Αντί για αντίο. Θετικός κι αισιόδοξος –ως το τέλος.)
Δύο άνθρωποι που τους «σκεπάζει» ο θάνατος, να νιώθουν την απειλή του συνεχώς, όμως η διάθεσή τους παραμένει καλή, το χιούμορ τους ζωντανό, το πείραγμά τους παρόν. Με μια φράση, διαθέτουν τη φλόγα της ζωής. Θέλουν να διασκεδάσουν, να περάσουν καλά παρακάμπτοντας τον κανόνα, τον νόμο.
Στην τελική, ας διαλέξουμε τον θάνατό μας αφού όλα τα άλλα ενδέχεται να μην είναι απόλυτα δικές μας επιλογές (ίσως δεν θα χρειαστεί να διαλέξουμε τίποτα άλλο).
Στην ανάγκη, πεθαίνω κι αύριο.
Ένα ανθρώπινο, αισθαντικό, γήινο θεατρικό με μεταφυσικά στοιχεία, χιουμοριστικό και άκρως συγκινητικό, με ανατροπές, εκπλήξεις και φόρτιση, που αφήνει τις καλύτερες εντυπώσεις. Αυτό είναι. Τέσσερις εικόνες, ένα δωμάτιο, μία νύχτα –η τελευταία– και όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά.
Αναζητήστε το!
