Στη ζωή μας έχουμε εναλλαγές ανόδου και πτώσης, πνευματικής και ψυχικής. Η ευφορία ακολουθεί τη δυσφορία και η κατάπτωση την ανάταση. Σαν να είναι νόμος της ζωής.
Για ν' ανέβει ψηλά ο Αετός, το Παιδί «μαζεύει καλούμπα», οπότε ανεβαίνει, στη συνέχεια αφήνει, οπότε χάνει λίγο απ' το ύψος που πήρε, και πάλι μαζεύει... Το πόσο κάθε φορά έχει σημασία και φανερώνει τη δεξιοτεχνία, την πείρα, την πρακτική νοημοσύνη του παιδιού. Το «ψευτομάζεμα» είναι μια μέθοδος αυτής της δεξιοτεχνίας. Κάνει πως «μαζεύει συνέχεια» αλλά κι «αφήνει συνέχεια», ανά ένα βήμα, οπότε ο αετός ανεβαίνει με μικρά, χαριτωμένα λικνίσματα –όχι πτώσεις!
Θα 'λεγε κανείς ότι η εικόνα είναι πλήρης –αυτή είναι η «αλήθεια της πραγματικότητας» του αετού. Και όμως λείπει ένας ουσιαστικός, αόρατος, σαν το πνεύμα, παράγοντας, που «πνέει όπου θέλει!»...
Ο αέρας! Έξω από τον αετό, το παιδί και την όποια Γνώση, Θέληση και Πείρα του... Με νηνεμία ο αετός δεν πετάει, όπως δεν ξεκινάει ο στόλος των Αχαιών απ' την Αυλίδα. Και αν είναι ισχυρός ο αέρας, ο αετός σηκώνεται αμέσως ψηλά, χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια, μα η τέχνη εδώ θα φανεί από την καλή κατασκευή του αετού, τα σωστά ζύγια, το κανονικό μήκος και βάρος της ουράς, τον γερό σπάγκο, το σταθερό κράτημα...
Όλα δοκιμάζονται!
Έτσι, με τον αέρα, η «αλήθεια της πραγματικότητας» του αετού συμπληρώθηκε...
Πράγματι; Ή μήπως υπάρχει και άλλος παράγων στο πέταγμα και για το πέταγμα του αετού;
Το περιβάλλον! Φυσικό, τεχνητό ή κοινωνικό!.. Σπίτια, σύρματα της ΔΕΗ ή του ΟΤΕ;! Σε μια ταράτσα πολυκατοικίας, σ' ένα ξέφωτο του δάσους, σ' έναν κάμπο; Οι άλλοι αετοί, αραιοί ή πυκνοί, τριγύρω, όπως στου Φιλοπάππου, την Καθαρά Δευτέρα; Αλλού μπορεί να μπλέξει ο αετός, άλλοτε να σπάσει ο σπάγκος και να χαθεί σ' ένα δάσος δέντρων ή κεραιών τηλεόρασης. Αλλού να μπλέξει στον σπάγκο άλλου αετού και να κατέβει άδοξα κρεμασμένος και ταπεινωμένος! Αλλού, στη μονομαχία του με άλλο αετό, με ξυραφάκια στην ουρά, μπορεί να του κόψει τον σπάγκο και να καταρριφθεί, προσγειωμένος ανώμαλα, σε άγνωστη περιοχή και, ύστερα από άκαρπη έρευνα, να κηρυχθεί «εις αφάνειαν»!
Το αγόρι, που «αμολάει τον αετό», βιώνει, στιγμή με στιγμή, χρόνο με χρόνο, την πραγματικότητα του αετού, το μεθύσι του ύψους, την τέχνη, την πείρα και τη μοίρα της επιτυχίας ή της αποτυχίας. Του διαφεύγει όμως η αλήθεια αυτής της πραγματικότητας. Άραγε θα την γνωρίσει ποτέ; Θα συνειδητοποιήσει το νόημα της φανταστικής χαράς, της ποίησης, που έζησε τότε, εξασκούμενο, χωρίς να το ξέρει, στην αναζήτηση του Ουρανού, στην υπέρβαση μέσω της τέχνης, του αγώνα και της πείρας της ζωής;
«Θα συζεύξει, άραγε ποτέ, την Αλήθεια με την πραγματικότητά του, με τη ζωή του;»
Και είναι απαραίτητη μια τέτοια σύζευξη; Μήπως η πρώτη λειτουργεί μέσα στη δεύτερη, χωρίς την παρεμβολή της συνείδησης; Ή μήπως, η Γνώση για την αρτίωση του ανθρώπου είναι αναπόφευκτη –ιδιαίτερα στην εποχή μας;!
Τα αγόρια –τόσα αγόρια!–, που δεν αμόλησαν ποτέ τους αετό;! Ποιον άλλον τρόπο βρήκαν για να ικανοποιήσουν τη δίψα τους για το ύψος, τον αρχέγονο Ίκαρο μέσα τους;
Και τα κορίτσια, που δεν ένιωσαν ποτέ αυτή τη λαχτάρα του εντυπωσιακού κατορθώματος προς τα ύψη;! Μήπως γιατί προετοιμάζονται υπομονετικά για τη χαρά μιας εσωτερικής, μυστικής δημιουργίας προς τα βάθη;!
Η αλήθεια μας φαίνεται αυτονόητη, αντικειμενική και μία... Είναι;! Ο Άνθρωπος της εποχής μας βλέπει την αλήθεια θολή και μπερδεμένη μέσα από την σχετικοκρατία και τον υποκειμενισμό που κυριαρχούν. Μήπως η Αλήθεια, η δεμένη με την πραγματικότητα, είναι πιο στέρεη;
Ο Ιησούς απόφυγε ν' απαντήσει στο ερώτημα του Πιλάτου για την αλήθεια, ενώ άλλοτε διακηρύσσει «Εγώ είμαι η αλήθεια και η οδός και η ζωή...» κι άλλοτε μεταδίδει την αλήθεια με τις άφθαστες κι άφθαρτες παραβολές του –με κορυφαία την του Ασώτου. Παλιές ιστορίες της Βίβλου, τις συνηθίσαμε, δεν μας κάνουν εντύπωση, δεν μας αγγίζουν... Τοποθετήσαμε ποτέ τον εαυτό μας στη θέση του άσωτου γιου; Του ενάρετου, στενόκαρδου αδελφού; Του μεγαλόκαρδου πατέρα;! Κι όμως, μια αλήθεια, διαρκώς επαληθευόμενη απ' την πραγματικότητα γύρω μας, μας βεβαιώνει ότι «ουδείς δύναται άλλον θεμέλιον λίθον θείναι, ει μη τον κείμενον»!
Κάθε τόσο διαβάζω και μερικούς από τους όμορφους στίχους, που ταιριάζουν στις βραδινές ώρες και γαληνεύουν την ψυχή.
Αλήθεια Ι: «Χυμένο φως, / πάνω σε λαμπυρίσματα ύπαρξης. / Άχρονη δύναμη / που γοητεύει τα μηνύματα / και αποθεώνεται περπατώντας δεητικά, / σ' αβυσσαλέους καιρούς· / ψεύτικους.»
Αλήθεια ΙΙ: «Χαμόγελα λουλουδιών / στο καταχείμωνο. / Συμφωνίες που συνθέτουν / δεκεμβριανές λιακάδες. / Σαν υφή μεταξωτού ρούχου / από φως και λευκό. / Φωτοσκίαση ευαισθησίας. / Μυστηριακή τέχνη και ανθρώπινος θρίαμβος. / Απαλοί τόνοι γαλήνης, / μηνύματα αηδονιών / και σπαθίσματα χελιδονιών. / Γιορτή από αλήθεια / και πράσινο κρύσταλλο / που λάμπει. / Αθωότητα που ξεπερνά το εγώ μας.»
Δεν πορεύονται μόνοι τους οι στίχοι αυτοί! Μπλέκουν με τους «Απλούς φθόγγους σε στίχους» –του Αίμου Αυρήλιου, αναμνήσεις από την εφηβεία του Γυμνασίου– στα 17 μου:
«Δεν ξεχώρισα ακόμα / την αλήθεια απ' το ψέμα / το τραγούδι απ' το στόμα / κι από την ψυχή μας το αίμα. / Δεν ξεχώρισα ακόμα / τον αγέρα απ' τον ήχο, / την ουσία απ' το στίχο / κι από το χορό το σώμα.
Με προλάβαν μονάχο / σε μια δύσκολην ώρα, / σε μιαν έρημη χώρα, / πάνου από έναν άγριο βράχο. / Και μ' εμπόδισε ο τρόμος / να βρω ξάστερα εντός μου / ποιος ο κίνδυνος μπρος μου, / ποιος της σωτηρίας ο δρόμος.»
«Η πίστη μου έχει αφή και γέψη. / Δεν πιάνει ό,τι είναι λείο. / Δε θέλει το γλυκό πιοτό. Το κρύο / και τ' άγριο θέλει να χαϊδέψει.
Και το πικρό ζητάει να πιει ποτήρι. / Δεν έχει η πίστη μου ούτε παραθύρι να ιδή τα ωραία και τα πλατιά λιβάδια. / Λιτή την έμαθα και δίχως χάδια.»
Το να λες την αλήθεια σ' έναν κόσμο ψεύτικο είναι η Ενάντια Κίνηση (Ελύτης), η Αντίσταση στα κατωφερή ρεύματα, που βουλιάζουν τον πολιτισμό μας. (Α.Ν. Τσιριντάνης)
Ρεύματα ευδαιμονισμού, αισχροκέρδειας, καιροσκοπισμού, υποκρισίας, πανσεξουαλισμού, σκοπιμοθηρίας, εγωκεντρισμού, λαϊκισμού, ανευθυνότητας, ακρισίας, αθωότητας –«δεν είδα, δεν ξέρω, δεν θυμάμαι.»
Ποια η σχέση ανάμεσα στη σιγουριά της ποίησης «Περπατώντας με την αλήθεια» και την ανήσυχη ποίηση του Αίμου Αυρήλιου –συγκινήσεις μόνιμες και δοκιμασμένες από τη νεότητά μου ήδη; Ποια η σχέση τους με τη «βιωμένη αλήθεια», όπως συνάγεται μακριά από την ποίηση του ησυχαστηρίου, στην τύρβη της βιωμένης, αγωνιστικής αλήθειας;
Π.Δ. Ροζάκης
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Στη συνοδευτική εικόνα βλέπετε λεπτομέρεια πίνακα Kimatha Kesner (Eagle)
